Ánh sáng và phù sa” quả là một Chế Lan Viên khác hẳn với Chế Lan Viên “Điêu tàn”, một thi pháp khác, một phong cách khác, một thể xác và một linh hồn khác, một ngôn ngữ khác, mỹ học khác, một khổ đau và một hạnh phúc khác. “Ánh sáng và phù sa” lập tức trở thành hiện tượng văn học kinh động thời ấy, một niềm sửng sốt thứ hai Chế Lan Viên mang lại cho thi đàn Việt Nam. Đọc chùm bài thơ dưới đây, bạn sẽ phần nào hiểu được những điều mà chúng tôi đã trình bày ở trên.Tập thơ gồm 70 bài, với mạch cảm xúc khác hoàn toàn so với các tập thơ khác. Mời các bạn theo dõi ngày dưới đây nhé!

…Cái Vui Bây Giờ

Nắng đem chia mùa mới xuống trăm nhà Đã tắt tiếng than cuộc đời gió thổi Mẹ ru con bằng bài ca bộ đội Đời quá vui nên áo vải cũng cài hoa

A Và H

A tên em và H tên anh Chữ đầu tên, trăng non đầu tháng mới Chùm hoa lạ dấu lưng chừng mặt gối Tiếng yêu riêng, mình chỉ bẻ trao mìnhA ao xuân lặng sóng áo đầm hương An Tỉnh trời quê sao bạc rắc Hơi thở đôi ta dệt thành tiếng hát Nửa sông Hồng pha nửa sóng sông HươngTình yêu tập đánh vần lần thứ nhất Mỗi bước đời ta ghép một vần thươngChằng còn tên anh chẳng phải tên em Chúng nó treo trên đầu ta bom A bom H Tên đôi ta sao bỗng thành giết chóc Mặt trời đau vì tội ác ban đêmCho còn tên em, mãi mãi tên anh Phá cho sạch những bom A bom H Trái bổ đôi: ái tình hay Tổ quốc Cũng đau thương. Trời đất cháy diêm sinhCho mùa mây mang cái chết qua đi Chim sẻ chim di mang ái tình trở !ại Hoà bình là quê hương. Ta ở mãi Sạch chiến tranh, mặt đất gọi hoa vềCho mai kia Tổ quốc lại nguyên lành Hạnh phúc như đào ngon chín tới H tên anh, em thầm sẽ gọi A tên em như suối chảy quanh mình

Bay Ngang Mặt Trời

Đảng ta lớn lên rồi Ta bay ngang mặt trời Đẩy lùi muôn thần thánh Loài người vừa lên ngôiNhớ buổi rừng sâu còn tuổi vượn Chửa biết Thơ, chưa được nên người Cửa động đã từng trông nhật nguyệt Hái quả rừng ăn ném dỡn chơiNhớ lúc bé thơ nằm quấy khóc Hỏi trăm lần hỏi “mặt trăng ai” Mắt lẫn vừng trăng cùng mặt mẹ Qua nôi, từng vói mặt trăng cườiNghìn triệu đời qua. Câu hỏi lớn Vẫn là câu hỏi tuổi trong nôi “Trăng ai? Trời của ai kia nhỉ?” Chửa đáp xong, chưa thực nên ngườiTề thiên đại thánh náo thiên cung Lý Bạch ôm trăng chết giữa dòng Đã đổ nghìn triều vào bể lớn Toán trời tính mãi vẫn chưa xongChia cắt tháng ngày, phân tám tiết Đêm đêm ngửa mắt đọc văn trời Đoán mùa trăng thịnh mùa trăng khuyết Đôi đường sao chuyển, đón sao rơiMà nay đứng thẳng tầm người Bay qua bể bạc sông trời long lanh Ôi vũ trụ đón mời ta đến Mà không gian là bến ta qua Trăng gần cho chí sao xa Xưa là khách lạ nay là anh emTa những tưởng Lê-nin đang sống Cùng ta vui giấc mộng người xây Của ta, đâu chỉ đất này Mặt trăng kia, mặt trời này, cũng ta Câu hỏi tuổi ấu thơ dần đáp Người đã bay quá mắt người trông Ngoái nhìn quãng sáng mênh mông Đặt câu hỏi mới quanh vòng thái dương

Cách Chia

Mười năm chiến đấu ở miền Trung Tôi ngỡ như lòng đến phía Nam Đất nước cách chia, tình vậy đó Những miền chưa biết, vẫn về thăm

Cành Hoa Nhỏ

Chỉ một nhành hoa. Tôi sững sờ: Đất này xưa giặc chiếm, không hoa Tôi vui lòng đổi trăm người khác Lấy nhánh hồng đây, nở chậm mùa

Cành Phong Lan

Ngoảnh đầu chào Điện Biên Ngoảnh đàu chào Giơ-ne Ngoảnh đầu chào trăm nơi máu Đảng và dân ta đã đổ Cho sáng nay chân ta về dẫm lại đất nơi này Vâng, tôi yêu những nơi đá cộc cây cằn Tổ quốc như bà mẹ nghèo thì thào cùng tôi qua nước mắt Nhưng rừng vàng bể bạc Tôi cũng yêu những nơi thân thể chín đầy Như tháng giêng hai mình xuân trái chín Mỗi trái đào mọng đỏ gọi lòng taHồng Quảng, Hồng Gai là nơi ấy! Cẩm Phả, Cửa Ông là nơi ấy! Vùng Mỏ – Vùng Thơ là nơi ấy! Vàng của ta chôn dưới bước ta đi Đi trăm nơi đến nơi này bỗng thấy Mười năm ở trong tay giặc cướp Sáng hôm nay ta lấy trở về Sách vở cha ông xưa chưa từng nói đến Chỉ có Cô Tô! Chỉ có Tầm Dương! Chỉ nghe Xích Bích Ngòi bút xưa không hề viết: Hồng Gai Máu thịt cha ông theo gió tủi trăng buồn mà mất tích Đây, hồn thơ thời đại đợi ta đây Xanh biếc màu xanh, bể như hàng nghìn mùa thu qua còn để tâm hồn nằm đọng lại Sóng như hàng nghìn trưa xanh trời đã tan xanh ra thành bể và thôi không trở lại làm trời Nếu núi là con trai, thì bể là phần yểu điệu nhất của quê hương đã biến thành con gái Mỗi đêm hè, da thịt sóng sinh sôi Ôi! Hay chính lòng ta là bể? Đến đây nằm để yêu gần, yêu sát mỗi tầng than Thoảng tí gió, gợn màu mây, nhạt tí nắng, ửng sắc trời, ló vầng trăng, hay chỉ vô tình là con chim bay, con cá đớp Bể đổi thay như lòng ta thay mùa, thay cảm xúc Lật từng trang mây nước lạ lòng taCâu chuyện Ngư phủ lạc Đào Nguyên, ai còn tin được nữa Nhưng kìa! Thuyền đánh cá! Thuyền thơ! Hay cánh bướm? Ai gọi đi mà im lìm không tiếng gọi? Lắng nghe! – Thôi, chính tiếng chân trời… Nếu quả thật chân trời! – Cho lòng ta đi với chút! Tôi muốn đến chỗ nước trời lẫn sắc Nơi bốn mùa đã hóa thành thu Nơi đáy bể những rừng san hô vờ thức ngủ Những rừng rong tóc xõa, lược trăng cài Nơi những đàn mây trắng xóa cá bay đi Cá vào hội xòe hoa mang áo đẹp Cá nục, cá chuồn, cá chim, không phải chim đâu, cá hồng hồng sắc vẩy Con cá song cầm đuốc dẫn thơ về Nơi nghìn thứ cá nức lòng sinh sôi vì thợ mỏ Cho bát canh rau từ nay thêm chất ngọt Những cánh tay người thêm chất máu Cho mùa than như suối lớn Từ đèo cao chảy mạnh những guồng thanPhải đâu lên rừng mới hái được hoa phong lan Ta ra bể! Hoa chờ ta giữa núi Hạ Long! Bái Tử Long rồng đã khuất rồi, chỉ còn có đá Những đêm trăng đá suy nghĩ như người Khi xuân đến, đá động lòng thương nhớ Khi hè gọi, đá xôn xao trong dạ đá… Hoa phong lan tím hồng rủ bướm đến từng đôi… Không ai nhớ nữa thời xưa kia đá đi làm giặc Chỗ hang thổ phỉ tàu ô, nay thắp ngọn lửa chàiThôi! Ta nhớ đất liền rồi! cho ta về lại đất Ngọn buồm ta đã muốn quay lưng Chân trời không ở trước mặt ta, mà sau lưng ta những thành phố, những tầng than thành chân trời kêu gọi Ta vừa nghe thấy tiếng kêu Ôi tiếng kêu một nửa than đen, một nửa hồng mái ngói… Của những thành phố như tổ ong mênh mông sắp bám vào đá núi Mà mỗi con ong cần lao làm mật, làm than trong mỗi căn nhà Những thành phố như rồng xưa lên cạn khoanh mình nghe lại bể Nghe tiếng thúc giục của trăm lớp sóng cuộc đời không ngừng không nghỉ Rồng vui lây, muốn nhả ngọc xưa làm trái ngọt nuôi người Hồng Gai! Cẩm Phả! Cửa Ông! Hà Lầm! Hà Tu! Bàng Danh! Uông Bí! Những thành phố măng non chưa sống hết cuộc đời thành phố Nhưng chất than đã thành thi tứ tỏa trên đầu… Chất than hun duới chỗ nằm làm cho hoa và mặt người đậm sắc Giọng người, giọng chim, tiếng xe, tiếng máy rồ lên trong gió vì nghe trong máu nóng hơi than Than! Than! Than! Than! Than! Than! Nắng sáng, sương chiều, mặt trời ban trưa, vầng hồng ban mai, mặt trăng đầu hôm, mặt trăng giữa tối… Cho đến một vì sao xa, rất xa Cũng theo than mà nhấp nháy Còn ai yên ổn vì than! Mười hai giờ than đổi thay sắc màu như hồn thi sĩ hôm qua quen nay đã lạ Những thành phố như những bài thơ luôn luôn đổi tứ với màu than…

Chị Văn Công

Hoa tặng cho em là hoa sim núi Canh nấu em ăn là bát canh rừng Lau mặt phấn, em nghiêng mình xuống suối Con suối rừng cũng mến chị văn công

Chim Lượn Trăm Vòng

Tâm hồn tôi khi Tổ quốc soi vào Thấy ngàn núi trăm sông diễm lệ Con ngọc trai đêm hè đáy bể Uống thủy triều bỗng sáng hạt châuChim đang bay dừng cánh giữa ngày đau Tôi vắng đến bên mình Tổ quốc Nhưng mỗi ngày tim tôi vẫn mọc Theo vầng dương trên đất nước mỡ màuTôi trở lại giữa rừng sâu Việt Bắc Chim bắt-cô ơi! đâu chỗ Bác ngồi? Đây có phải vườn tăng gia của Bác? Mỗi tấc rừng đều có ánh dương soiTôi đến trước đồi Điện Biên rực lửa Cỏ mùa xuân che láp chỗ anh nằm Đất Tổ quốc quý từng dòng máu đổ Hết một mùa chiến dịch, lại thành xuânTôi đến cả những vùng xưa chẳng đến Mây trời Miên trời Việt nối biên thùy Rừng thốt nốt ủ đoàn quân tình nguyện Mẹ già Miên giấu lệ tiễn con điĐây bát ngát Trường Sơn nằm ở giữa Hai chị em Lào – Việt hai bên Rừng tươi mát như mẹ hiền lắm sữa Nghìn chiến khu từng nương bóng mẹ hiềnTôi về giữa miền Nam trời của mẹ Miền Nam ơi! Nửa vạt áo mưa dầm Mỗi chiến công hay từng giọt lệ Đều xóa dần núi cách sông ngănNgày sinh nhật tháng Năm đồng Bắc Bộ Lúa chiêm phơi chiếu bạc chiếu vàng Khắp trung châu những xóm làng thoát khổ Hết đêm rồi, đời lật dở qua trangTôi ra bể cá nồng hơi gió bể Sóng du dương ca đất nước mạnh giàu Chim bạn hữu rực bay cờ quốc tế Đây tương lai như hải cảng lắm tàuÔi! tương lai như hải cảng lắm tàu Những con tàu chở đầy hạnh phúc Ôi! tương lai như mùa chiêm lắm thóc Lắm tiếng cười, lắm cánh bồ câuHà Nội – Nam Quan dây đàn vĩ đại Đường đi Nam bánh sắt tiến lên dần Ga chết rồi, tàu kêu ga sống lại Cầu trỗi mình theo nhịp búa trăm cânĐời lớn lên rồi cổ quàng khăn đỏ Xe như ong bay mật đến công trường Mùi gỗ mới quyện màu sơn ngói đỏ Ống khói dài như những cánh tay vươnĐất quê hương một ngày tôi qua suốt Đêm ngủ nghe thơ náo động tâm tình Chiếc thuyền gỗ uống nhiều gió nước Nghe đất trời thở bốn xung quanhTôi yêu quá! Cuộc đời như con đẻ Như đêm xuân người vợ trẻ yêu chồng Tôi nối với bạn bè như với bể Cả lòng tôi là một dải sông HồngCánh chim câu đêm bay về tổ nghỉ Gắng thấy thêm cây thêm bãi thêm rừng Cánh thơ tôi thoát khỏi phòng nhỏ bé Lượn trăm vòng trên Tổ quốc mênh mông

Chớ Hái Hoa Trong Bệnh Viện

Em đến. Mùa xuân. Hoa viện đẹp Tiễn em, muốn tặng đoá hoa chơi Chớ hái, phòng bên anh bạn ốm Trông hoa hàng tháng để khuây người

Cỏ Nghĩa Trang

A Bãi tha ma. Đất ấm hơi người Cỏ mùa xuân lên tốt quá! Thấy cỏ mượt, dê vào gặm cỏ Có dê vào, đàn em bé đến đùa chơi Giữa hai hàng bia, em bé học Vôi trắng hàng bia dây vết mực Bài học đây chép ở sách bên ngoài “I-tờ… tờ-i-ti… sản xuất!” Đàn quạ bay đi. Cái chết vỗ tay cười.Chi cần một đám cỏ lên nồng mặt đất Thì nơi tha ma hàng bia nghiêm nét mặt Sự sống cỡi dê về. Sự sống đến đùa vuiB Vào nghĩa trang thăm anh họa sĩ Anh ngủ yên. Cuộc đời vẫn vẽ Vì anh. Lúa quanh đây lúa lại chín vàng Tha ma vui như nằm giữa nông trường Trắng xóa tường vôi nhà máy mọc Đám đất bùn xưa nay tím màu hoa cúc Con tàu đi qua đây sơn sắc đỏ như cười Cỏ ở đây xanh một sắc với bên ngoài Như mọi chỗ mùa xuân lên. Không thể khác! Trong im lặng tôi nghe tim anh đập Và vòng hoa như anh vừa vẽ xong tranh Tưởng như bút còn vứt đâu đây trên mặt đất Và mảnh bia là giá dựng bên mình Tấm bia đen không chận nổi cuộc đời anh nghẹn lại Trong hồn tôi, còn thở tiếng thơ anh Phải anh gọi tôi ở đâu kia bên nhà máy Nơi bút anh còn dang dở khối hìnhGiữa đôi ta ngỡ đưa tay ra là bắt gặp Cái chết đang tập cười theo cuộc sống bốn chung quanh

Cờ đỏ mọc trên quê mẹ

Cờ đỏ về đây… địch khiếp hồn Mắt già riêng mẹ chói màu son Tưởng trong giây phút liền Nam Bắc Trong ánh sao vàng mẹ gặp con

Đêm Ra Trận

Ai khóc? Giật mình, đâu hậu phương? Tinh mơ là trận đánh công đồn Nhà xa, trận lớn, hành quân gấp Chợp mắt bay về hôn mặt con

Đêm Tập Kết

Gà ơi đừng gáy vội Tinh mơ là xuống tàu Ta đi thì địch tới Gà ơi, mày nỡ sao?

Đêm Xuân Sầu

Trời xuân vắng, cỏ cây rên xào xạc Bóng đêm luôn hoảng hốt mãi không thôi. Gió xuân lạnh, ngàn sâu, thời ca hát Trăng xuân sầu, sao héo, cũng thôi cười.Trên đồi lạnh, Tháp Chàm sao ủ rũ Hay hận xưa muôn thủa vẫn chưa nguôi? Hay lãnh đạm, Hời không về Tháp cũ, Hay xuân sang, Chiêm nữ chẳng vui cười?Bên Tháp Vắng, còn người thi-sĩ hỡi, Sao không lên tiếng hát đi ngươi ơi? Mà buồn bã, âu sầu trong đêm tối, Ngươi vẫn nằm há miệng đớp sao rơi?

Đi Ra Ngoại Ô

Mùa xuân đứng canh ta bốn phía Quay đi đâu đều thấy mặt anh emThấy sông thôi lại thấy ngườiĐi ra ngoại ô Trời xanh ra vớiTrời xanh theo ta Hai bên tàu điện Trời xanh quyến luyến Như bầy chim ca Đi chửa mấy đường “Thấy trời thấy đất” Ôi con sông Hồng Em là sông mật Hay là sông hương? Xuôi chảy ái tình Nuôi làng nuôi xóm Ngô tít tắp vàng Bông mân mê trắng Lúa rờn thương thương Bờ bãi song đôi Như chồng như vợ Như anh đối em Sông Hồng trôi giữa Như trang sách mở Sông Hồng chỉ đỏ Hai tờ hai bên Sông không là rượu Sao bờ say men? Phù sa óng ả Đôi bờ đỏ má Uống nhiều rượu quá Đôi bờ say ngả Đôi bờ say nghiêng!Đi ra với sông Đi ra với trời Đi ra với người Đây rồi dân chúng Cuộc đời ấm nóng Như còn trong nôi Mùa xuân xao động Mùa hè sinh sôi Mùa thu máu nóng Mùa đông rạng ngời Bốn mùa vây quanh Con người ở giữa Tôi ở giữa người Quả nằm trong quả Lửa nằm trong lửa Tôi nằm trong dân Nỗi đau đã vỡ Câu ca lại ngân…Thoi đưa cối giã, cuộc đời cần laoXóm Vông trăm nhà Thoi cười nhanh nhảu Thoi dậy trước gà Thoi reo tí tách Thoi sáng thoi chiều Thoi trưa róc rách Mặt trời chẳng ngủ Mặt trời bay theo… Giã giấy làng Hồ Chày khuya không mỏi Như trăng đem vàng Giã vào bóng tối Anh yêu bàn tay Đong đưa như suối Anh yêu bàn chân Em dồn nhịp cối Hỡi em xeo giấy Em là thi nhân Ngày mai dao ngà Bổ đôi trang sách Giấy ngời trinh bạch Thơ vờn hương hoa Là nhờ đêm nay Từ trong đất bùn Từ trong hôi thối Tay em vẫy gọi Từng tờ thơ tới Từng hoa sen lại Từng mùa xuân quaAn Phú, Nghĩa Đô Nghi Tàm, Tứ Tổng Trời xanh nắng lộng Cò bay Tây Hồ Khắp đồng như hội Cây như con gái Đồng xoe chiếu mới Trời nghiêng bóng suối Dân như thỏi vàng Ôi tranh Thần nông Đi cày đi cấy (Lòng ta mục đồng Cũng đi chăn đấy!) Con trâu múp mẩy Con bò tơ lôngCuộc đời cần lao Tằm lên lúa nở Thoi đưa cối giã Chả thèm thương đau Dân có đau chăng? Nghìn năm nô lệ Quê hương rách xé Đời dân nhọc nhằn Dân có đau chăng? Chả lên tiếng khóc Đau không là thóc Không cho đau mọc Không cho đau tràn Dân đã vui rồi Nỗi vui còn mới Cuộc đời vừa cười Nước còn ít tuổi Tiếng cười đang thưa Nhưng dân đã cười Cho hồn nước dậy Cái vui lên ba Tiếng cười lên bảy Cười như đòn bẩy Lòng xui xeo dậy Mấy nghìn năm qua Đậu đầy mặt đất Chim gù hạnh phúc Nụ cười nghiêng hoa Cuộc đời dân chủ Nỗi vui cộng hoà Rải vàng rải bạc Lát đường ta quaNhờ em cổi hết thương đauHỡi em rất xa Sao nhớ rất gần Bao nhiêu biên giới Chẳng thành cách ngăn Núi sông không thể Cản đường mùa xuân Tuy hai Tổ quốc Lòng ta vẫn gần Hỡi em trời xanh Mang đôi mắt biếc Như quê em lànhAnh mang tình em Trở về cuộc sống Như mang địa bàn Thuyền băng trăm sóng Như mang thêm quân Trên đường ra trận Như cây mang quả Đi vào mùa xuânAnh đi vào dân Có em đi với Như bóng trời xanh Bên mình vời vợi Trời xanh biên giới Tuy xa vẫn gần Anh mặc áo vui Đời vừa mới dệt Áo buồn xé hết Lệ đau anh chùi Anh uống niềm tin Như nai uống suối Ăn bát cơm lành Đời vừa dọn tới Lên ngôi nhà mới Tình yêu như ngói Em vừa lợp lênÔ hay cuộc đời Hôm qua đấy nhỉ? Lòng đau đến thế Mà giờ đã nguôi! Ừ mới hôm qua Lòng đau nứt vỡ Sau đỉnh đau thương Là đau thương nữa Là đau thương hơn Như rừng chớm chở Như non ngút ngàn Như sau Hồng Lĩnh Lại dàn Trường Sơn Bỗng sau đau thương Lại oà hạnh phúc Như là Tổ quốc Sau ngày tha hương! Đời vẫn còn đây Đời không thể mất Như trái đang ăn Tay còn nắm chặt Trầm mới vừa bay Rượu vừa mới cất Trầu mới vừa têm Môi mới vừa xin Ôi đêm trăng mật Anh vừa cưới em! Môi đời lại son Màu da lại đỏ Rằm thơ đến độ Hồn ta trăng tròn Câu thơ nức nở Tạnh dòng đau khổ Bây giờ đẹp hơn…Thơ ta áo nắng mặc màu trời xanhQuì xuống bên đường Tôi hôn cuộc sống Lượng đời mở rộng Nên đời còn thương Bài thơ một người Tôi dâng tất cả Ca chung chế độ Trên niềm riêng tôi Ca rằng: “Xưa kia ta khổ Trời đong thêm buồn Đời vùi mắt ta Thơ ăn mất hồn Rừng ăn mất cây Bể ăn mất thuyền Bóng đêm ăn cả Cuộc đời giết luôn Mà nay ta đau Trời xanh ghé đến Chỉ một lòng riêng Bỗng thành trận tuyến Bốn bể anh emCái đau một người Chỉ giết một người (Dễ chưa đến thế!) Cái vui một người Lây cho trăm người Tràn lan như bể Chia đều nơi nơi!Này đây sông Hồng Ta nghe em gọi Phù sa ta gửi Những câu thơ hồng Phù sa ta dệt Bãi bờ mênh môngNày đây cần lao Như ong nhỏ mật Vào lòng thương đau Hôm qua đắng miệng Mà nay ngọt ngào! Thoi đưa cối giã Tằm lên lúa nở Là lòng ta cả Phải gì xa đâu! Này đây trời xanh Nuôi đời như mẹ Ta làm con trẻ Trời xanh bế bồngNày đây trời xanh Gọi người như bể Ta làm hạt muối Cho đời thêm vị Cho đời cảm thôngTrời xanh trời xanh Vây ta bốn phía Trời xanh, ta đi Trời xanh, ta nghỉ Che ta như thành Trời xanh em ơi Hàng nghìn cây số Từng chùm hoa nhỏ Từng con mắt mở Trên đầu long lanh Trời xanh em ơi Hiền như tuổi nhỏ Lại về với anh Hay là đau khổ Ngày nay đã lành Hay là hạnh phúc Dẹp ta hết giặc Mang quân thắng trận Sắp vào lòng anh?Thấy sông, thôi lại thấy người Thoi đưa cối giã, cuộc đời cần lao Nhờ em cổi hết thương đau Thơ ta áo nắng mặc màu trời xanh
Với tập thơ “Ánh Sáng Và Phù Sa” này, chúng ta đang nhìn thấy một Chế Lan Viên mới, một Chế Lan Viên đầy sức sống, trẻ trung. Sự kết hợp nhịp nhàng giữa các tập thơ, xen giữa nỗi buồn và niềm hạnh phúc vô tận, đã khiến ông trở thành một hiện tượng lạ, được nhiều người yêu mến! 
Bài Nhiều Lượt Xem  Tâm tư trong tù ( Tố Hữu ) – Tinh thần chiến đấu bền bỉ của nhà thơ