Nhà thơ Nguyễn Duy và tập thơ Cát trắng (1995) hay nổi tiếng phần 2

Âm thanh bàn tay

Khi chưa hiểu người con gái ấy tôi chưa biết tiếng đàn em hay như thế đâuĐôi bàn tay tài hoa biết làm ra âm thanh quyến rũ từ một cây vĩ cầm mà với tay tôi chỉ là cái hộp gỗ từ nốt trắng nốt đen trên khuông kẻ mà với mắt tôi là luống đỗ nảy mầmTôi lớn lên với ruộng với đồng nghe giao hưởng khác nào nghe xay thóc em dạy nhạc cho tôi khác nào đi vỡ đấtEm cấy vào tôi luống nhạc đầu tiên tôi ngỡ ngàng hiểu ra bàn tay em từng giúp mẹ những đêm đông quét rác tiếng chổi vô tư dạo trên đường khuyaNgày lụt to, cả Hà Nội lên đê tay mềm mại vần từng xe đá hộc rồi con cá, mớ rau, bếp núc chăm chút một gia đình vẫn bàn tay tài hoaTôi thường gặp em trên đại lộ lỉnh kỉnh sau xe khi túi gạo, khi thùng dầu đất nước mình những năm nhiều gian khổ bàn tay mang nhiều vẻ đẹp khác nhauKhông thể nào quên một buổi chiều nao tôi chợt biết tay em nhiều vết xước ấy là lúc trong tay tôi rung lên ấm áp bản nhạc không lời mười ngón tay em đanEm vá cho tôi cái áo lính cũ càng bàn tay láy trên vai tôi đường khâu rất đẹp như đã láy vào lòng tôi da diết tiếng đàn xe chỉ luồn kim tiếng đàn lặn sâu như con cá ăn chìmChưa sâu bằng đêm nay tôi nghe em tiếng đàn êm như tóc tiếng lận đận mây trôi bèo dạt tiếng bàn tay mang vết xước thường ngàyCây đàn đột nhiên biến đi chỉ còn thấy đôi bàn tay trước ngực và tất cả tan ra thành âm thanh trong vắt lắc lư tôi như sóng lắc lư thuyềnẤy là lúc hai tiếng đàn chập lại một tiếng đàn bàn tay em đấy với một tiếng đàn bật dậy trong tôi

Buổi sáng sau chiến tranh

Mịn làm sao mát làm sao bụi sương thôi cũng ngọt ngào trên môiSương giăng lụt cả đất trời giữa bồng bềnh trắng tôi bơi tôi trườnCon đường chìm nổi trong sương thực hư như thể con đường trong mơChờ em… lẳng lặng… tôi chờ lập loè hoa gạo lờ mờ bóng câyHố bom sâu hoắm nơi này sương mong mỏng lấp đã dày từ đêmLoeo khoeo cột điện cột đèn lô nhô huyền ảo đẹp lên lạ kỳDịu dàng từng bước em đi nhẹ nhàng như chả có gì lớn lao…

Tìm thân nhân

“Con – Mai Thị Từ quê ở Bùi Chu di cư năm 1954 nay ở đâu tin cho cha biết…”“Cha – Huỳnh Đình Thà ở Phú Thọ Hoà năm 1954 tập kết nay ở đâu cho con được biết…”Và anh tìm em và vợ tìm chồng những dòng tin như vết cứa của lòng bao nhiêu vết cứa của lòng đang liền lại cùng đất đai liền lạiHai mươi mốt năm dài máu chảy hai mươi mốt năm dài thương đau đủ cho qua đi một thời con trai đủ cho qua đi hai thời con gái nhưng mà không qua cây cầu chờ đợiHai mươi mốt năm dài không có ai ngồi chờ đợi ai không có ai ngồi nhớ mong hoài Nam đi tìm Bắc Bắc đi tìm NamTìm nhau dưới bể tìm nhau trên ngàn tìm nhau trong đạn trong lửa tìm nhau trong việc mình làmTôi không có mẹ đi Nam tôi không có cha đi tập kết nhưng tôi có một thời sung sức nhất góp với mọi người cùng mọi người đi tìm thân nhânTôi đi tìm thân nhân không phải trên trang báo tôi đi tìm thân nhân suốt những năm giông bãoTôi đi tìm thân nhân qua rừng già nguyên thuỷ tôi đi tìm thân nhân qua rừng kẽm gai MỹTìm thân nhân tôi đi từ Hà Nội lặn lội mười năm mới tới Sài Gòn bằng con đường số Một: Trường SơnNgày đầu tôi ở với Sài Gòn bà má gọi tôi: Con tự nhiên tôi gọi Má! xa cách thế mà không xa lạ mẹ đây rồi, ơi mẹ của tôi tôi gặp thân nhân cùng với mọi ngườiCó người chưa gặp thân nhân có người không gặp thân nhân vợ lạc chồng anh lạc em và cha lạc con ai còn? ai mất?Ơi ai không gặp thân nhân xin tới cùng tôi chung mái nhà ấm áp cùng tôi hát lên lời ca này cái lớn lao còn lại hôm nay là nguyên vẹn nhân dân Tổ quốcTa đi trên đất đai sum họp nơi nào cũng có thân nhân

Ánh trăng

Hồi nhỏ sống với đồng với sông rồi với biển hồi chiến tranh ở rừng vầng trăng thành tri kỷTrần trụi với thiên nhiên hồn nhiên như cây cỏ ngỡ không bao giờ quên cái vầng trăng tình nghĩaTừ hồi về thành phố quen ánh điện cửa gương vầng trăng đi qua ngõ như người dưng qua đườngThình lình đèn điện tắt phòng buyn-đinh tối om vội bật tung cửa sổ đột ngột vầng trăng trònNgửa mặt lên nhìn mặt có cái gì rưng rưng như là đồng là bể như là sông là rừngTrăng cứ tròn vành vạnh kể chi người vô tình ánh trăng im phăng phắc đủ cho ta giật mình

Nghe tắc kè kêu trong thành phố

Tắc kè… tắc kè… tôi giật mình nghe trên cành me góc đường Công Lý cũ cái âm thanh của rừng lạc về thành phố con tắc kè sao mày ở đây?Sáng ra nhìn soi mói mỗi cành cây chả thấy con tắc kè đâu cả khi chùm đèn thuỷ ngân xanh lên trong vòm lá tắc kè kêu như tiếng vọng vềChợt hiện về, thăm thẳm núi non kia dưới lá là hầm, là tăng, là võng là cơn sốt rét rừng vàng bủng là muỗi, vắt, bom, mìn, vực sâu, đèo trơn…Những đoàn quân đi xuyên Trường Sơn ngủ ôm súng suốt một thời tuổi trẻ đêm trăn trở đố nhau: bao giờ về thành phố? con tắc kè nhanh nhảu nói: sắp về!Sắp về!… sắp về!… người bạn tôi rung võng cười khoái trá ấy là lúc những cánh rừng trút lá mùa khô năm một nghìn chín trăm bảy tưĂn tết rừng xong từ giã chú tắc kè chúng tôi xuôi – ào ào cơn lũ đổ các binh đoàn tràn vào thành phố đang mùa thay lá những hàng meLá me vàng lăn tăn trải thảm phố hè chồi xanh lăn tăn nơi đầu cành run rẩy cơn gió thoảng chút hương rừng đâu đấy hạt mưa đầu mùa trong suốt giữa lòng tayNgười bạn tôi không về tới nơi này anh gục ngã bên kia cầu xa lộ anh nằm lại trước cửa vào thành phố giây phút cuối cùng chấm dứt cuộc chiến tranhĐồng đội, bao người không “về tới” như anh nằm lại Cầu Bông, Đồng Dù, và xa nữa… tất cả họ, suốt một thời máu lửa đều ước ao thật giản dị: sắp về!Qua hai mùa thay lá những hàng me cái tết hoà bình thứ ba đã tới chao ôi nhớ tết rừng không hương khói đốt nhang lên chợt hiện tiếng tắc kèTôi giật mình nghe có ai nói ở cành me: sắp về!…

Lời ru đồng đội

Ngủ đi bạn, ngủ đi anh cánh tay mình ngả ra thành gối êm ngủ đi bạn, ngủ đi em ngủ ngon giấc ngủ gối lên tay mìnhHiếm hoi cái giấc yên lành hành quân xa lại tiếp hành quân xa bao anh lính trẻ đã già chưa sang hết suối chưa qua hết rừngNgủ hầm, ngủ võng, ngủ bưng gối đầu tay ngủ cầm chừng mỗi đêm có người ngủ thế thành quen đã nghe sợi tóc bạc trên tay mìnhTrong hầm biên giới Tây Ninh lặng yên mình ngắm lính mình ngủ yên bụi đường trắng tóc thanh niên má này thì lại áp lên tay nàyTrái tim đập ở cổ tay tim ta ru giấc ngủ đầy cho ta cánh tay cặp khẩu AK ngày là bệ súng đêm là gối êmNgủ đi anh, ngủ đi em ngủ ngon giấc ngủ gối lên tay mình

Áp-xa-ra – người múa và điệu múa

Kính tặng các vũ nữ Hoàng gia Cam-pu-chia còn sống sót qua thời diệt chủngÁp-xa-ra – nữ thần hoá thân thành tượng đá lại trở về người – mềm mại cánh tay trần sự trầm buồn chuyển động trên thân thể ngón tay cong, thực – ảo, ngón tay cong da thịt mà sao gợn sóng gợn gió vũ điệu linh thiêng chập chờn trong nhạc gõĐá Ăng-co bao nhiêu tuổi rồi cái đẹp dịu mềm bền hơn cả đá Áp-xa-ra sống qua bao kiếp người qua đầm đìa mồ hôi, qua máu và nước mắt bao nhiêu triều đại chết đi rồi Áp-xa-ra sống mãiVà, Áp-xa-ra, nàng hiện thân thành vũ nữ Hoàng gia cô gái ấy vì nàng mà sinh ra vì nàng mà múa, mà sống cũng vì nàng mà vinh quang, mà cay đắng Áp-xa-ra tồn tại với nhân dân cái đẹp giương cao ngọn cờ bách thắng bao lớp người vũ nữ chết đi rồi vũ điệu tuyệt vời đời đời sống mãiBà vũ sư già, lưng còng xuống mặt sạm buồn màu đá đã một thời người là Áp-xa-ra một thời sắc nước hương trời lộng lẫy Hoàng cung ngực hoàng kim con gái vũ điệu khắt khe không chấp nhận sự già thời vũ nữ đi qua không thể nào cưỡng lạiBà vũ sư như tạc bằng sa thạch cái đẹp ngoài da thu lại về lòng điệu múa cứ bập bùng trong mắt ướtLại tiếp nối những thời hoàng kim con gái múa đi em, và đẹp nữa đi em người vũ nữ trở về từ cõi chết điệu múa trở về từ trong thịt da emThân thể làm nền cho sắc đẹp em sắc đẹp em làm nền cho vũ điệu em như gạo, điệu múa kia là rượu rượu rót tràn trong âm nhạc linh thiêngMúa đi em, và đẹp nữa đi em cái đẹp giương cao ngọn cờ bất diệtDẫu cho dòng thời sự cứ trôi đi dẫu em sẽ già như bà vũ sư kia dẫu bà vũ sư rồi sẽ không còn nữa thì còn lại muôn đời là điệu múa

Chi Lăng

Ải Chi Lăng, ải Chi Lăng lưỡi gươm đẫm máu Liễu Thăng thuở nào gập ghềnh lũng thấp đồi cao vũng lầy thành ruộng đã bao nhiêu mùaChập chờn trận mạc xa xưa quân reo, ngựa hí, gươm khua dậy trời thịt xương xưa hoá đất rồi nợ xưa còn để nặng đời sau ư?Gió trên vách đá ù ù nghe tù và dội xuống từ cao xanh…

Dạ hương

Tặng Hoàng TúSẽ rất nhớ dáng người vừa thoáng gặp chiều Lạng Sơn súng nổ rụng hoa đào những giọt máu của vườn cây vung vãiTrường sơ tán rồi, cô giáo còn chốt lại khẩu súng thép chéo lưng con gái ôi tấm lưng kia ngỡ sinh ra để mà mềm mạiDáng điệu ấy chốt lại lòng ta mãi như dạ hương thoáng gặp một đêm nào

Tuổi thơ

Tuổi thơ tôi bát ngát cánh đồng cỏ và lúa, và hoa hoang quả dại vỏ ốc trắng những luống cày phơi ải bờ ruộng bùn lấm tấm dấu chân cuaTuổi thơ tôi trắng muốt cánh cò con sáo mỏ vàng, con chào mào đỏ đít con chim trả bắn mũi tên xanh biếc con chích choè đánh thức buổi ban maiTuổi thơ tôi cứ ngỡ mất đi rổi năm tháng trôi qua không bao giờ chảy lại cái năm tháng mong manh mà vững chãi con dấu đất đai tươi rói mãi đây nàyNgười ở rừng mang vết suối vết cây người mạn bể có chút sóng chút gió người thành thị mang nét đường nét phố như tôi mang dấu ruộng dấu vườnCon dấu chìm chạm trổ ở trong xương thời thơ ấu không thể nào đánh đổi trọn kiếp người ta chập chờn nguồn cội có một miền quê trong đi đứng nói cườiTuổi thơ nào cũng sẽ hiện ra thôi dầu chúng ta cứ việc già nua tất xin thương mến đến tận cùng chân thật những miền quê gương mặt bạn bè

Cầu Bố

Ai qua Thanh Hoá về Quảng Xá men rượu là hương vị của làng tôi nhắc cầu Bố chắc nhiều người còn nhớ đình nhà Lê rêu phủ đã bao đờiNhà tôi đó, không cổng và không cửa ai ghé qua cứ việc hút thuốc lào cha tôi trổ rất nhiều cửa sổ gió nồm nam thoải mái ra vàoĐường làng tôi tiếng xe thồ lọc xọc chiếc xe thồ từng đẩy tới Điện Biên ngược dòng sông Mạ lên Tây Bắc ai xuôi về cũng sốt kinh niênNhững năm bom đạn như gieo mạ lại chiếc xe thồ đi về Nam cha tôi qua cầu Bùng cầu Ghép tôi nhìn theo chớp lửa nhập nhoàngCỏ đã lấp ai còn thấy nữa vết xe thồ vẹt đỉnh Trường Sơn ai thấy nữa ông già đầu bạc xoá đẩy xe thồ ngang dọc lũng Tà CơnCha tôi đó, dân làng tôi vậy đó xả hết mình khi nước gặp tai ương rồi thanh thản trở về với ruộng sống lặng yên như cây cỏ trong vườnCha tôi đó, suốt đời thồ nặng trĩu cả hai vai việc nước – việc nhà bom rồi bão, mấy lần nhà sập lụi cụi tuổi già, con cháu đã đi xaNgày họp mặt, cha già như trẻ lại bếp rượu đặt giữa nhà, bè bạn vây quanh con đường chiến tranh còn ngoằn ngoèo trong ruột càng thêm say hương rượu nếp thanh bình