Nhà thơ Nguyễn Duy và tuyển tập những bài thơ hay để đời

Nhà thơ Nguyễn Duy và những bài thơ sau 1975

Ánh trăng

Hồi nhỏ sống với đồng với sông rồi với biển hồi chiến tranh ở rừng vầng trăng thành tri kỷTrần trụi với thiên nhiên hồn nhiên như cây cỏ ngỡ không bao giờ quên cái vầng trăng tình nghĩaTừ hồi về thành phố quen ánh điện cửa gương vầng trăng đi qua ngõ như người dưng qua đườngThình lình đèn điện tắt phòng buyn-đinh tối om vội bật tung cửa sổ đột ngột vầng trăng trònNgửa mặt lên nhìn mặt có cái gì rưng rưng như là đồng là bể như là sông là rừngTrăng cứ tròn vành vạnh kể chi người vô tình ánh trăng im phăng phắc đủ cho ta giật mình

Thơ tặng người xa xứ

Xa hun hút một con đường bạn bè lận đận tận phương trời nàoQuê nhà ở phía ngôi sao qua sông mượn khúc ca dao làm cầuMột thời xa vắng chia nhau nhớ thương vương lại đằng sau còn dàiMột thời xa vắng chia hai dấu chân mãi mãi chụm ngoài bờ đêCũng từ độ ấy xa quê hương bồ kết cứ đi về đêm đêmCũng từ độ ấy xa em môi em thắm cứ tươi nguyên một đờiCó gì lạ quá đi thôi khi gần thì mất… xa xôi lại còn…

Nhìn từ xa tổ quốc

1.

Ðối diện ngọn đèn trang giấy trắng như xeo bằng ánh sángĐêm bắc bán cầu vần vụ trắng nơm nớp ai rình sau lưng taNhủ mình bình tâm nhìn về quê nhà xa vắng núi và sông và vết rạn địa tầngNhắm mắt lại mà nhìn thăm thẳm yêu và đau quằn quại bi hùngDù ở đâu vẫn Tổ Quốc trong lòng cột biên giới đóng từ thương đến nhớNgọn đèn sáng trắng nóng mắt quá ai cứ sau mình lẩn quất như maAi? im lặngAi? cái bóng!A… xin chào người anh hùng bất lực dài ngoẵng bóng máu bầm đen sõng soài nền nhàThôi thì ta quay lại chuyện trò cùng cái bóng máu me taCó một thời ta mê hát đồng ca chân thành và say đắm ta là ta mà ta vẫn mê taVâng – đã có một thời hùng vĩ lắm hùng vĩ đau thương hùng vĩ máu xương mắt người chết trừng trừng không chịu nhắmVâng – một thời không thể nào phủ nhận tất cả trôi xuôi – cấm lội ngược dòngThần tượng giả xèo xèo phi hành mỡ ợ lên nhồn nhột cả tim ganTa đã xuyên suốt cuộc chiến tranh nỗi day dứt khôn nguôi vón sạn gót chân nhói dài mỗi bướcThời hậu chiến ta vẫn người trong cuộc xứ sở phì nhiêu sao thật lắm ăn mày?

2.

Ai? không ai Vết bầm đen đấm ngựcXứ sở nhân tình sao thật lắm thương binh đi kiếm ăn đủ kiểu nạng gỗ khua rỗ mặt đường làngMẹ liệt sĩ gọi con đội mồ lên đi kiện ma cụt đầu phục kích nhà quanAi? không ai Vết bầm đen quều quào giơ tayXứ sở từ bi sao thật lắm thứ ma ma quái – ma cô – ma tà – ma mãnh… quỉ nhập tràng xiêu vẹo những hình hàiĐêm huyền hoặc dựng tóc gáy thấy lòng toang hoác mắt ai xanh lè lạnh toát lửa ma trơiAi? không ai Vết bầm đen ngửa mặt lên trờiXứ sở linh thiêng sao thật lắm đình chùa làm kho hợp tác đánh quả tù mù trấn lột cả thần linhGiấy rách mất lề tượng Phật khóc Ðức Tin lưu lạc Thiện – Ác nhập nhằng Công Lý nổi lênh phênhAi? không ai Vết bầm đen tọa thiềnXứ sở thông minh sao thật lắm trẻ con thất học lắm ngôi trường xơ xác đến tang thươngTuổi thơ oằn vai mồ hôi nước mắt tuổi thơ còng lưng xuống chiếc bơm xe đạp tuổi thơ bay như lá ngã tư đườngBịt mắt bắt dê đâu cũng đụng thần đồng mở mắt… bóng nhân tài thất thểu

3.

Ai? không ai Vết bầm đen cúi đầu lặng thinhXứ sở thật thà sao thật lắm thứ điếm điếm biệt thự – điếm chợ – điếm vườn…Điếm cấp thấp bán trôn nuôi miệng điếm cấp cao bán miệng nuôi trônVật giá tăng vì hạ giá linh hồnAi? không ai Vết bầm đen vò taiXứ sở cần cù sao thật lắm Lãn Ông lắm mẹo lãn côngGiả vờ lĩnh lương giả vờ làm việcTội lỗi dửng dưng lạnh lùng gian ác vặt Đạo Chích thành tôn giáo phổ thôngÀo ạt xuống đường các tập đoàn quân buôn buôn hàng lậu – buôn quan – buôn thánh thần – buôn tuốt… quyền lực bày ra đấu giá trước công đường

4.

Ai? không ai Vết bầm đen nhún vaiXứ sở bao dung sao thật lắm thần dân lìa xứ lắm cuộc chia ly toe toét cườiMặc kệ cỏ hoang cánh đồng gái góa chen nhau sang nước người làm thuêBiển Thái Bình bồng bềnh thuyền định mệnh nhắm mắt đưa chân không hẹn ngày vềAi? không ai Vết bầm đen rứt tócXứ sở kỷ cương sao thật lắm thứ vua vua mánh – vua lừa – vua chôm – vua chĩa vua không ngai – vua choai choai – vua nhỏ…Lãnh chúa sứ quân san sát vùng cát cứ lúc nhúc cường hào đầu trâu mặt ngựaLuật pháp như đùa – như có – như không có một người đi chật cả con đườngAi? không aiVết bầm đen gập vuông thước thợAi? Ai? Ai?không ai!Tự vấn – mỏi vết bầm đen còng còng dấu hỏiThôi thì ta trở về còn trang giấy trắng tinh chưa băng hoại còn chút gì le lói ở trong lòng

5.

Đôi khi nổi máu lên đồng hồn thoát xác rũ ruột gan ra đếmChích một giọt máu thường xét nghiệm tí trí thức – tí thợ cày – tí điếm tí con buôn – tí cán bộ – tí thằng hề phật và ma… mỗi thứ tí ti…Khốn nạn thân nhau nặng kiếp phân thân mặt nạThì lột mặt nạ đi – lần lữa mãi mà chi dù dối nữa cũng không lừa được nữa khôn và ngu đều có tính mức độBụng dạ cồn cào bất ổn làm sao miếng quá độ nuốt vội vàng sống sít mất vệ sinh bội thực tự hàoSự thật hôn mê – ngộ độc ca ngợi bệnh và tật bao nhiêu năm ủ lại biết thế nhưng mà biết làm thế nàoChả lẽ bây giờ bốc thang chửi bới thấy chửi bới nhe giàn nanh cơ hộiChả lẽ bốc thang cỏ khô nhai lại lạy ông-cơ-chế lạy bà-tư-duy… xin đừng hót những lời chim chóc mãiĐừng lớn lời khi dân lành ốm đói vẫn còng làm cho thẳng lưng ănĐổi mới thật không hay giả vờ đổi mới? máu nhiễm trùng ta có thể thay chăng?Thật đáng sợ ai không có ai thương càng đáng sợ ai không còn ai ghétNgày càng hiếm hoi câu thơ tuẫn tiết ta là gì? ta cần thiết cho ai?Có thể ta không tin ai đó có thể không ai tin ta nữa dù có sao vẫn tin ở con ngườiDù có sao đừng khoanh tay khủng khiếp thay ngoảnh mặt bó gốiCái tốt nhiều hơn sao cái xấu mạnh hơn? những người tốt đang cần liên hiệp lạiDù có sao vẫn Tổ Quốc trong lòng mạch tâm linh trong sạch vô ngần còn thơ còn dân ta là dân – vậy thì ta tồn tạiGiọt từng giọt nặng nhọc Nặng nhọc thay Dù có sao đừng thở dài còn da lông mọc còn chồi nảy cây

Đò Lèn

Thuở nhỏ tôi ra cống Na câu cá níu váy bà đi chợ Bình Lâm bắt chim sẻ ở vành tai tượng Phật và đôi khi ăn trộm nhãn chùa TrầnThuở nhỏ tôi lên chơi đền Cây Thị chân đất đi đêm xem lễ đền Sòng mùi huệ trắng quyện khói trầm thơm lắm điệu hát văn lảo đảo bóng cô đồngTôi đâu biết bà tôi cơ cực thế bà mò cua xúc tép ở đồng Quan bà đi gánh chè xanh Ba Trại Quán Cháo, Đồng Giao thập thững những đêm hànTôi trong suốt giữa hai bờ hư – thực giữa bà tôi và tiên phật, thánh thần cái năm đói củ dong riềng luộc sượng cứ nghe thơm mùi huệ trắng hương trầmBom Mỹ dội, nhà bà tôi bay mất đền Sòng bay, bay tuốt cả chùa chiền thánh với Phật rủ nhau đi đâu hết bà tôi đi bán trứng ở ga LènTôi đi lính, lâu không về quê ngoại dòng sông xưa vẫn bên lở bên bồi khi tôi biết thương bà thì đã muộn

Tuổi thơ

Tuổi thơ tôi bát ngát cánh đồng cỏ và lúa, và hoa hoang quả dại vỏ ốc trắng những luống cày phơi ải bờ ruộng bùn lấm tấm dấu chân cuaTuổi thơ tôi trắng muốt cánh cò con sáo mỏ vàng, con chào mào đỏ đít con chim trả bắn mũi tên xanh biếc con chích choè đánh thức buổi ban maiTuổi thơ tôi cứ ngỡ mất đi rổi năm tháng trôi qua không bao giờ chảy lại cái năm tháng mong manh mà vững chãi con dấu đất đai tươi rói mãi đây nàyNgười ở rừng mang vết suối vết cây người mạn bể có chút sóng chút gió người thành thị mang nét đường nét phố như tôi mang dấu ruộng dấu vườnCon dấu chìm chạm trổ ở trong xương thời thơ ấu không thể nào đánh đổi trọn kiếp người ta chập chờn nguồn cội có một miền quê trong đi đứng nói cườiTuổi thơ nào cũng sẽ hiện ra thôi dầu chúng ta cứ việc già nua tất xin thương mến đến tận cùng chân thật những miền quê gương mặt bạn bè

Lời ru đồng đội

Ngủ đi bạn, ngủ đi anh cánh tay mình ngả ra thành gối êm ngủ đi bạn, ngủ đi em ngủ ngon giấc ngủ gối lên tay mìnhHiếm hoi cái giấc yên lành hành quân xa lại tiếp hành quân xa bao anh lính trẻ đã già chưa sang hết suối chưa qua hết rừngNgủ hầm, ngủ võng, ngủ bưng gối đầu tay ngủ cầm chừng mỗi đêm có người ngủ thế thành quen đã nghe sợi tóc bạc trên tay mìnhTrong hầm biên giới Tây Ninh lặng yên mình ngắm lính mình ngủ yên bụi đường trắng tóc thanh niên má này thì lại áp lên tay nàyTrái tim đập ở cổ tay tim ta ru giấc ngủ đầy cho ta cánh tay cặp khẩu AK ngày là bệ súng đêm là gối êmNgủ đi anh, ngủ đi em ngủ ngon giấc ngủ gối lên tay mình

Nhà thơ Nguyễn Duy và các sáng tác về mẹ

Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa…

Bần thần hương huệ thơm đêm khói nhang vẽ nẻo đường lên niết bàn chân nhang lấm láp tro tàn xăm xăm bóng mẹ trần gian thuở nàoMẹ ta không có yếm đào nón mê thay nón quai thao đội đầu rối ren tay bí tay bầu váy nhuộm bùn áo nhuộm nâu bốn mùaCái cò… sung chát đào chua… câu ca mẹ hát gió đưa về trời ta đi trọn kiếp con người cũng không đi hết mấy lời mẹ ruBao giờ cho tới mùa thu trái hồng trái bưởi đánh đu giữa rằm bao giờ cho tới tháng năm mẹ ra trải chiếu ta nằm đếm saoNgân hà chảy ngược lên cao quạt mo vỗ khúc nghêu ngao thằng Bờm… bờ ao đom đóm chập chờn trong leo lẻo những vui buồn xa xôiMẹ ru cái lẽ ở đời sữa nuôi phần xác hát nuôi phần hồn bà ru mẹ… mẹ ru con liệu mai sau các con còn nhớ chăngNhìn về quê mẹ xa xăm lòng ta – chỗ ướt mẹ nằm đêm xưa ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa miệng nhai cơm búng lưỡi lừa cá xương…

Hơi ấm ổ rơm

Tôi gõ cửa ngôi nhà tranh nhỏ bé ven đồng chiêm Bà mẹ đón tôi trong gió đêm – Nhà mẹ hẹp nhưng còn mê chỗ ngủ Mẹ chỉ phàn nàn chiếu chăn chả đủ Rồi mẹ ôm rơm lót ổ tôi nằmRơm vàng bọc tôi như kén bọc tằm Tôi thao thức trong hương mật ong của ruộng Trong hơi ấm hơn nhiều chăn đệm Của những cọng rơm xơ xác gầy gòHạt gạo nuôi hết thảy chúng ta no Riêng cái ấm nồng nàn như lửa Cái mộc mạc lên hương của lúa Đâu dễ chia cho tất cả mọi người

Bát nước ngô của mẹ

Cửa nhà bom giội trắng tay Chỉ còn mấy bắp ngô này con ơi Con về giữa buổi nắng nôi Quà đồng chỉ có thế thôi, gọi là… Nghẹn ngào mẹ nói chẳng ra Nghẹn ngào chiến sĩ nhận quà ngô nonÍt ngô mà lại nhiều con Mẹ cười móm mém: – hãy còn nước đây! Bát sành lần lượt chuyền tay Nước ngô mẹ lại rót đầy cho con: – Ai chưa uống nước ngô non Là chưa được thấm cái ngon của đồngCây ngô đứng nắng vẹo hông Cho con bát nước mát lòng mẹ ơi! Quà đồng chỉ có thế thôi…

Bà mẹ Triệu Phong

1.

– Răng mà khóc, con ơi… Gánh cực quằn vai đã trút hết rồi Đất quê kiểng lẽ nào tang thương mãi Đau khổ quá chừng, lòng chai sạn lại Mười năm nay mẹ không khóc nữa rồi Nay con về, đừng khóc, con ơi…Nhưng Nước mắt Người lại rơi nóng vai tôiXó bếpNơi ấy mẹ ta nhễ nhại mồ hôi đàn con lóc nhóc khóc cười buổi nhá nhem len lén mò cơm nguội bảy sắc cầu vồng trong xó xỉnh lọ lem

2.

Nơi ấy ta nướng khoai lùi sắn xoa xít hít hà… thơm bùi cháy họng lấm tấm đầy đầu bụi bồ hóng lép bép lửa tàu cau râu tôm nấu với ruột bầu húp suôngNơi ấy vùng ta còn đun rạ đun rơm cơm nếp cứ thơm canh cua cứ ngọt con cá kho dưa quả cà kho tép việc vặt giúp bà ta từng quen tay gạo chiêm ghế ngô gạo mùa độn khoai bà dạy ta chữa khê chữa nhão ngọn lửa giữ qua đêm dai trong trấu âm ỉ lòng ta đến bao giờNơi ấy nhá nhem giữa quên và nhớ đỉnh núi hiện lên bóng bà và mẹ mây chiều hôm gánh gạo đưa ta tất tưởi đường xa cầu vồng ráng đỏMặt trận dời vào sâu ngày mai ta dừng chân nơi nào khoảng trống phía trước vẫn bỏ ngỏ đâu biết những gì chờ ta đằng kia chỉ biết đời ta khởi đầu từ nơi ấy…