Tuyển tập thơ Mặt đường khát vọng (1974) – Nguyễn Khoa Điềm phần 2

Lời chào

Ta đã đi qua những năm tháng không ngờ Vô tư quá để bây giờ xao xuyến Bèo lục bình mênh mang màu mực tím Nét chữ thiếu thời trôi nhanh như dòng sông…Ta lớn lên bối rối một sắc hồng Phương cứ nở hoài hoà như đếm tuổi Như chiều nay, một buổi chiều dữ dội Ta nhận ra mình đang lớn khôn…Biết ơn những cánh sẻ nâu đã bay đến cánh đồng Rút những cọng rơm vàng về kết tổ Đá dạy ta với cánh diều thơ nhỏ Biết kéo về cả một sắc trời xanh Biết ơn mẹ vẫn tính cho con thêm một tuổi sinh thành“Tuổi của mụ” con nằm tròn bụng mẹ Để con quý yêu tháng ngày tuổi trẻ Buổi mở mắt chào đời, phút nhắm mắt ra đi…Biết ơn trò chơi tuổi nhỏ mê ly “Chuyền chuyền một…” miệng, tay buông bắt Ngôn ngữ lung linh, quả chuyền thoăn thoắt Nên một đời tiếng Việt mãi ngân nga…Biết ơn dấu chân bấm mặt đường xa Những dấu chân trần, bùn nặng vết Ta đi học quen dẫm vào không biết Dáng cuộc đời in mãi dáng ta đi…Biết ơn dòng sông dựng dáng kiếm uy nghi Trong tâm trí một nhà thơ khởi nghĩa Cao Bá Quát ngã mình trên chiến địa Trăm năm rồi sông vẫn sáng màu gươm…Trăm năm rồi ta đếm bước sông Hương Vẫn soi thấy niềm đau và nổi giận Khuôn mặt trẻ bỗng già trên lớp sóng Ngẩng đầu lên, ta thấy mặt quân thù!

Tuổi trẻ không yên

Chúng ta lớn lên những năm tháng không bình yên Dẫu em vẫn màu áo trắng yêu tinĐi trên đường “mười tám tuổi” Dẫu anh đi quen Con đường kẽm gai quằn quại Dẫu thành phố hoàng hôn Chuông thu không hai mươi ngôi chùa thong thả Dẫu bầu trời ta ở Nóc nhà thờ Cứu thế như một lời xin Lòng ta không bình yên Lòng ta vẫn vẫn đầy khắc khoải…Bốn tao nôi day khung trời ngang trái Mẹ đưa ta vào đời Thành phố đã đầy bóng giặc Thành phố đầy bóng người ngửa tay Ôi những con cò “tỵ nạn” khô gầyĐêm đêm lại về hàng cây thành phố Lao xao tìm chốn ngủ Những bờ bãi nào không dành cho cò nữa Những luỹ tre nào bom đã khai quang?Ôi những hàng cây từng in bóng huy hoàng Trên đại lộ những năm đời mới lớn GIờ đổi lá trầm ngâm màu tóc trắng Của bụi đường và khói hơi cay…Thành phố bên sông bè bạn rất đầy Chợt trở lại, hoang vu bày quán xá Khói thuốc lá của những người xa lạVẽ những ngày không ai gọi tên… Bao nỗi buồn đã được gọi lên Trong số điểm danh, giọng thầy giáo cũ Người vắng mặt: những dấu không như miệng hố Người còn đây: những chấm không bình yên…Xe bắt lính ngoài đường Rào kẽm gai ngoài đường Cha mẹ chạy gạo ngoài đường Xe Mỹ chẹt người ngoài đường Hồi trống trường không khép ta vào yên tĩnh nữa Nhìn màu bảng đen nhớ màu mặt đường…Thầy giáo đến rồi. Chúng con đứng lên Chúng con chào thầy như hối lỗi Thầy đừng trách chúng con là “bầy khó nói”… Chúng con là “Cúp-cua lang thang”…Có gì đâu chúng con nhìn lên bản đồ Việt Nam Sao Tổ quốc mà chỉ còn nửa nước Dẫu địa lý chúng con thường ít thuộc Nhưng nỗi đau này chúng con nhớ hơnCó gì đâu chúng con muốn yêu thương Sao thầy giảng chỉ những lời cay đắng Máu thì đỏ mà phấn thầy thì trắng Có vẽ nổi tâm hồn con không? Thầy đừng buồn cái giấy gọi Quang Trung Còn đồng nghĩa với mười năm đi học Chúng con đến đây cho những thằng CIA điểm mặt Thầy có gì đuổi chúng giúp con không?Phượng vẫn rơi từng cánh tươi hồng Đau như máu những tâm hồn son trẻ Sao con học để làm bầy nô lệ Súng Mỹ hôm nay thành giáo cụ học đường?…Sông Hương ơi Sông Hương Người còn nguồn với bể Để đi và để đến Còn ta 25 tuổi Trôi cạn trên mặt đường…Ta lớnn hư mùa lũ Ào ào thành phố tuổi thơ Rồi ngày mai mỗi kiệt phố chơ vơ Những vết bùn chúng ta để lại…25 năm qua chưa một đời trai trẻ? Ta soi gương, tái mặt Này tóc, này râu, nấu cơm, bồng trẻ Để mẹ làm thuê tối mặt tối mày Để em đi trường cho Mỹ vuốt má Để cha đi làm, họ trong hai tay Chúng ta chưa qua một thời trai trẻ Ra đường bị bắt lính ngay Nên phải ở những nơi gián ở Nên đeo gương cho cận thị suốt đời Nên ngốn đi-a-mốc cho một đêm khô hai lít nước Nên nhịn đói, thức đêm đốt cháy con người Nên ăn tỏi cho tim rung, hút thuốc nhiều cho phổ nám Uống nhị thiên đường cho thắt ruột té re Huỷ hoại hết từng đường gân bắp thịt Từ màu mắt trong đến nụ cười hồng Huỷ hoại hết những gì mẹ cha trao xương gửi thịt Để vật vờ như cỏ lác đầu sông… Đất nước mai sau có tha thứ ta không? Chúng ta không thể cầm bay, nâng búa nữa. Ôi ta đã đốt cháy hôm nay để không cầm vũ khí Có ngờ đâu ta thiêu cháy cả tương lai Có ngờ đâu không muốn cầm súng giết người Ta lại giết chính ta Ta để trôi sông những ngà những ngọc Trước quân giặc ta không vươn vai dài tóc Để cầm doi lại muốn hãm mình thành đứa trẻ lên ba Ta đã đau thương, phủ phục, mù loà Nhận bị trị lằn roi vừa giáng xuống Ta căm giận ngàn đời chúng mày, giặc Mỹ! Ta đau buồn đất nước hiểu ta không?Các anh về đâu những người qua đường?Chúng tôi đến Hoa LưChúng tôi về đại hộiĐại hội các anh là đại hội Híp-pi Giao ChiVâng đại hội này là đại hội những người tuổi trẻ Thờ phụng tuổi trẻ mình như Tổ quốc thiêng liêng…Sao các anh đến Hoa Lư Không đem theo mỗi người một cành lau Để làm cờ và tập trận Như Đinh Bộ Lĩnh ngày xưa từng nuôi chí lớn Mà các anh mang trên người Nhiều tóc, nhiều râu và giẻ rách mà thôi?Chúng tôi không phải là con người trong nghĩa cũ. Chúng tôi là một động vật mới mẻ Chúng tôi cao hơn lịch sử, cao hơn mọi sự dưỡng sinh Chúng tôi vượt lên dòng máu và quá khứ Chúng tôi sống không cần pháp luật, thói quen và chế độ Chúng tôi là tuyệt vọng cùng của sự khai thác cá nhân Khai thác bản thân và hưởng thụ tận cùng Chúng tôi tự do làm tình, tự do buồn, tự do ca hát Tự do chết khi quét cùng thân xác…Các anh không cần liên hệ xứ sở đất đaiA ha! Sao chúng tôi không cần đến đất đai? Đất đai là cái chiếu tôi ăn, cái giường tôi ngủ Là điểm tựa cho mọi nguồn lạc thú Nếu không đất đai tôi có chân để làm gì? -Những một ngày nào trong một phút nghĩ suy Các anh chợt nhớ mình đã là man rợ Các anh từ bỏ nhân dân, từ bỏ con đường tiến hóa Như “chính sách Việt Nam” được gọi là “từ bỏ” của Hoa Kỳ? “Man rợ” hay “từ bỏ” nó là cái gì? Trong từ điển xã hội của chúng tôi nó không hề có Chúng tôi sống bằng những định luật đầu tiên, Những ham muốn đầu tiên của con người muôn thuở Trí tuệ, luân lý già rồi mà chúng tôi thì trẻ Chúng tôi chào trí tuệ, luân lý lụ khụ chúng tôi đi…Các anh lầm rồi, hỡi anh bạn Híp-pi Các anh muốn xây dựng đời mình riêng một cõi Để nằm ngoài chiến tranh, chối bỏ lo toan nhân loại Các anh tìm về những hang động ngày xưa Nhân dân kêu cháy nhà anh giả điếc, không thưa Dân tộc đã đau thương, anh muốn thêm rách nát Anh ca hát múa may bên tội ác Anh lang thang mặc cường bạo lộng hành Anh là đứa con bất hạnh của chiến tranh Đứa con hoang của văn minh người Mỹ Chúng đẻ các anh trên giường đô-la và vũ khí Bú mớn cho anh là lối sống Hoa Kỳ Rồi dựng các anh lên, đẩy các anh đi Để đầu độc xã hội này như hóa chất Để truyền nhiễm tuổi trẻ này như dịch hạch Các anh là sắc thái khác của đạn bom Để “khai quang” vào lĩnh vực tâm hồn Như bom đạn từng khai quang tận cùng sông núi Các anh là bầy thiêu thân của ánh đèn đêm tối Đã huỷ mình còn che bớt nguồn sáng quê hương Nhân dân đang đấu tranh cần những cái pha đèn Để chiếu sáng chứ không cần ai bưng lấy mắt Để đi tới và tìm ra bóng giặc Quét chúng nó đi giành lấy bình minh Chúng tôi đây cùng lứa tuổi các anh Chúng tôi đã buồn đau, đã nhiều ngày mất hướng Chúng tôi đã treo trên đầu những quả sung ảo tưởng Nào tự do, dân tộc, công bằng Chúng tôi đã tập “nôn” và “nổi loạn” hiện sinh Chúng tôi đã mở “vực thẳm” trên mặt đường và mắt người yêu mến Chúng tôi đã “mới” đã “dấn thân” đã “phản” rồi, trăm chuyện Đã xuống đường bảo vệ nỗi câu kinh Chúng tôi thay áo, thay tóc hoài để cắt nghĩa văn minh Đã uống rượu, để râu và ngậm tẩu Để được ngồi trên đỉnh Ô-lem thời đại mới Nhưng chúng tôi đã được những gì: Được nghe dối lừa, được ăn bánh vẽ nguyên xí Được tận gốc, tật nguyền, tê dại Đwocj mặc cảm là đàn cừu vọng ngoại Nhưng đau hơn là nỗi hối hận không cùng Trong khi nhân dân càn những anh hùng Để ra trận và dựng cờ thu nghĩa Thì chúng tôi sống hoài, sống phí Sống kiểu xa ngất ngưởng ở bên lề Để cúng cùng nhận khẩu sung USA Rước trụy lạc mà đau vì trụy lạc Tập cuồng bạo mà che cho hèn nhát Lấy hôm nay mà bào chữa ước mơ Lấy hình hài chặn linh cảm bơ vơ Đem cười nhạt để trấn an cái chết Đang thầm lặng đào sâu từng khối huyệt Giữa linh hồn… Ôi tuổi trẻ hư vô Chúng mê man, nhân dân đến tự bao giờ Vực chúng tôi lên và nói đầy độ lượng:“Hỡi tuổi trẻ như một rừng cây lớn Nhận nắng trời gió bão đầu tiên Hãy đến đây làm người lính trung kiên Trong đội ngũ những người đi cứu nước Hãy đứng dậy! Và giơ cao ngọn đuốc! Của tình yêu đã khơi lửa ngàn đời Hãy nhận mặt quân thù và xuất kích hôm nay Giành chiến thắng và làm nên hạnh phúc!”… Như thế đó, tất cả gì rất thật Mà chúng ta cần đối thoại thảo ngay Dẫu các anh cầm cái chết trong tay, Hãy ném trả vào ngay đầu bọn Mỹ Hãy cùng chúng tôi đứng lại trước bờ chân lý Và tình yêu không có tự bao giờ Chỗ đứng chúng ta không phải ở Hoa Lư Mà trên con đường ta tìm về dân tộc!