gắn liền với thời kỳ chiến tranh gian khổ của nhân dân ta. Tập thơ như một bước ngoặt mới cho phong cách thơ Tố Hữu. Chất dân tộc đậm đà trong thi liệu bình dị, thể thơ quen thuộc. Những bài thơ của ông nêu cao tinh thần yêu nước đồng thời bộc lộ tâm hồn đầy hồn nhiên lãng mạn của những người lính trẻ. Đây là một tập thơ giá trị được nhiều nhà bình luận văn học đánh giá cao đến nay vẫn luôn được ca ngợi nồng nhiệt. Mời quý độc giả đón xem bài viết dưới đây của chúng tôi!

Bầm ơi!

Ai về thăm mẹ quê ta Chiều nay có đứa con xa nhớ thầm… Bầm ơi có rét không bầm! Heo heo gió núi, lâm thâm mưa phùn Bầm ra ruộng cấy bầm run Chân lội dưới bùn, tay cấy mạ non Mạ non bầm cấy mấy đon Ruột gan bầm lại thương con mấy lần. Mưa phùn ướt áo tứ thân Mưa bao nhiêu hạt, thương bầm bấy nhiêu! Bầm ơi, sớm sớm chiều chiều Thương con, bầm chớ lo nhiều bầm nghe! Con đi trăm núi ngàn khe Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm Con đi đánh giặc mười năm Chưa bằng khó nhọc đời bầm sáu mươi. Con ra tiền tuyến xa xôi Yêu bầm yêu nước, cả đôi mẹ hiền. Nhớ thương con bầm yên tâm nhé Bầm của con, mẹ Vệ quốc quân. Con đi xa cũng như gần Anh em đồng chí quây quần là con. Bầm yêu con, yêu luôn đồng chí Bầm quý con, bầm quý anh em. Bầm ơi, liền khúc ruột mềm Có con có mẹ, còn thêm đồng bào Con đi mỗi bước gian lao Xa bầm nhưng lại có bao nhiêu bầm! Bao bà cụ từ tâm như mẹ Yêu quý con như đẻ con ra. Cho con nào áo nào quà Cho củi con sưởi, cho nhà con ngơi. Con đi, con lớn lên rồi Chỉ thương bầm ở nhà ngồi nhớ con! Nhớ con, bầm nhé đừng buồn Giặc tan, con lại sớm hôm cùng bầm. Mẹ già tóc bạc hoa râm Chiều nay chắc cũng nghe thầm tiếng con…

Mưa rơi

Mưa rơi đầm lá cỏ Mái tóc em ướt rồi, Đôi má em bừng đỏ Muốn hôn quá… mà thôi Sợ em mình xấu hổ Cầm hai bàn tay nhỏ Xa nhau, chẳng muốn rời. Em đi, đường đất mưa rơi Bùn non son quánh chân đồi Phù Ninh Em đi anh nhớ dáng hình Cái khăn mỏ quạ, cái mình áo nâu Chiều nay heo hút rừng sâu Mưa nguồn suối lũ biết đâu mà tìm? Ước gì anh hoá thành chim Bay theo em, hót cho tim đỡ buồn!

Voi

Voi là voi ơi Voi yêu voi quý! Voi nằm voi nghỉ Voi nghĩ voi chơi. Voi là voi ơi Voi ta đầu thép Voi cong chân đẹp Voi nghễnh vòi cười! Voi là voi ơi Voi con voi mẹ Voi nặng voi nhẹ Nào đi. Trưa rồi! Voi là voi ơi Voi đi đánh nhé Voi gầm voi ré Voi xé tơi bời! Ta bế ta bồng Voi lên ta vác Vai ta vai sắt Chân ta chân đồng! Ta đi qua rừng Lau tre san sát Voi nghe ta hát Núi dội vang lừng! Ta đi lên đèo Ta leo lên dốc Voi ơi khó nhọc Khó nhọc cùng trèo! Con đường gieo neo Là đường Vệ quốc. Tha hồ đèo dốc Ta hoà ta reo! Voi là voi ơi Đường đi dằng dặc Chông gai cũng mặc Ta vui ta cười! Một tí nữa thôi Đứng trên đầu địch Nhanh lên đến đích Tới rồi voi ơi! Hoan hô voi ta Hoan hô Vệ pháo Yêu voi cởi áo Lau cho voi nhà. Nào voi nào Vệ Ta quyết một lòng Voi hăng voi nhé Trận này lập công.

Bắn

Chúng ta ở đây Trên đầu chúng nó Ðại bác ta sau rèm tre nghểnh cổ Trông xuống khoanh đồi đỏ Ngon như một đĩa thịt bò tươi Dưới kia chúng nó đang cười Cười đi nhé, chúng bay ơi, rồi chết! Bao đồng chí của ta bay đã giết Chặt đầu cắm cọc phơi khô Chị em ta, bay căng thịt loã lồ Con em ta bay quẳng chân vào lửa Lúa ngô ta bay cướp về cho ngựa Xóm làng ta bay đốt cháy tan hoang! Chúng bay cười? Ðến giờ chưa đồng chí? Năm phút nữa? Sao mà lâu thế nhỉ! Anh pháo binh anh còn đợi chờ gì? Anh còn trông anh còn ngắm từng ly Anh sửa lại cho ngay nòng súng Chúc đồng chí bắn thẳng vào cho đúng Xé tan đồn nát xác chúng ra! Có tiếng kèn gì thổi dưới đồi xa Cờ chúng nó phất phơ đầu cột ấy Chúng nó chào cờ! Ôi lá cờ hôi tanh biết mấy Kéo bao lần qua máu của ta! Anh pháo binh anh chưa bắn đi à? Một phút nữa? Ðầu tôi cháy bùng lên như cục lửa Sướng bao nhiêu chốc nữa sẽ thành than Sẽ ra tro tất cả trại đồn tan Thây chúng nó tung lên từng miếng đỏ Ðầu chúng nó óc phụt ra ngoài sọ Ơi các anh xung kích dưới cỏ âm thầm Hãy sẵn sàng tay mác nhảy lên đâm Giết, bắt sống, không mống nào được thoát! Anh đại bác, tôi chờ anh để hát!

Em bé Triều Tiên

Em bé Triều Tiên ơi Mẹ của em đâu rồi? Tìm đâu mẹ của em Có ai đây mà hỏi Giặc bồn bề lửa khói Xác ai nằm ngổn ngang Bãi tuyết lặng quanh làng Phố đổ nhà hoang vắng Mẹ của em đấy ư Cái thân trắng lắc lư Ðầu giây treo lủng lẳng? Cha của em đấy ư Cái đầu lâu rũ tóc Máu chảy dài thân cọc? Không, không phải em ơi Mẹ của em đây rồi! Mẹ em đây người dân công tải đạn Mẹ em đây người nữ cứu thương Cha em đây giữa chiến trường Mặt đen khói đạn, chặn đường giặc lui Anh của em đã đến đây rồi Anh chí nguyện Con bác Mao đã đến Anh đã đến bên nôi em cháy dở Với cha em giết hết loài man rợ Cho mẹ em xây lại tổ mềm Cho em sướng cho em ca múa Trên đồng hoa bãi lúa Nhịp sóng vui muôn thuở của Triều Tiên Bé em ơi giữa súng rền Ngày mai tươi mát hát trên đất Triều…

Lượm

Ngày Huế đổ máu, Chú Hà Nội về, Tình cờ chú cháu, Gặp nhau Hàng Bè. Chú bé loắt choắt, Cái xắc xinh xinh, Cái chân thoăn thoắt, Cái đầu nghênh nghênh, Ca-lô đội lệch, Mồm huýt sáo vang, Như con chim chích, Nhảy trên đường vàng… “Cháu đi liên lạc, Vui lắm chú à. Ở đồn Mang Cá, Thích hơn ở nhà!” Cháu cười híp mí, Má đỏ bồ quân: “Thôi, chào đồng chí!” Cháu đi xa dần… Cháu đi đường cháu, Chú lên đường ra, Ðến nay tháng sáu, Chợt nghe tin nhà. Ra thế, Lượm ơi! Một hôm nào đó, Như bao hôm nào, Chú đồng chí nhỏ, Bỏ thư vào bao, Vụt qua mặt trận, Ðạn bay vèo vèo, Thư đề “Thượng khẩn”, Sợ chi hiểm nghèo! Ðường quê vắng vẻ, Lúa trổ đòng đòng, Ca-lô chú bé, Nhấp nhô trên đồng… Bỗng loè chớp đỏ, Thôi rồi, Lượm ơi! Chú đồng chí nhỏ, Một dòng máu tươi! Cháu nằm trên lúa, Tay nắm chặt bông, Lúa thơm mùi sữa, Hồn bay giữa đồng. Lượm ơi, còn không? Chú bé loắt choắt, Cái xắc xinh xinh, Cái chân thoăn thoắt, Cái đầu nghênh nghênh. Ca-lô đội lệch, Mồm huýt sáo vang, Như con chim chích, Nhảy trên đường vàng…

Bài ca của người du kích

(dịch dân ca Nam Tư) Anh ơi mau trở về quê Vợ anh vò võ một bề canh suông Thương chồng em hãy theo chồng Ở đây chiến đấu, anh không thể về! Anh ơi mau trở về quê Con anh nó khóc đỏ hoe cả tròng Con tôi có khó giòng giòng Ở đây chiến đấu, cha không thể về! Anh ơi mau trở về quê Mẹ anh già yếu bên hè chờ mong Mẹ ơi đừng giận đừng trông Ở đây chiến đấu, con không thể về Anh ơi mau trở về quê Nhà anh giặc đốt đã loe lửa hồng Cháy nhà thì cháy cam lòng Ở đây chiến đấy, tôi không thể về! Anh ơi mau trở về quê Ðời anh chết trẻ làm gì uổng thân Tôi dù chết mất tuổi xuân Miễn là thắng lợi, được phần tự do

Cho đời tự do

(dịch dân ca Nam Tư) Chuyện rằng ở xứ Coóc-đon Có người mẹ đến mồ con sụt sùi Khóc rằng: Con của mẹ ơi Con vàng con ngọc bỏ đời đi đâu Ðể cho bố khóc mẹ sầu Ðất ơi trả lại con đầu cho ta Con nghe thấy tiếng mẹ già Mẹ ơi, đừng khóc nữa mà héo hon Ðất đen phủ nặng mình con Nhưng giòng nước mắt mẹ còn nặng hơn Mẹ đừng khóc bên mồ con nữa Trở về lo nhà cửa mẹ ơi Nhắn cho nhà biết một lời Rằng con mẹ chết cho đời tự do

Sáng tháng năm

Vui sao một sáng tháng Năm Đường về Việt Bắc lên thăm Bác Hồ Suối dài xanh mướt nương ngô Bốn phương lồng lộng thủ đô gió ngàn… Bác kêu con đến bên bàn Bác ngồi Bác viết nhà sàn đơn sơ Con bồ câu trắng ngây thơ Nó đi tìm thóc quanh bồ công văn Lát rồi, chim nhé, chim ăn Bác Hồ còn bận khách văn đến nhà Bàn tay con nắm tay cha Bàn tay Bác ấm vào da vào lòng. Bác ngồi đó, lớn mênh mông Trời xanh biển rộng ruộng đồng nước non… Bác Hồ, cha của chúng con Hồn của muôn hồn Cho con được ôm hôn má Bác Cho con hôn mái đầu tóc bạc Hôn chòm râu mát rượi hoà bình! Ôi cái tên kính yêu Hồ Chí Minh! Trong sáng lòng anh du kích Nửa đêm bôn tập diệt đồn Vững tay người chiến sĩ nông thôn Bắt sỏi đá phải thành sắn gạo Anh thợ, má anh vàng thuốc pháo Cánh tay anh dày sẹo lửa gang Ôi những em đốt đuốc đến trường làng Và các chị dân công mòn đêm vận tải! Các anh chị, các em ơi, có phải Mỗi khi lòng ta xao xuyến rung rinh Môi ta thầm kêu Bác: Hồ Chí Minh! Và mỗi trận, mỗi mùa vui thắng lợi Đôi mắt Bác hiện lên cười phấn khởi Ta lớn cao lên, bay bổng diệu kỳ Trên đường dài, hai cánh đỡ ta đi… Bác Hồ đó, là lòng ta yên tĩnh Ôi người cha đôi mắt mẹ hiền sao! Giọng của Người, không phải sấm trên cao Thấm từng tiếng, ấm vào lòng mong ước Con nghe Bác, tưởng nghe lời non nước Tiếng ngày xưa và cả tiếng mai sau… Bác Hồ đó, chiếc áo nâu giản dị Màu quê hương bền bỉ đậm đà Ta bên Người, Người tỏa sáng trong ta Ta bỗng lớn ở bên Người một chút… Bác Hồ đó, ung dung châm lửa hút Trán mênh mông, thanh thản một vùng trời. Không gì vui bằng mắt Bác Hồ cười Quên tuổi già, tươi mãi tuổi đôi mươi! Người rực rỡ một mặt trời cách mạng Mà đế quốc là loài dơi hốt hoảng Đêm tàn bay chập choạng dưới chân Người. Hồ Chí Minh Người ở khắp nơi nơi Hồn biển lớn đón muôn lời thủ thỉ Lắng từng câu, từng ý chưa thành Người là Cha, là Bác, là Anh Quả tim lớn lọc trăm dòng máu nhỏ Người ngồi đó, với cây chì đỏ Vạch đường đi, từng bước, từng giờ… Không gì vinh bằng chiến đấu dưới cờ Đảng chói lọi Hồ Chí Minh vĩ đại! Con nhớ hết mỗi lời Người dạy: Kháng chiến gian nan, kháng chiến trường kỳ Bác bảo đi, là đi Bác bảo thắng, là thắng Việt Nam có Bác Hồ Thế giới có Xta-lin Việt Nam phải tự do Thế giới phải hoà bình! Chúng con chiến đấu hy sinh Tấm lòng son sắt, đinh ninh lời thề. Bắt tay Bác tiễn ra về Nhớ hoài buổi sáng mùa hè chiến khu…

Hoan hô chiến sĩ Điện Biên

I Tin về nửa đêm Hoả tốc hoả tốc Ngựa bay lên dốc Đuốc chạy sáng rừng Chuông reo tin mừng Loa kêu từng cửa Làng bản đỏ đèn, đỏ lửa… Hoan hô chiến sĩ Điện Biên Hoan hô đồng chí Võ Nguyên Giáp! Sét đánh ngày đêm xuống đầu giặc Pháp! Vinh quang Tổ quốc chúng ta Nước Việt Nam dân chủ cộng hoà Vinh quang Hồ Chí Minh, Cha của chúng ta ngàn năm sống mãi Quyết chiến quyết thắng, cờ đỏ sao vàng vĩ đại Kháng chiến ba nghìn ngày Không đêm nào vui bằng đêm nay Đêm lịch sử Điện Biên sáng rực Trên đất nước, như Huân chương trên ngực Dân tộc ta dân tộc anh hùng! Điện Biên vời vợi nghìn trùng Mà lòng bốn biển nhịp cùng lòng ta Đêm nay bè bạn gần xa Tin về chắc cũng chan hoà vui chung. II Hoan hô chiến sĩ Điện Biên Chiến sĩ anh hùng Đầu nung lửa sắt Năm mươi sáu ngày đêm khoét núi, ngủ hầm, mưa dầm, cơm vắt Máu trộn bùn non Gan không núng Chí không mòn! Những đồng chí thân chôn làm giá súng Đầu bịt lỗ châu mai Băng mình qua núi thép gai Ào ào vũ bão, Những đồng chí chèn lưng cứu pháo Nát thân, nhắm mắt, còn ôm… Những bàn tay xẻ núi lăn bom Nhất định mở đường cho xe ta lên chiến trường tiếp viện Và những chị, những anh ngày đêm ra tiền tuyến Mấy tầng mây gió lớn mưa to Dốc Pha Đin, chị gánh anh thồ Đèo Lũng Lô, anh hò chị hát Dù bom đạn xương tan, thịt nát Không sờn lòng, không tiếc tuổi xanh… Hỡi các chị, các anh Trên chiến trường ngã xuống Máu của anh chị, của chúng ta không uổng Sẽ xanh tươi đồng ruộng Việt Nam Mường Thanh, Hồng Cúm, Him Lam Hoa mơ lại trắng, vườn cam lại vàng… III Lũ chúng nó phải hàng, phải chết Quyết trận này quét sạch Điện Biên! Quân giặc điên Chúng bay chui xuống đất Chúng bay chạy đằng trời? Trời không của chúng bay Đạn ta rào lưới sắt! Đất không của chúng bay Đai thép ta thắt chặt! Của ta trời đất đêm ngày Núi kia, đồi nọ, sông này của ta Chúng bay chỉ một đường ra Một là tử địa, hai là tù binh Hạ súng xuống rùng mình run rẩy Nghe pháo ta lừng lẫy thét gầm! Nghe trưa nay tháng năm, mùng bảy Trên đầu bay thác lửa hờn căm Trông: Bốn mặt luỹ hầm sụp đổ Tướng quân bay lố nhố cờ hàng Trông: Chúng ta cờ đỏ sao vàng Rực trời đất Điện Biên toàn thắng! Hoan hô chiến sĩ Điện Biên! Tiếng reo núi vọng sông rền Đêm nay chắc cũng về bên Bác Hồ Bác đang cúi xuống bản đồ Chắc là nghe tiếng quân hò quân reo… Từ khi vượt núi qua đèo Ta đi, Bác vẫn nhìn theo từng ngày Tin về mừng thọ đêm nay Chắc vui lòng Bác giờ này đợi trông! IV Đồng chí Phạm Văn Đồng Ở bên đó, chắc đêm nay không ngủ Tin đây Anh, Điện Biên Phủ hoàn thành Ngày mai, vào cuộc đấu tranh Nhìn xuống mặt bọn Bi-đôn, Smít Anh sẽ nói: “Thực dân, phát xít Đã tàn rồi! Tổ quốc chúng tôi Muốn độc lập hoà bình trở lại Không muốn lửa bom đổ xuống đầu con cái Nước chúng tôi và nước các anh Nếu còn say máu chiến tranh Ở Việt Nam, các anh nên nhớ Tre đã thành chông, sông là sông lửa Và trận thắng Điện Biên Cũng mới là bài học đầu tiên!”

Ta đi tới

Ta đi giữa ban ngày Trên đường cái, ung dung ta bước. Đường ta rộng thênh thang tám thước Đường Bắc Sơn, Đình Cả, Thái Nguyên Đường qua Tây Bắc, đường lên Điện Biên Đường cách mạng, dài theo kháng chiến… Đến hôm nay đường xuôi về biển Mới tinh khôi màu đất đỏ tươi Đẹp vô cùng, Tổ quốc ta ơi! Rừng cọ đồi chè, đồng xanh ngào ngạt Nắng chói sông Lô, hò ô tiếng hát Chuyến phà dào dạt bến nước Bình Ca… Ai qua Phú Thọ Ai xuôi Trung Hà Ai về Hưng Hoá Ai xuống khu Ba Ai vào khu Bốn Đường ta đó, tự do cuồn cuộn Bốt đồn Tây đã cuốn sạch rồi! Sông Thao nao nức sóng dồi Ai về Hà Nội thì xuôi cùng thuyền. Ờ, đã chín năm rồi đấy nhỉ! Kháng chiến ba ngàn ngày không nghỉ Bắp chân, đầu gối vẫn săn gân. Ngẩng đầu lên: trong sáng tuyệt trần Tháng Tám mùa thu xanh thẳm Mây nhởn nhơ bay Hôm nay ngày đẹp lắm! Mây của ta, trời thẳm của ta Nước Việt Nam Dân chủ cộng hoà! Đã tan tác những bóng thù hắc ám Đã sáng lại trời thu tháng Tám Trên đường ta về lại Thủ đô Cờ đỏ bay quanh tóc bạc Bác Hồ! Mẹ ơi, lau nước mắt Làng ta giặc chạy rồi! Tre làng ta lại mọc Chuối vườn ta xanh chồi Trâu ta ra bãi ra đồi Đồng ta lại hát hơn mười năm xưa… Các em ơi, đã học chưa? Các anh dựng cho em trường mới nữa. Chúng nó chẳng còn mong giội lửa Trường của em đứng giữa đồi quang Tiếng các em thánh thót quanh làng. Ai đi Nam Bộ Tiền Giang, Hậu Giang Ai vô thành phố Hồ Chí Minh Rực rỡ tên vàng. Ai về thăm Bưng biền Đồng Tháp Việt Bắc miền Nam, mồ ma giặc Pháp Nơi chôn rau cắt rốn của ta! Ai đi Nam – Ngãi, Bình Phú, Khánh Hoà Ai vô Phan Rang, Phan Thiết Ai lên Tây Nguyên, Kông Tum, Đắc Lắc Khu Năm, dằng dặc khúc ruột miền Trung Ai về với quê hương ta tha thiết Sông Hương, Bến Hải, Cửa Tùng… Ai vô đó, với đồng bào, đồng chí Nói với Nửa – Việt Nam yêu quý Rằng: Nước ta là của chúng ta Nước Việt Nam dân chủ cộng hoà! Chúng ta, con một cha, nhà một nóc Thịt với xương, tim óc dính liền. Dù ai nói ngả nói nghiêng Lòng ta vẫn vững như kiềng ba chân Dù ai rào giậu ngăn sân Lòng ta vẫn giữ là dân Cụ Hồ! Ta đã lớn lên rồi trong khói lửa Chúng nó chẳng còn mong được nữa Chặn bàn chân một dân tộc anh hùng Những bàn chân từ than bụi, lầy bùn Đã bước dưới mặt trời cách mạng. Những bàn chân của Hóc Môn, Ba Tơ, Cao Lạng Lừng lẫy Điện Biên, chấn động địa cầu Những bàn chân đã vùng dậy đạp đầu Lũ chúa đất xuống bùn đen vạn kiếp! Ta đi tới, trên đường ta bước tiếp, Rắn như thép, vững như đồng. Đội ngũ ta trùng trùng điệp điệp Cao như núi, dài như sông Chí ta lớn như biển Đông trước mặt! Ta đi tới, không thể nào chia cắt Mục Nam quan đến bãi Cà Mau Trời ta chỉ một trên đầu Bắc nam liền một biển Lòng ta không giới tuyến Lòng ta chung một cụ Hồ Lòng ta chung một Thủ đô Lòng ta chung một cơ đồ Việt Nam!

Việt Bắc

Mình về mình có nhớ ta? Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng. Mình về mình có nhớ không? Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn. Tiếng ai tha thiết bên cồn Bâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước đi Áo chàm đưa buổi phân ly Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay… Mình đi, có nhớ những ngày Mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù? Mình về, có nhớ chiến khu Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai? Mình về, rừng núi nhớ ai Trám bùi để rụng, măng mai để già Mình đi, có nhớ những nhà Hắt hiu lau xám, đậm đà lòng son Mình về, còn nhớ núi non Nhớ khi kháng Nhật, thuở còn Việt Minh Mình đi, mình có nhớ mình Tân Trào, Hồng Thái, mái đình cây đa? Ta với mình, mình với ta Lòng ta sau trước mặn mà đinh ninh Mình đi, mình lại nhớ mình Nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu… Nhớ gì như nhớ người yêu Trăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương Nhớ từng bản khói cùng sương Sớm khuya bếp lửa người thương đi về. Nhớ từng rừng nứa bờ tre Ngòi Thia sông Ðáy, suối Lê vơi đầy Ta đi, ta nhớ những ngày Mình đây ta đó, đắng cay ngọt bùi… Thương nhau, chia củ sắn lùi Bát cơm sẻ nửa, chăn sui đắp cùng Nhớ người mẹ nắng cháy lưng Ðịu con lên rẫy bẻ từng bắp ngô Nhớ sao lớp học i tờ Ðồng khuya đuốc sáng những giờ liên hoan Nhớ sao ngày tháng cơ quan Gian nan đời vẫn ca vang núi đèo. Nhớ sao tiếng mõ rừng chiều Chày đêm nện cối đều đều suối xa… Ta về, mình có nhớ ta Ta về ta nhớ những hoa cùng người Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi Ðèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng. Ngày xuân mơ nở trắng rừng Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang Ve kêu rừng phách đổ vàng Nhớ cô em gái hái măng một mình Rừng thu trăng rọi hoà bình Nhớ ai tiếng hát ân tình thuỷ chung. Nhớ khi giặc đến giặc lùng Rừng cây núi đá ta cùng đánh Tây Núi giăng thành luỹ sắt dày Rừng che bộ đội rừng vây quân thù Mênh mông bốn mặt sương mù Ðất trời ta cả chiến khu một lòng. Ai về ai có nhớ không? Ta về ta nhớ Phủ Thông, đèo Giàng Nhớ sông Lô, nhớ phố Ràng Nhớ từ Cao-Lạng nhớ sang Nhị Hà… Những đường Việt Bắc của ta Ðêm đêm rầm rập như là đất rung Quân đi điệp điệp trùng trùng Ánh sao đầu súng bạn cùng mũ nan Dân công đỏ đuốc từng đoàn Bước chân nát đá, muôn tàn lửa bay. Nghìn đêm thăm thẳm sương dày Ðèn pha bật sáng như ngày mai lên. Tin vui chiến thắng trăm miềm Hoà Bình, Tây Bắc, Ðiện Biên vui về Vui từ Ðồng Tháp, An Khê Vui lên Việt Bắc, đèo De, núi Hồng. Ai về ai có nhớ không? Ngọn cờ đỏ thắm gió lồng cửa hang. Nắng trưa rực rỡ sao vàng Trung ương, Chính phủ luận bàn việc công Ðiều quân chiến dịch thu đông Nông thôn phát động, giao thông mở đường Giữ đê, phòng hạn, thu lương Gửi dao miền ngược, thêm trường các khu… Ở đâu u ám quân thù Nhìn lên Việt Bắc: Cụ Hồ sáng soi Ở đâu đau đớn giống nòi Trông về Việt Bắc mà nuôi chí bền. Mười lăm năm ấy ai quên Quê hương cách mạng dựng nên Cộng hoà Mình về mình lại nhớ ta Mái đình Hồng Thái cây đa Tân Trào. Nước trôi nước có về nguồn Mây đi mây có cùng non trở về? Mình về, ta gửi về quê Thuyền nâu trâu mộng với bè nứa mai Nâu này nhuộm áo không phai Cho lòng thêm đậm cho ai nhớ mình Trâu về, xanh lại Thái Bình Nứa mai gài chặt mối tình ngược xuôi. Nước trôi, lòng suối chẳng trôi Mây đi mây vẫn nhớ hồi về non Ðá mòn nhưng dạ chẳng mòn Chàm nâu thêm đậm, phấn son chẳng nhoà. Nứa mai mình gửi quê nhà Nước non đâu cũng là ta với mình Thái Bình đồng lại tươi xanh Phên nhà lại ấm, mái đình lại vui… Mình về thành thị xa xôi Nhà cao, còn thấy núi đồi nữa chăng? Phố đông, còn nhớ bản làng Sáng đèn, còn nhớ mảnh trăng giữa rừng? Mình đi, ta hỏi thăm chừng Bao giờ Việt Bắc tưng bừng thêm vui? Ðường về, đây đó gần thôi! Hôm nay rời bản về nơi thị thành Nhà cao chẳng khuất non xanh Phố đông, càng giục chân nhanh bước đường. Ngày mai về lại thôn hương Rừng xưa núi cũ yêu thương lại về Ngày mai rộn rã sơn khê Ngược xuôi tàu chạy, bốn bề lưới giăng. Than Phấn Mễ, thiếc Cao Bằng Phố phường như nấm như măng giữa trời Mái trường ngói mới đỏ tươi. Chợ vui trăm nẻo về khơi luồng hàng Muối Thái Bình ngược Hà Giang Cày bừa Ðông Xuất, mía đường tỉnh Thanh Ai về mua vại Hương Canh Ai lên mình gửi cho anh với nàng Chiếu Nga Sơn, gạch Bát Tràng Vải tơ Nam Ðịnh, lụa hàng Hà Ðông Áo em thêu chỉ biếc hồng Mùa xuân ngày hội lùng tùng thêm tươi Còn non, còn nước, còn trời Bác Hồ thêm khoẻ, cuộc đời càng vui! Mình về với Bác đường xuôi Thưa giùm Việt Bắc không nguôi nhớ Người Nhớ ông Cụ mắt sáng ngời Áo nâu túi vải đẹp tươi lạ thường! Nhớ Người những sáng tinh sương Ung dung yên ngựa trên đường suối reo Nhớ chân Người bước lên đèo Người đi rừng núi trông theo bóng Người… Lòng ta ơn Ðảng đời đời Ngược xuôi đôi mặt một lời song song. Ngàn năm xưa nước non Hồng Còn đây ơn Ðảng nối dòng dài lâu Ngàn năm non nước mai sau Ðời đời ơn Ðảng càng sâu càng nồng. Cầm tay nhau hát vui chung Hôm sau mình nhé, hát cùng Thủ đô.

Lại về

Hà Nội ơi Hà Nội! Cay đắng tám năm ròng Quê ta thành đất giặc Ôi ngàn năm Thăng Long! Năm cửa ô rào thép Xe gíp bụi mù đường Nghênh ngang bầy mũ đỏ Tan trường học nhà thương. Còi hét ga Hàng Cỏ Đêm nay nó chạy đâu ? Bóng tối đè mái phố Bay đầu lũ diều hâu ? Xé ruột, lòng thao thức Giày đinh nghiến nửa đêm Tim đập dồn trống ngực Ai đấm cửa ngoài thềm Đầu phố ai kêu đó Ú ớ mấy thằng say Cuồng loạn quay đèn đỏ Quỷ sứ cười đêm ngày! Hà Nội ơi Hà Nội Đến bao giờ bao giờ Hết đêm dài đen tối Ngày mai đỏ rực cờ ? Hà Nội ta không ngủ Nước hồ Gươm vẫn trong Đêm đêm nhìn ảnh Cụ Mắt Người nhìn ấm lòng. Hà Nội ta không khuất Hoả Lò thêm Nhà Tiền Những đứa con vào chật Hà Nội ơi vùng lên! Giành lại bao năm tháng Giành lại mỗi người con Từng ngọn đèn tươi sáng Từng ngọn nước lành ngon! Hà Nội ơi Hà Nội! Bao giờ Giữa Thủ đô Cụ Hồ về Bộ đội Tiến vào năm cửa ô ? Về đến đây rồi Hà Nội ơi! Người đi kháng chiến tám năm trời Hôm nay về lại đây Hà Nội Ràn rụa vui lên ướt mắt cười! Đường quen phố cũ đây rồi Thủ đô tươi dậy mặt người như hoa Vườn hồng ngớt gió mưa qua Cờ hoa đỏ nắng, mái nhà vàng sao… Tay vui sóng vỗ dạt dào Người về kẻ đợi, mừng nào mừng hơn ? Biết bao sung sướng tuổi hờn Trông nhau mà tưởng như còn trong mơ! Hồ Gươm xanh thắm quanh bờ Thiên thu hồn Nước mong chờ bấy nay Bây giờ đây lại là đây Quốc kỳ đỉnh Tháp, sáo bay mặt hồ…

Bài ca tháng mười

Thuở Anh chưa ra đời Trái đất còn nức nở Nhân loại chửa thành người Đêm ngàn năm man rợ. Nước mắt, máu, mồ hôi Đong hàng bát, hàng bát Bán đổi lấy cơm ôi Nhạt từng hạt, từng hạt… Từ khi Anh đứng dậy Trái đất bắt đầu cười Và loài người, từ đấy Ca bài ca Tháng Mười! Những mắt buồn sắp nhắm Bừng dậy, thấy tương lai Những bàn tay lại nắm Cờ đỏ qua đêm dài… Những đầu lên máy chém Nhìn đao phủ, hiên ngang: “Muôn năm, Đảng Cộng sản! “Chào Xô Viết Liên bang!” Ơi người Anh dũng cảm Luỹ thép sáng ngời ngời Đây Việt Nam Tháng Tám Em Liên Xô Tháng Mười! Hoan hô Xta-lin Đời đời cây đại thọ Rợp bóng mát hoà bình Đứng đầu ngọn sóng gió Hoan hô Hồ Chí Minh Cây hải đăng mặt biển Bão táp chẳng rung rinh Lửa trường kỳ kháng chiến!

Đời đời nhớ Ông

Bữa trước mẹ cho con xem ảnh Ông Stalin bên cạnh nhi đồng Áo Ông trắng giữa mây hồng Mắt Ông hiền hậu, miệng Ông mỉm cười Stalin! Stalin! Yêu biết mấy, nghe con tập nói Tiếng đầu lòng con gọi Stalin! Hôm qua loa gọi ngoài đồng Tiếng loa xé ruột xé lòng biết bao Làng trên xóm dưới xôn xao Làm sao, Ông đã… làm sao, mất rồi! Ông Stalin ơi, Ông Stalin ơi! Hỡi ơi, Ông mất! đất trời có không? Thương cha, thương mẹ, thương chồng Thương mình thương một, thương Ông thương mười Yêu con yêu nước yêu nòi Yêu bao nhiêu lại yêu Người bấy nhiêu! Ngày xưa khô héo quạnh hiu Có người mới có ít nhiều vui tươi Ngày xưa đói rách tơi bời Có người mới có được nồi cơm no Ngày xưa cùm kẹp dày vò Có người mới có tự do tháng ngày Ngày mai dân có ruộng cày Ngày mai độc lập ơn này nhớ ai Ơn này nhớ để hai vai Một vai ơn Bác một vai ơn Người Con còn bé dại con ơi Mai sau con nhé trọn đời nhớ Ông! Thương Ông mẹ nguyện trong lòng Yêu làng, yêu nước, yêu chồng, yêu con Ông dù đã khuất không còn Chân Ông còn mãi dấu son trên đường Trên đường quê sáng tinh sương Hôm nay nghi ngút khói hương xóm làng Ngàn tay trắng những băng tang Nối liền khúc ruột nhớ thương đời đời.
Tập thơ Việt Bắc của Tố Hữu được nhiều thế hệ bạn đọc yêu mến và ca tụng. Đọc thơ ta bắt gặp đường một tâm hồn người lính cách mạng với một tình yêu đất nước mãnh liệt. Những thi phẩm này khiến chúng ta bồi hồi xúc động và không kém phần tự hào về những trang sử hào hùng oanh liệt của dân tộc. Bài viết đã giúp ta cảm nhận sâu sắc ngòi bút tài hoa và phong cách thơ hiện thực đặc sắc không kém phần lãng mạn của nhà thơ Tố Hữu. Cảm ơn quý độc giả đã theo dõi bài viết của chúng tôi! Xem Thêm:
Bài Nhiều Lượt Xem  Bài thơ Ánh trăng (Nguyễn Duy) – Vầng trăng gợi ký ức tuổi thơ