Tuyển tập thơ Mặt đường khát vọng (1974) – Nguyễn Khoa Điềm phần cuối

Báo động

Buổi sáng ấy Ta không quên Hình dáng những chiếc tàu há mồm ngoạn vào thành phố Trên bến đổ quân của Trăm năm giặc Pháp Lại những lốt giày kiểu mới dẫm lên Những lốt giày viễn chinh Cắt hình răng chó Cắm ngập vào phù sa đỏ… Chiếc mũ sắt lù lù nửa mặt Áo quần sặc diêm sinh máy móc Những con cá sấu Đại Tây Dương Trườn lên bờ sông Gai góc đầy mình những súng và đạn Chúng phả vào không gian mùi mặn Của máu những cuộc săn người Của mồ hôi nhiều hải cảng Của xương trên cánh buồm cướp biển Và những mưu đồ tăm tối bên kia đường chân trời…Ngón tay đặt lên vòng cò Nằm xuống và trườn lên Chúng hét lên những khẩu lệnh man rợ Gờm gờm nhìn chúng ta Thành phố lập tức bị đặt trước tầm súng Thành phố lập tức biến thành cánh rừng Những cánh rừng Viễn đông có dây thép gai và bao cát Chúng ta biến thành tên mọi da màu Cho người Mỹ truy kích lùng săn… Viễn Tây – Viễn thông Kim địa bàn quay ngược Quả đất quay ngược Việt Nam sẽ trở về 200 năm trước Đội mũ lông chim và cầm búa đá Ngã gục dưới mũi súng tối tân Và bông hoa của chủ nghĩa thực dân Sẽ xèo cánh trên núi sông ta đó Bông hoa đó là dấu giày răng chó! Lịch sử đã lặp lại rồi chăng? Một nỗi đau từ vô tận vô cùng Ùa vào mỗi căn nhà, góc phố Những tiên cảm gớm ghê, đày đoạ Đều vẽ ngày thất thủ kinh đô… Nhưng lịch sử không lặp lại bao giờ Gần thế kỷ qua đi, đã đủ Những đạo quân thực dân Trở thành đạo quân của “Hoà bình, Danh dự”! -Kìa các bạn Việt Nam Các bạn hãy cài then, ngủ kỹ Mặc chúng tôi với day thép gai ngoài đường Chúng tôi đến đây vì một lời cam kết Súng đạn này là để chống xâm lăng Để chứng minh cho lời nói là việc làm Buổi sáng nay Khi chúng tôi còn trên tàu Chúng tôi đã ném xuống sông những lon đổ hộp Cho những đứa bé Việt Nam lặn mò ngoi ngóp Người Mỹ chúng tôi đáng thiện cảm biết bao Đã hết lòng kích lệ, vỗ tay reo Người Mỹ thích vui, lại vô cùng giàu có Ưa giản dị nên bắt tay bằng kiểu đó! Buổi chiều ấy Trước con tàu và trước dòng sông Chúng ta hỏi nhau và như tự hỏi: Chúng ta hiểu thế nào là cam kết? Sự có mặt này để cam kết với ai?Trong im lặng, ai đó trả lời: -Người Mỹ đừng quên đây là xứ sở Của những Yết Kiêu bất tử!Ta quay nhìn. Sông đã hóa mênh mông Từ trầm rư, sông vỗ sóng trùng trùng Nối lịch sử những bờ không giới hạn Những cam kết hôm nay với trăm đấng anh hùng…

Khoảng lớn âm vang

Ta lớn lên miền những tiếng động lớn lao Nơi mỗi âm thanh vang vọng khoảng sâu Trên cánh sóng đưa ta vào Trái Đất Vào tình yêu và vào hạnh phúc…Mùa thu này em sẽ không quên Bom chúng ném vào từng toạ độ Nhưng hạt dẻ gai rơi giòn mặt cỏ Đủ dư âm gọi lũ sóc rừng Thành phố dịu dàng lên những hợp âm Con sóng vỗ vào ke đá Thương-bạc Tiếng guốc gỗ lối hoàng cung tím ngát Cuốn rì rào phố xá đi xa…Biết bao điều ta có trong ta Từng tiếng dẻ rơi, cái trở mình thành phố Trong bom đạn ta càng chăm chú Mở giữa linh hồn những khoảng lớn âm vangNhưng chiều nay em đi cùng anh Ta trở lại với phường náo động Để lắng nghe hết cái độ rền sự sống Cái đường tròn mới lạ của âm thanh…“Nói cho đồng bào tôi nghe” Và “nghe đồng bào tôi nói”… Phút bập bẹ chúng con vừa biết nói Phút nàng hoàng cha mẹ được nghe Phút Phù Đổng đòi roi và ngựa sắt Mấy ngàn năm dân tọc còn nghe Ôi sau bồn ngàn năm Hôm nay chúng con cất tiếng “Nói cho đồng bào tôi nghe” Và “nghe đồng bào tôi nói”… Những âm thanh nghẹn ngàn, dữ dội Báo phút lên đường chống Mỹ thiêng liêng…Từ phố phường con về mái nhà tranh Ngồi dưới ngọn đèn dầu năm tháng Từ trường học con vào khu lao động Nắm những bàn tay chai sạn, sần sùi Những bàn tay như khuôn mặt cuộc đời Đã nắm khổ đâu, đã chào sự sống Chúng con NÓI với yêu thương cháy bỏng Chúng con NGHE trong mỗi nhịp tim mình Ôi cuộc đời, những giá trị đinh ninh Con tìm thấy lòng con trong sạch quá Bao ngà ngọc chưa bao giờ khai phá Phút trở về mẹ gửi gắm cho con Bao đau thương, căm giận, tủi hờn Con xin mẹ cho con cùng chưa sẻ Mẹ hãy kể đứa nào làm khổ mẹ Cha trút cho con nỗi nhục cha đau Cho xương con có dáng trăm cọc bêu đầu Cho mắt con có màu gươm của mắt nghìn người bị chémCho tay con có mười chiếc đinh của nghìn tay bị đóng Cho môi con khô nỗi thèm sữa em non Con muốn làm người, mẹ ơi, Việt Nam! Mang nghĩa nặng phù sâu là vũ khí Lấy Độc lập, Tự do làm ý chí Chúng con đi cuối đất, cùng trời Đuổi hết giặc Mỹ rồi, con mẹ mới nguôi…Hãy nghe đồng bào tôi nói Và nói cho đồng bào tôi nghe Rồi hát cho đồng bào tôi nghe… Ôi miền Nam ta Bao năm rồi ta không được nói, được nghe Ta mở miệng chúng đem dao kề cổ Ta lắng nghe chúng đè lên ngực thở Chúng bắt ta chỉ biết cúi đầu nghe Nghe như mê ú ớ tựa ma đè Nghe thắt họng nước bọt trào ừng ực Nghe chúng thét: “Thằng này khu trù mật! Còn tên kia, khố rách, giải dinh điền Ái mở mồn đòi thống nhất Bắc Nam. Cứ đem chém theo luật 10-59″ Nghe chúng gào: “Lấp bằng sông giới tuyến” “Trung lập, hòa bình là bán rẻ núi sông” Chúng bô bô: “Chính sách bốn không” Và ta hưởng không áo, không cơm, không nhà, không cửa Chúng rêu rao: “thanh niên là phụng sự” Và trẻ mười lăm bị lùa đến quân trường Chúng “tâm ca” nào “cứu khổ, tình thương” Và đánh đắm những tâm hồn vào nước mắt Miệng thằng Cẩn nhai trầu hay ngậm tiết Miệng Ních-xơn nhai “nhai huyết học màu da” Miệng Thiệu -Hương nhai khố rách dân ta Nhai và nói, nói và nhai hỗn độn Nên nước bọt ngầu máu người tanh lợm Phun bẩn đất đai, xám xịt màu trời Ôi mấy ngàn đêm tố cộng, chiêu hồi Ôi mầy ngàn ngày thanh trừng, thanh lọc Ta đã nén hờn căm đáy ngực Dồn sức hơi tìm tiếng hét hôm nay Đây hôm nay phút ngôn ngữ căng môi Phút tiếng nói đã trở thành hêịu lệnh Phút ngôn ngữ đã trở thành hành động Phút tín hiệu đã trở thành sự sống Những âm thanh dội lại, truyền đi Như dập búa nói cùng đe Như sóng biển nói cùng bờ bãi Như thác đổ nói cúng đá núi Như gió cao nói với ngọn cờ Những âm thanh không bến, không bờ Tuôn chảy, luân lưu, hồi sinh, cộng hưởng Nhân dân sức mạnh trong tận cùng sức mạnh Nhân dân niềm tin trong sâu thẳm niềm tin Vang, vang, vang như trỗi vạn hồi kèn Báo hiệu chúng ta tiến vào lịch sử Quyết đánh Mỹ và quyết tâm thắng Mỹ!Có khi nào em hiểu phút này không Khi nào âm thanh như lớp sóng đi vòng Nghe và nói, nói và nghe rạo rực Như nước mắt nhìn vào nước mắt Như tình yêu nồng cháy với tình yêu Như mùa trăng gọi dậy thuỷ triều Như mặt trận hiệp đồng cùng mặt trận Nói và nghe trong “Đêm uất hận” Nói và nghe trong buổi tuần hành Nói và nghe giữa tù ngục xích xiềng Nói và nghe trước toà án giặc Nói và nghe bàn tay siết chặt Trong mắt nhìn thăm thẳm sắc quê hươngĐồng bào ơi Nói và nghe để nhớ lấy lời Người đang sống với người đã khuất Trên mặt đất và trong lòng đất Nói và nghe những thế kỷ gọi về Nói và nghe “Hãy nhớ lấy lời tôi” Lời anh Trỗi trước giờ ngã xuống Hun hút lòng ta thời gian chuyển động Chúng ta lại đi giữa Huế -Sài Gòn Biết nhớ lời và biết công ơn Biết đứng dậy nơi máu anh đã đổ Biết căm giận và biết làm bão tố… Em ơi em, đừng quên, đừng quên Từ mặt đất đã trở về mặt đất Những âm vang soi lòng ta rõ nhất Soi lòng ta cả âm sắc mai sau Soi lòng ta cả trái đất cơ cầu Đang đứng dậy hòa chung tiếng nói Nếu đêm nay ta ngồi trong “Đêm không ngủ”Thì bên kia Pi-tơ hát trên đường Từ dạ hội Mi-lăng đêm trắng Xtốc-khôn Từ những “Việt cộng Phần Lan” đến tín hiệu con tàu xa mặt đất. Hai tiếng “Việt Nam! “Việt Nam!” vang lên thân thuộc Như “mẹ”, như “cơm”, như “ánh sáng”, “hoa hồng”. Như “đất”, như “hôn”, như “đẹp”, như”cánh đồng” Với hai ngón tay xoè lên như thiên thế V bay lên như cánh chim báo bão Lượn khắp địa cầu, ngôn ngữ, màu da Ôi V Việt Nam, V chiến thắng, bay xa

Đón bão

Thành phố ơi, những mái ngói ngang trời Mang dáng lớn con cá kình xuống biển Sóng đã vỗ bừng bừng trên sáu huyện Dậy lên rồi! Thành phố dậy mà đi! Ngàn năm sau không có phút này đâu Ngàn năm trước sẽ gọi là mơ ước Phút đuổi Mỹ, phút ta giành lại nước Mỗi tấc đường đều dậy gió xung phong!Ôi gió xung phong, gió của chiến công Gió rất trẻ, gió thổi từ thân thể Những thân thể biết vươn lên tầm thế hệ Những dáng người lao tới đích vô songĐộc lập, Tự do… Gió thổi hào hùng Gió quét địch suốt chiều dài mặt phố Gió xốc dậy những mặt đồng, mặt phá Gió lộng tâm hồn…Ôi gió vinh quang!Bay bay lên! Hỡi năm cánh sao vàng Đây triều gió Tấn công và Nổi dậy Đây ngọn gió hữu tình ngàn năm được thấy Dậy lên rồi! Thành phố dậy mà đi!Bạn ở đâu giữa thành phố xuống đường Phút hân hoan tôi gọi thầm tên bạn Ôi thành phố nửa phần là gió nắng Mà nửa phần là khuôn mặt yêu thươngCho tôi hôn tay bạn trăm lần Những tay súng và tay cầm biểu ngữ Cho tôi chào tiếng cao sang này: -Đồng chí! Cho tôi “đồng chí” – ơi em!Tôi mê đi trong tiếng bước chân Tôi, giọt máu và tôi là giọt lệ Tôi xin gửi vào cuộc tuần hoàn này sức trẻ Cuộc đời tôi, ôi Tổ quốc mến thân!Xin trút một đời vào sức nặng bàn chân Góp với đô thành, đô thành nổi dậy Nếu trái đất là trái tim vĩ đại Tim sẽ đập vì bước chân Việt NamBạn thấy không cả nước đã lên đường Tôi yêu quá những ngả đường gặp gỡ Những đội ngũ. Những đường lên cửa mở Những giá trị định hình trong sức gió ta đi“Mở đường mà tiến, đánh địch mà đi” Mở sông núi những bước dài vạn dặm Mở thế trận với muôn trùng thế trận Khép vòng vây, giội lửa xuống đô thành!Đạp lên đầu thù! Hành quân, hành quân… Sông núi cài lá ngụy trang xanh Bán đảo uốn mình thành trận lốc Ta lên cao điểm, tràn cao ốc!Ta gọi tên bằng hiệu lệnh tiến công Ta chào nhau bằng tiếng súng hiếp đồng Ta đan lửa những vùng trời cao rộng Ta đan dấu những mặt đường cháy nóng!Đất nước muôn năm! Những ngựa đá lại xuống đường Những bà mẹ đo chân vào thần tích Để hoài thai triệu triệu những anh hùng Những anh hùng Việt Nam chống Mỹ Đang xuống đường như nắng xuống quê hương…“Hỡi những con khôn của giống nòi Những chàng trai quý gái yêu ơi…” Câu thơ Tố Hữu chào ta đó Đọc tự bao giờ run cháy môi…Tự bao giờ… Huế của ta ơi! Trời thu xanh thẳm mặt kỳ đài Cờ ta lên đỏ nền cung cấm Sông núi reo vang: Độc lập rồi!Từ đó Mùa Thu đẹp lạ thường Thơ Anh như lá dậy sân trường Trời thu cũng biếc màu thương nước Thơ với Trời Thu đã xuống đường!Giữa một mùa thu đẹp cuộc đời Giữa màu khai giảng rất xanh tươi Bao mùa tranh đấu chân sau trước Nối gót lên đường, tuổi trẻ ơi!Hãy chọn cùng nhau một trận này Những hồn khởi nghĩa rất mê say Chân trời đã hiện trong tầm mắt Đường lớn ta đi rộng tháng ngày…“Hỡi những con khôn của giống nòi Những chàng trai quý gái yêu ơi…” Bâng khuâng…Năm tháng…Bâng khuâng ấy Dội ngực hôm nay tiếng đáp lời:Chúng con chào thành phố yêu thương Chào tuổi trẻ 900 năm đại học Khi Cách mạng hồng lên màu ký ức Khi mùa thu truyền sức trẻ hiên ngang Khi năm tháng là niên khoá xuống đường Khi bài học được viết từ mặt nhựa Giấy không cạn đau thương, mực phải mài giữa phố Chúng con thề chúng con sẽ ra đi!“Hễ con một tên xâm lược trên đất nước ta thì ta còn phải tiếp tục chiến đấu quét sạch nó đi!”. Quét sạch nó đi! Thưa Bác Chúng con thề Chúng con nghe lời Bác dặn Trong trận đánh này Chúng con nguyện làm người lao công chân thành cần mẫn Luôn có mặt mỗi mặt đường khát vọng Rất tự hào Quét sạch nó đi!