Nguyễn Khoa Điềm với tập thơ Đất và khát vọng Phần 2

Phần thơ Mặt đường khát vọng (1974)

Lời chào

Ta đã đi qua những năm tháng không ngờ Vô tư quá để bây giờ xao xuyến Bèo lục bình mênh mang màu mực tím Nét chữ thiếu thời trôi nhanh như dòng sông…Ta lớn lên bối rối một sắc hồng Phương cứ nở hoài hoà như đếm tuổi Như chiều nay, một buổi chiều dữ dội Ta nhận ra mình đang lớn khôn…*Biết ơn những cánh sẻ nâu đã bay đến cánh đồng Rút những cọng rơm vàng về kết tổ Đá dạy ta với cánh diều thơ nhỏ Biết kéo về cả một sắc trời xanh Biết ơn mẹ vẫn tính cho con thêm một tuổi sinh thành“Tuổi của mụ” con nằm tròn bụng mẹ Để con quý yêu tháng ngày tuổi trẻ Buổi mở mắt chào đời, phút nhắm mắt ra đi…Biết ơn trò chơi tuổi nhỏ mê ly “Chuyền chuyền một…” miệng, tay buông bắt Ngôn ngữ lung linh, quả chuyền thoăn thoắt Nên một đời tiếng Việt mãi ngân nga…Biết ơn dấu chân bấm mặt đường xa Những dấu chân trần, bùn nặng vết Ta đi học quen dẫm vào không biết Dáng cuộc đời in mãi dáng ta đi…Biết ơn dòng sông dựng dáng kiếm uy nghi Trong tâm trí một nhà thơ khởi nghĩa Cao Bá Quát ngã mình trên chiến địa Trăm năm rồi sông vẫn sáng màu gươm…Trăm năm rồi ta đếm bước sông Hương Vẫn soi thấy niềm đau và nổi giận Khuôn mặt trẻ bỗng già trên lớp sóng Ngẩng đầu lên, ta thấy mặt quân thù!

Báo động

Buổi sáng ấy Ta không quên Hình dáng những chiếc tàu há mồm ngoạn vào thành phố Trên bến đổ quân của Trăm năm giặc Pháp Lại những lốt giày kiểu mới dẫm lên Những lốt giày viễn chinh Cắt hình răng chó Cắm ngập vào phù sa đỏ… Chiếc mũ sắt lù lù nửa mặt Áo quần sặc diêm sinh máy móc Những con cá sấu Đại Tây Dương Trườn lên bờ sông Gai góc đầy mình những súng và đạn Chúng phả vào không gian mùi mặn Của máu những cuộc săn người Của mồ hôi nhiều hải cảng Của xương trên cánh buồm cướp biển Và những mưu đồ tăm tối bên kia đường chân trời…Ngón tay đặt lên vòng cò Nằm xuống và trườn lên Chúng hét lên những khẩu lệnh man rợ Gờm gờm nhìn chúng ta Thành phố lập tức bị đặt trước tầm súng Thành phố lập tức biến thành cánh rừng Những cánh rừng Viễn đông có dây thép gai và bao cát Chúng ta biến thành tên mọi da màu Cho người Mỹ truy kích lùng săn… Viễn Tây – Viễn thông Kim địa bàn quay ngược Quả đất quay ngược Việt Nam sẽ trở về 200 năm trước Đội mũ lông chim và cầm búa đá Ngã gục dưới mũi súng tối tân Và bông hoa của chủ nghĩa thực dân Sẽ xèo cánh trên núi sông ta đó Bông hoa đó là dấu giày răng chó! Lịch sử đã lặp lại rồi chăng? Một nỗi đau từ vô tận vô cùng Ùa vào mỗi căn nhà, góc phố Những tiên cảm gớm ghê, đày đoạ Đều vẽ ngày thất thủ kinh đô… Nhưng lịch sử không lặp lại bao giờ Gần thế kỷ qua đi, đã đủ Những đạo quân thực dân Trở thành đạo quân của “Hoà bình, Danh dự”! -Kìa các bạn Việt Nam Các bạn hãy cài then, ngủ kỹ Mặc chúng tôi với day thép gai ngoài đường Chúng tôi đến đây vì một lời cam kết Súng đạn này là để chống xâm lăng Để chứng minh cho lời nói là việc làm Buổi sáng nay Khi chúng tôi còn trên tàu Chúng tôi đã ném xuống sông những lon đổ hộp Cho những đứa bé Việt Nam lặn mò ngoi ngóp Người Mỹ chúng tôi đáng thiện cảm biết bao Đã hết lòng kích lệ, vỗ tay reo Người Mỹ thích vui, lại vô cùng giàu có Ưa giản dị nên bắt tay bằng kiểu đó! Buổi chiều ấy Trước con tàu và trước dòng sông Chúng ta hỏi nhau và như tự hỏi: Chúng ta hiểu thế nào là cam kết? Sự có mặt này để cam kết với ai?Trong im lặng, ai đó trả lời: -Người Mỹ đừng quên đây là xứ sở Của những Yết Kiêu bất tử!Ta quay nhìn. Sông đã hóa mênh mông Từ trầm rư, sông vỗ sóng trùng trùng Nối lịch sử những bờ không giới hạn Những cam kết hôm nay với trăm đấng anh hùng…

Giặc Mỹ

Khi tên lính Pháp cuối cùng đi đến trước dòng sông Vươn qua thành cầu soi mặt mình dưới nước Nó bỗng nhổ nước bọt vào nơi nó vừa ngắm được Khuôn mặt chủ nghĩa thực dân cũ tan rồi trên sông nước quê ta Tên lính Pháp quay đi Tên lính Mỹ vào ngay…Tên lính Mỹ ấy Là Giếch, là Giôn, là Tôm là Uých Tóc vàng, tóc nâu, da màu hay da trắng Nó ở Uýt-xcôn-xin, Mát-xa-xu-xít hay Flô-ri-đa Nó ăn khẩu phần C hay khẩu phần A Nó gọi Vi-xy thay cho người Việt Nam hay Hin-tơn thay cho Hà Nội Nó giết người, quăng bom, hít hê-rô-in, rửa tội Nó có bà biểu tình trong chiến dịch mùa thu Những điều ấy không phải nhiều dấu hỏi Khi lịch sử trao ta quyển lên tiếng nói Thì lịch sử cũng không quên soi tỏ mỗi con người…Phút này đây, ta gọi nó cho người? – Là tờ giấy! Vâng! chỉ là tờ giấy Một tờ giấy trong bảy nghìn tờ máu vấy Một chữ đen trong hai triệu rưỡi chữ mù đen Ngũ giác đài ghi tên nó trong đêm Lịch sử nó đen bầm vì tội ác Rồi giấu kín. Rồi phết sơn loè loẹt Nó bước ra với kèn súng dàn chào Nó đốt nhà ư? – Tổng thống sẽ khen rao Nó hãm hiếp ư? – Có Xpen-man làm dấuNó giết người ư? – Có tượng thần tự do chùi máu Nó khai quang ư? – Có Xten-bếch véo von Nó là đứa con cưng của bọn lái súng, buôn vàng Những lý thuyết hận thù, những tín điều thuốc độc Nó, chính là chữ cái, chữ con, trang nhỏ, trang to, trong “Hồ sơ bí mật” Bẩn thỉu trần truồng trước nhân loại hôm nay…*Không ở đâu bằng đất nước Việt Nam này Nơi nhân loại thêm một lần nhìn thấy Những tội ác con người đã đi qua bỗng hồi sinh trở lại Như những tầng diếp thạch vỡ ùa ra múa vuốt liếm môi Rồi những Khan Tác-ta bỗng bước ra từ bão cát Rồi những cuộc Thập tự chinh với đầu người trên mũi mác Rùng rùng đi tàn phá nước non nàyNhững bạo chúa tự hào lối đánh bánh xe quay? Giờ đã có trực thăng treo người vào không khí Xưa giết người bằng voi, bằng dao, bằng rìu, cũ kỹ! Nay giết người bằng hóa chất, điện tử, phô-tông Xưa quan lại đánh ta bằng đầu gậy bịt đông Nay chúng ta quật bằng cao su độn sắt Quật chết người mà vẫn không hề tái mặt Vì giết người máu chẳng dính tay chân Xưa chúng âm u mở toà án giảo hình Bắt trí tuệ đến đây quỳ xuống gối Nay “Sám hối” vẫn tràn đầy ánh sáng Điện một nghìn oát xoay chiều vào cốt lõi thần kinh Chuồng cọp của lãnh chúa xưa đáng gọi hôi tanh Nay miệng những thắng ác ôn đã tanh ngòm gan với máu Xưa “Luật cọ về” là vinh hoa sáng tạo Nay thú tính, dâm ô thành lý thuyết tôn thờ Xưa một người chỉ đâm chết một người Nay một cái bấm nút, một cái đạp càn của bom Mỹ giết ta hàng chục hàng trăm ngọn xớt Xưa đinh đóng bằng tay, nay đinh đóng bằng bom rốc két Mặt thằng giặc lái giết người vẫn có dáng ngắm trăng sao Xưa khủng bố dân, chúng đem ta ra giữa chợ chặt đầu Nay hiện đại, vô tuyến truyền hình sẽ đưa vào bữa cơm chiều nhân loại Để loài người vừa ăn vừa xem máu vãi Dần rà quen cái chết tựa cơm ăn Quen lối giết người, quen mặt xâm lăng Quen kinh sợ, quen vục đầu trong vật chất!Không ở đâu trí tuệ bị gọi nhầm tên kỳ quặc Bằng những mưu đồ của Giôn-xơn, Ních-xơn Mượn những công trình của máy tính, vi phân Chúng phân tích máu xương ta thành tỷ lệ Uốn công lý quăn queo làm thước kẻ Rồi viết lên những định luật Việt Nam Làm tiền để cho sự tàn bạo thế gian Chúng công bố: Để phá năm tân thóc của Việt cộng phải phá năm mươi tấn thóc của dân chúng Ngược lại: phải giết năm trăm dân Mỹ lai để đừng sót một tên Việt cộng Để khuất phục một dân tộc trong mười năm “thời kỳ Việt Nam” phải dám đẩy lùi dân tộc ấy về đổ đá ngàn năm. Vì một cuộc hành quân phải huỷ diệt hàng vạn mẫu cây rừng Vì một đòn pháo kích ở Plây-cu phải trả đũa xuống sông Hồng Hà Nội Vì một thành phố Mỹ Tho cần cứu nguy phải hạ sát ngay thành phố ấy Vì sự tồn vong của học thuyết màu da, phải đầu cơ hàng vạn xác da vàng Vì một tên bù nhìn, nửa triệu lính Mỹ phải đem sang Vì lợi ích của bốn trăm ông vua, hai trăm triệu người Mỹ phải góp tiền góp máu Vì tinh thần một tên lính Mỹ phải nói có hai ngàn Việt cộng bị giết mỗi tuần trên mặt báo.(thiếu chứng nào thì moi cốt, giết vào dân!) Vì quyền giết người Việt Nam phải giết bốn sinh viên Mỹ ở Ken Vì Tổng thống, phải xích tay hàng vạn người biểu tình nổi loạn Vì và phải…cái tương quan độc đoán Các mệnh đề, cái lô-gích cuồng điên Các tỷ lệ ném ra bất chấp cán cân Chỉ cần sự bảo chứng của đô-la và súng máy Cùng cái đầutối tăm của Giôn-xơn, Ních–xơn đặt vào trên đấy! Không ở đâu con người trước con người Thành “chó dại”, “Trâu điên” và “đỉa đói” Điều kinh tởm, chúng vẫn mượn tiếng người để nói (vẫn phải “nói” với ta vì ta vẫn là người) Thú tính gầm lên trong chữ nghĩa, câu lời: – “Tao đánh cho mày tuyệt đường sinh nở!” – “Tao moi gan mày thử xem to hay nhỏ!” – “Tao móc mắt mày để đừng trừng mắt với tao!” – “Tao đập vỡ óc mày xem tư tưởng Việt cộng ra sao!” – “Tao phá sự tiết trinh của mày để mày đừng mơ với mộng!” – “Tao giết con mày để xem mày thương con hay Việt cộng!” – “Tao vạt râu thằng già này vì nó dám bằng tuổi cha tao!” Chúng đánh để ta không tìm được chiều cao Của thân thể, của ước mơ, hạnh phúc Chúng đánh ta bật rễ ngoài mặt đất Hết cầm cày, cầm búa, dắt trẻ, yêu thương Chúng đánh ta tê liệt những phản ứng bình thường. Vui với con người, buồn khi nắng xuống Chúng đánh ta trụy hết những bào thai truyền thống Từng đẻ ra nhân nghĩa, anh hùng Nguyễn Trãi, Nguyễn Du… Chúng đánh để ta khắc nghiệt trước cái hôn Ju-li-ét – Rô-mê-ô Không bén mảng những cánh rừng của Ang-đéc-xen, những bãi biển Ta-go nhìn bầy con trẻ Chúng đánh cho cả dân tộc ta biến hình thành sứa Trôi bập bềnh theo cuồng lưu của chủ nghĩa thực dân Và trên nền đau của thế kỷ bị xâm lăng Chúng biểu diễn cuộc đời ta thành véc-xơ, đồ thị Bằng chính máu chúng ta nhằm chứng minh hiệu năng vũ khí! Tên Mỹ kia! mày bị căm ghét đời đời Mày không giết nổi ta, cũng như không giết nổi sự khinh miệt của loài người. Không giết nổi sự dày vò sẽ di truyền trong huyết hệ Của chính mày. Vào những năm 60, 70 thế kỷ Mà đến Việt Nam.Và đánh mất ở đây tất cả những giá trị cao quý của con người Đánh mất Lin-côn, Giép-phốc-xơn, Hê-minh-uê… trong những bãi B.52. Mất tất cả để trở thành số không khủng khiếp (cái mày muốn giáng cho ta thì chính mày lãnh hết!) Không tự do, không sức mạnh, không hài hòa Không quang vinh, không trí tuệ, không thơ ca Không là không dẫu nhân với triệu lần Ních-xơn toan tính Cứ ngày đêm đồng vọng giữa Oa-sinh-tơn Trong khi các người trả món nợ oán hờn Ngã gục chết trên mũi giày tội ác Ngã gục chết trong cô đơn đậm đặc Với vết giày răng chó gặm vào tim…

Tuổi trẻ không yên

Chúng ta lớn lên những năm tháng không bình yên Dẫu em vẫn màu áo trắng yêu tinĐi trên đường “mười tám tuổi” Dẫu anh đi quen Con đường kẽm gai quằn quại Dẫu thành phố hoàng hôn Chuông thu không hai mươi ngôi chùa thong thả Dẫu bầu trời ta ở Nóc nhà thờ Cứu thế như một lời xin Lòng ta không bình yên Lòng ta vẫn vẫn đầy khắc khoải…Bốn tao nôi day khung trời ngang trái Mẹ đưa ta vào đời Thành phố đã đầy bóng giặc Thành phố đầy bóng người ngửa tay Ôi những con cò “tỵ nạn” khô gầyĐêm đêm lại về hàng cây thành phố Lao xao tìm chốn ngủ Những bờ bãi nào không dành cho cò nữa Những luỹ tre nào bom đã khai quang?Ôi những hàng cây từng in bóng huy hoàng Trên đại lộ những năm đời mới lớn GIờ đổi lá trầm ngâm màu tóc trắng Của bụi đường và khói hơi cay…Thành phố bên sông bè bạn rất đầy Chợt trở lại, hoang vu bày quán xá Khói thuốc lá của những người xa lạVẽ những ngày không ai gọi tên… Bao nỗi buồn đã được gọi lên Trong số điểm danh, giọng thầy giáo cũ Người vắng mặt: những dấu không như miệng hố Người còn đây: những chấm không bình yên…*Xe bắt lính ngoài đường Rào kẽm gai ngoài đường Cha mẹ chạy gạo ngoài đường Xe Mỹ chẹt người ngoài đường Hồi trống trường không khép ta vào yên tĩnh nữa Nhìn màu bảng đen nhớ màu mặt đường…Thầy giáo đến rồi. Chúng con đứng lên Chúng con chào thầy như hối lỗi Thầy đừng trách chúng con là “bầy khó nói”… Chúng con là “Cúp-cua lang thang”…Có gì đâu chúng con nhìn lên bản đồ Việt Nam Sao Tổ quốc mà chỉ còn nửa nước Dẫu địa lý chúng con thường ít thuộc Nhưng nỗi đau này chúng con nhớ hơnCó gì đâu chúng con muốn yêu thương Sao thầy giảng chỉ những lời cay đắng Máu thì đỏ mà phấn thầy thì trắng Có vẽ nổi tâm hồn con không? Thầy đừng buồn cái giấy gọi Quang Trung Còn đồng nghĩa với mười năm đi học Chúng con đến đây cho những thằng CIA điểm mặt Thầy có gì đuổi chúng giúp con không?Phượng vẫn rơi từng cánh tươi hồng Đau như máu những tâm hồn son trẻ Sao con học để làm bầy nô lệ Súng Mỹ hôm nay thành giáo cụ học đường?…*Sông Hương ơi Sông Hương Người còn nguồn với bể Để đi và để đến Còn ta 25 tuổi Trôi cạn trên mặt đường…Ta lớnn hư mùa lũ Ào ào thành phố tuổi thơ Rồi ngày mai mỗi kiệt phố chơ vơ Những vết bùn chúng ta để lại…25 năm qua chưa một đời trai trẻ? Ta soi gương, tái mặt Này tóc, này râu, nấu cơm, bồng trẻ Để mẹ làm thuê tối mặt tối mày Để em đi trường cho Mỹ vuốt má Để cha đi làm, họ trong hai tay Chúng ta chưa qua một thời trai trẻ Ra đường bị bắt lính ngay Nên phải ở những nơi gián ở Nên đeo gương cho cận thị suốt đời Nên ngốn đi-a-mốc cho một đêm khô hai lít nước Nên nhịn đói, thức đêm đốt cháy con người Nên ăn tỏi cho tim rung, hút thuốc nhiều cho phổ nám Uống nhị thiên đường cho thắt ruột té re Huỷ hoại hết từng đường gân bắp thịt Từ màu mắt trong đến nụ cười hồng Huỷ hoại hết những gì mẹ cha trao xương gửi thịt Để vật vờ như cỏ lác đầu sông… Đất nước mai sau có tha thứ ta không? Chúng ta không thể cầm bay, nâng búa nữa. Ôi ta đã đốt cháy hôm nay để không cầm vũ khí Có ngờ đâu ta thiêu cháy cả tương lai Có ngờ đâu không muốn cầm súng giết người Ta lại giết chính ta Ta để trôi sông những ngà những ngọc Trước quân giặc ta không vươn vai dài tóc Để cầm doi lại muốn hãm mình thành đứa trẻ lên ba Ta đã đau thương, phủ phục, mù loà Nhận bị trị lằn roi vừa giáng xuống Ta căm giận ngàn đời chúng mày, giặc Mỹ! Ta đau buồn đất nước hiểu ta không?*– Các anh về đâu những người qua đường? – Chúng tôi đến Hoa Lư – Chúng tôi về đại hội – Đại hội các anh là đại hội Híp-pi Giao Chi – Vâng đại hội này là đại hội những người tuổi trẻ Thờ phụng tuổi trẻ mình như Tổ quốc thiêng liêng… – Sao các anh đến Hoa Lư Không đem theo mỗi người một cành lau Để làm cờ và tập trận Như Đinh Bộ Lĩnh ngày xưa từng nuôi chí lớn Mà các anh mang trên người Nhiều tóc, nhiều râu và giẻ rách mà thôi? – Chúng tôi không phải là con người trong nghĩa cũ. Chúng tôi là một động vật mới mẻ Chúng tôi cao hơn lịch sử, cao hơn mọi sự dưỡng sinh Chúng tôi vượt lên dòng máu và quá khứ Chúng tôi sống không cần pháp luật, thói quen và chế độ Chúng tôi là tuyệt vọng cùng của sự khai thác cá nhân Khai thác bản thân và hưởng thụ tận cùng Chúng tôi tự do làm tình, tự do buồn, tự do ca hát Tự do chết khi quét cùng thân xác… – Các anh không cần liên hệ xứ sở đất đai – A ha! Sao chúng tôi không cần đến đất đai? Đất đai là cái chiếu tôi ăn, cái giường tôi ngủ Là điểm tựa cho mọi nguồn lạc thú Nếu không đất đai tôi có chân để làm gì? -Những một ngày nào trong một phút nghĩ suy Các anh chợt nhớ mình đã là man rợ Các anh từ bỏ nhân dân, từ bỏ con đường tiến hóa Như “chính sách Việt Nam” được gọi là “từ bỏ” của Hoa Kỳ? “Man rợ” hay “từ bỏ” nó là cái gì? Trong từ điển xã hội của chúng tôi nó không hề có Chúng tôi sống bằng những định luật đầu tiên, Những ham muốn đầu tiên của con người muôn thuở Trí tuệ, luân lý già rồi mà chúng tôi thì trẻ Chúng tôi chào trí tuệ, luân lý lụ khụ chúng tôi đi… – Các anh lầm rồi, hỡi anh bạn Híp-pi Các anh muốn xây dựng đời mình riêng một cõi Để nằm ngoài chiến tranh, chối bỏ lo toan nhân loại Các anh tìm về những hang động ngày xưa Nhân dân kêu cháy nhà anh giả điếc, không thưa Dân tộc đã đau thương, anh muốn thêm rách nát Anh ca hát múa may bên tội ác Anh lang thang mặc cường bạo lộng hành Anh là đứa con bất hạnh của chiến tranh Đứa con hoang của văn minh người Mỹ Chúng đẻ các anh trên giường đô-la và vũ khí Bú mớn cho anh là lối sống Hoa Kỳ Rồi dựng các anh lên, đẩy các anh đi Để đầu độc xã hội này như hóa chất Để truyền nhiễm tuổi trẻ này như dịch hạch Các anh là sắc thái khác của đạn bom Để “khai quang” vào lĩnh vực tâm hồn Như bom đạn từng khai quang tận cùng sông núi Các anh là bầy thiêu thân của ánh đèn đêm tối Đã huỷ mình còn che bớt nguồn sáng quê hương Nhân dân đang đấu tranh cần những cái pha đèn Để chiếu sáng chứ không cần ai bưng lấy mắt Để đi tới và tìm ra bóng giặc Quét chúng nó đi giành lấy bình minh Chúng tôi đây cùng lứa tuổi các anh Chúng tôi đã buồn đau, đã nhiều ngày mất hướng Chúng tôi đã treo trên đầu những quả sung ảo tưởng Nào tự do, dân tộc, công bằng Chúng tôi đã tập “nôn” và “nổi loạn” hiện sinh Chúng tôi đã mở “vực thẳm” trên mặt đường và mắt người yêu mến Chúng tôi đã “mới” đã “dấn thân” đã “phản” rồi, trăm chuyện Đã xuống đường bảo vệ nỗi câu kinh Chúng tôi thay áo, thay tóc hoài để cắt nghĩa văn minh Đã uống rượu, để râu và ngậm tẩu Để được ngồi trên đỉnh Ô-lem thời đại mới Nhưng chúng tôi đã được những gì: Được nghe dối lừa, được ăn bánh vẽ nguyên xí Được tận gốc, tật nguyền, tê dại Đwocj mặc cảm là đàn cừu vọng ngoại Nhưng đau hơn là nỗi hối hận không cùng Trong khi nhân dân càn những anh hùng Để ra trận và dựng cờ thu nghĩa Thì chúng tôi sống hoài, sống phí Sống kiểu xa ngất ngưởng ở bên lề Để cúng cùng nhận khẩu sung USA Rước trụy lạc mà đau vì trụy lạc Tập cuồng bạo mà che cho hèn nhát Lấy hôm nay mà bào chữa ước mơ Lấy hình hài chặn linh cảm bơ vơ Đem cười nhạt để trấn an cái chết Đang thầm lặng đào sâu từng khối huyệt Giữa linh hồn… Ôi tuổi trẻ hư vô Chúng mê man, nhân dân đến tự bao giờ Vực chúng tôi lên và nói đầy độ lượng: – “Hỡi tuổi trẻ như một rừng cây lớn Nhận nắng trời gió bão đầu tiên Hãy đến đây làm người lính trung kiên Trong đội ngũ những người đi cứu nước Hãy đứng dậy! Và giơ cao ngọn đuốc! Của tình yêu đã khơi lửa ngàn đời Hãy nhận mặt quân thù và xuất kích hôm nay Giành chiến thắng và làm nên hạnh phúc!”… Như thế đó, tất cả gì rất thật Mà chúng ta cần đối thoại thảo ngay Dẫu các anh cầm cái chết trong tay, Hãy ném trả vào ngay đầu bọn Mỹ Hãy cùng chúng tôi đứng lại trước bờ chân lý Và tình yêu không có tự bao giờ Chỗ đứng chúng ta không phải ở Hoa Lư Mà trên con đường ta tìm về dân tộc!

Đất nước

Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi Đất Nước có trong những cái “ngày xửa ngày xưa…” mẹ thường hay kể Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn Đất Nước lớn lên khi dân mình biết tròng tre mà đánh giặc Tóc mẹ thì bới sau đầu Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn Cái kèo, cái cột thành tên Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng Đất Nước có từ ngày đó…Đất là nơi anh đến trường Nước là nơi em tắm Đất Nước là nơi ta hò hẹn Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm Đất là nơi “con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc” Nước là nơi “con cá ngư ông móng nước biển khơi” Thời gian đằng đẵng Không gian mệnh mông Đất Nước là nơi dân mình đoàn tụ Đất là nơi Chim về Nước là nơi Rồng ở Lạc Long Quân và Âu Cơ Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng Những ai đã khuát Những ai bây giờ Yêu nhau và sinh con đẻ cái Gánh vác phần người đi trước để lại Dặn dò con cháu chuyện mai sau Hằng năm ăn đâu làm đâu Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ Trong anh và em hôm nay Đều có một phần Đất Nước Khi hai đứa cầm tay Đất Nước trong chúng mình hài hoà nồng thắm Khi chúng ta cầm tay mọi người Đất nước vẹn tròn, to lớnMai này con ta lớn lên Con sẽ mang đất nước đi xa Đến những tháng ngày mơ mộng Em ơi em Đất Nước là máu xương của mình Phải biết gắn bó san sẻ Phải biết hoá thân cho dáng hình xứ sở Làm nên Đất Nước muôn đời…*Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu Cặp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống Mái Gót ngựa của Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại Chín mươi chín con voi góp mình dựng Đất tổ Hùng Vương Những con rồng nằm im góp dòng sông xanh thẳm Người học trò nghèo giúp cho Đất Nước mình núi Bút, non Nghiên. Con cóc, con gà quê hương cùng góp cho Hạ Long thành thắng cảnhNhững người dân nào đã góp tên Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm Và ở đâu trên khắp ruộng đồng gò bãi Chẳng mang một dáng hình, một ao ước, một lối sống ông cha Ôi Đất Nước sau bốn ngàn năm đi đâu ta cũng thấy Những cuộc đời đã hoá núi sông ta…Em ơi em Hãy nhìn rất xa Vào bốn ngàn năm Đất Nước Năm tháng nào cũng người người lớp lớp Con gái, con trai bằng tuổi chúng ta Cần cù làm lụng Khi có giặc người con trai ra trận Người con gái trở về nuôi cái cùng con Ngày giặc đến nhà thì đàn bà cũng đánh Nhiều người đã trở thành anh hùng Nhiều anh hùng cả anh và em đều nhớ Những em biết không Có biết bao người con gái, con trai Trong bốn ngàn lớp người giống ta lứa tuổi Họ đã sống và chết Giản dị và bình tâm Không ai nhớ mặt đặt tên Nhưng họ đã làm ra Đất Nước Họ giữ và truyền cho ta hạt lúa ta trồng Họ truyền lửa cho mỗi nhà từ hòn than qua con cúi Họ truyền giọng điệu mình cho con tập nói Họ gánh theo tên xã, tên làng trong mỗi chuyến di dân Họ đắp đập be bờ cho người sau trông cây hái trái Có ngoại xâm thì chống ngoại xâm Có nội thù thì vùng lên đánh bại Để Đất Nước này là Đất Nước Nhân dân Đất Nước của Nhân dân, Đất Nước của ca dao thần thoại Dạy anh biết “yêu em từ thuở trong nôi” Biết quý công cầm vàng những ngày lặn lội Biết trồng tre đợi ngày thành gậy Đi trả thù mà không sợ dài lâu Ôi những dòng sông bắt nước từ lâu Mà khi về Đất Nước mình thì bắt lên câu hát Người đến hát khi chèo đò, kéo thuyền vượt thác Gợi trăm màu trên trăm dáng sông xuôi Người dạy ta nghèo ăn cháo ăn rau Biết ăn ớt để đánh lừa cái lưỡi Cái cuốc, con dao, đánh lừa cái tuổi Chén rượu đánh lừa cơn mỏi, cơn đau Con nộm nang tre đánh lừa cái chết Đánh lừa cái rét là ăn miếng trầu Đánh lừa thuồng luồng xăm mình xăm mặt Đánh lừa thằng giặc là chuyện Trạng Quỳnh Nhưng lạ lùng thay, nhân dân thông minh Không hề lừa ta dù ca dao, cổ tích Ta lớn lên bằng niềm tin rất thật Biết bao nhiêu hành phúc có trên đời Dẫu phải khi cay đắng dập vùi Rằng co Tấm cũng làm về hoàng hậu Cây khế chua có đại bàng đến đậu Chim ăn rồi trả ngon ngọt cho ta Đất đai cỗi cằn thì người sẽ nở hoa Hoa của đất, người trồng cây dựng cửa Khi ta đến gõ lên từng cánh cửa Thì tin yêu ngay thẳng đón ta vào Ta nghẹn ngào, Đất Nước Việt Nam ơi!…*Ta lớn lên khao khát những chân trời Những mảnh đất chân mình chưa bén được Những biển khới chứa mặt trời đỏ rực Những ngàn sao trôi miết giữa màu xanh Ôi có cách gì ta được ngắm những bình minh Buổi vũ trụ chớp bùng nên sự sống Và ánh sáng trên chiếc xe vàng chuyển động Bỗng một ngày ấm áp kể ta nghe Về những con ngươi của thiên thể xa xôi Muốn bầu bạn với con người Trái đất Ôi phút đó ta vùng lên ngây ngất Muốn ôm choàng hết tất cả trời mây Trái tim tay nặng trĩu những mê say Sẽ gieo xuống làm âm vang mặt đất…Nhưng em ơi, cái điều trông đợi nhất Vẫn những gì có thể có hôm nay Từ hôm nay, trên mảnh đất ta đây Ta nắm nó như sợi mây vững chãi Rồi rút dần từ cánh rừng vĩ đại Của cuộc đời hằng nuôi dưỡng chúng ta Và diệu kỳ thay! Ta bỗng loá bất ngờ Ta đã thấy cuộc đời vô hạn Giữa đất đai, nhân dân, bè bạn Ta tìm ra ánh sáng của Con Người Những Con Người làm sông núi sáng tươi…*Những địa danh trôi từ thuở xa xôi Trôi bằng máu và trôi bằng nước mắt Đã đọng lại thành tên ngươi, tên đất Bao năm rồi suốt mặt pha, triền sông Nhưng không có con người nào đã trôi hết sâu nôngBằng những người dân miền Tây nghèo khổ Đây không biển thì rừng làm biển cả Một biển xanh với cồn sóng ngút trời Họ bám mình vào tấm rẫy nổi trôi Rồi gục chết dưới màu xanh vĩnh viễn Cuộc đời họ mênh mang bất định Chỉ đó nghèo bám riết lấy màu da Ôi mây trắng ngang đầu, gió dưới rừng xa Đất Nước ở đâu? Đâu là Đất Nước? Kờ-ruồng Kù tiệt! Tiếng suối hay tiếng chim? Tiếng người hay tiếng chiêng? Tiếng đá lăn, cây đổ? Thác gào hay đá nổ? Kờ-ruồng Kù tiệt! Kờ-ruồng Kù tiệt! Đất Nước! Đất Nước! Đất Nước trên miệng ta rồi Trong tim ta mang Trên chân ta bước Đất Nước! Đất Nước! Cả núi rừng thét lên đồng loạt! Đó là năm dưới thời giặc Pháp Chúng hất hàng chục chòi Ta-ôi ra khỏi bản đồ Đẩy họ vào những cánh rừng xanh không Tổ quốc Chính lúc đó Lửa đã cháy lên! Lửa ngàn đời từ mỗi bếp cháy lên! Đốt nhà! Ta đốt hết nhà! Địu con lên lưng vác giáo lên vai Đánh trăm chiếc cồng xuyên thủng núi Mắt người già quắc lên cho đàn trẻ theo Ta đạp rừng nhằm phía Đông bươn tới! Ôi ta về nguồn! Về nguồn! Kờ-ruồng Kù tiệt! Kờ-ruồng Kù tiệt! Đất Nước! Đất Nước! Ôi ta về theo Đất Nước Ta không chịu làm người dân không Đất Nước Không Việt Nam Biển rừng gào lên như muốn níu chân ta Biển rừng không cuốn ta vào vô định nữa Ta làm con suối rừng biết tìm sông mà tới Ta làm con nai biết tìm lối mà về Mặt trời mọc, mặt trời chỉ hướng Ôi lòng ta có mặt trời soi sáng Ta trở về Đất Nước Tổ tiên ơi!… Và hôm nay Khi bom thằng Mỹ tới Cắt ngang những nói nhọn nhà làng Chôn những nhà mồ vào đất bụi Ta đánh lên tiếng cồng Ta gọi vang rừng vang úi Đất Nước! Ta đánh lên tiếng chiêng cho cả Bắc Nam cùng nghe được! Nghe tấm lòng người Tà-ôi, Pa-kô, Cà-tu Thuỷ chung Đất Nước Rồi ta quăng cồng dưới suối Rồi ta chủ chiếng dưới cây Ta đi Trong âm vang yêu nước Ta đi với rựa và tên Rựa ta mài vào gỗ thành nương Tên ta gài xuống đất thành bẫy Thằng Mỹ vào thì xác mà để đấy! Thằng nguỵ vào thì xác nó đừng chôn! Cho cháu con ta, ai sau nữa, được nhìn! Ôi Đất Nước đầu mũi dao Đất Nước đầu mũi tên Đất Nước đầu tiếng chiêng Đất Nước là ngọn lửa Đất Nước tràn lên từng đỉnh núi Đất Nước thiêng liêng…*Đêm nay ta lên hết mặt sông Hồng! Nước đánh động dưới chân ta rồi Đất Nước Đang gọi ta từng hồi trống thúc Đất Nước xoáy nhào tim ta Ký ức Đất Nước muôn đời đang vặn mình, đang sôi…Chúng ta là người dân miền Nam Nhung tôi biết anh gốc gác họ Hoàng Kinh Bắc Còn tôi họ Nguyễn tỉnh Đông Huyết thống ta trôi trên bán đảo âm thầm Hôm nay bỗng réo sôi từng hồi từng trận Khi cơn lũ đang lao qua châu thổ sông Hồng!Ta lên hết mặt đê sông Hồng! Dẫu chỉ bằng tâm tưởng Ở đâu đó ta không còn nhớ nữa Sao tổ tiên ta cầm cuốc, cầm cày Cầm giáo, cầm khiên và cất tiếng hát lưu đày Để xa châu thổ từ độ ấy…Ôi những gốc tre tổ tiên ta từng thấy Vẫn còn nguyên trên bờ bãi sông Hồng Lúa lên xanh trên những cánh đồng Cũng có tay cha ông in vào trong lúa Sâu thẳm quá cho đến từng mái rạ Cũng có dáng một ngày cha ông khăn gói bước raÔi những gì Người đã ước mơ Thì bây giờ cũng thơm lá thơm hoa Nên hôm nay chúng ta Phải lên hết đê sông Hồng mà giữ lấy!Đất Nước Phải chặt tre, đóng cọc mà giữ lấy! Đất Nước Phải đan phên, đổ đất mà giữ lấy! Đất Nước Phải phá nhà, chặt cây vườn vác ra mà giữ lấy! Đất Nước Phải neo người xuống sông, chặn nước mà giữ lấy! Đất Nước Đất Nước không thể trôi được! Máu xương, mồ mả tổ tiên đã trôi đi Những dòng họ đã trôi đi Nhưng hôm nay không thể nào trôi được! Đất Nước Đang gầm lên trong sóng gió ngất trời Hàng chục triệu thước khối nước đang lao vào mặt đất Cuộc xáp trận của vật chất muốn đè vật chất Của thiên nhiên đè xuống con người Ta vươn mình gánh lấy đất đai Ta ném máu xương ta vào làm vật cản Tất cả ý chí và sinh mạng Phải được vai dựa vào vai, đùi gối lên đùi Đẩy con đê sông Hồng tiến lên phía trước Thắng giặc Mỹ hay thắng giặc nước Đều nhất tề xung phong!Sơn Tinh đang nhìn ta lo lắng đăm đăm Cả nhân loại đang nhìn ta cổ vũ Con cháu ta mai sau hối hả lật từng trang lịch sử Ngợp trước con đê sông Hồng lên cao, lên cao… Chào 4000 năm! Con đê như một cánh tay cao Của thế trận những người làm chủ Làm chủ cuộc đời và lướt từng đỉnh lũ Bảo vệ miến Bắc, chi viện miền Nam!Mẹ Việt Nam ơi! Đêm nay con về gối đầu trên cánh tay của Mẹ Ôi cánh tay rắn rỏi, dịu hiền Lấm láp bùn lầy nhưng ấm áp niềm tin Đó là hai cánh đê sông Hồng của Mẹ Mẹ phả vào mặt con nồng nàn mùi sữa Của những đồng xa nguyên vẹn như mùa Con đã đi xa từ thuở ấy đến giờ Nay bọn Mỹ còn cắt chia Đất Nước Nhưng đêm đêm con trở về thân thuộc Ngủ trêncánh tay Mẹ hiền từ cay đắng nuôi con Trong tháng năm chớp bể mưa nguồn Ru con lớn và làm người thương Mẹ…*Đã có một thời Ai muốn vào châu Mỹ La-Tinh Đến trước vịnh Ca-ra-ip Sẽ không cần dùng địa bàn Cứ nhìn những xác da đen Trôi bập bềnh trên biển Những xác da đen chỉ hướng Đưa anh vào “mảnh vườn sau” của chủ nghĩa thực dân Đã có một thời Ai muốn đến Việt Nam Cứ hteo gót những đàn ngựa phương Bắc Hay chữ thập trên tàu buôn nước Pháp Các bạn sẽ tìm ra Việt Nam Bởi vì ngày ấy Nước chúng tôi chưa có trên bản đồ thế giới Ngôn ngữ loài người chưa biết hai chữ “Việt Nam” Và dẫu bạn đến đây Chỉ có những tên đô hộ phủ toàn quyền Đứng ra tiếp bạn Nhưng hôm nay Bạn hãy đi theo những đoàn đi bộ tuần hành Mang những lá cờ sao vàng Ở Pa-ri, ở Mát-xcơ-va hay Xtốc-khôn Bạn sẽ đến được Việt Nam tôi đóBởi vì Việt Nam hôm nay Nằm giữa lòng thế giới Nằm trong tim nhân loại Nằm trên con đường dẫn ta tới giá trị Con Người… Bởi vì Việt Nam hôm nay Là Việt Nam chống Mỹ Chúng tôi gánh trên vai hành trang nặng nề của thế kỷ Để bạn bình tâm bước vào ngưỡng cửa Tự do…Bạn đến đây Đã có Bác Hồ Và Nhân dân tôi sẵn sàng đón bạn Dẫu Người đi vắng Bạn có thể đến nhà Người thăm một khóm hoa Rồi cùng nhân dân tôi trò chuyện Nhân dân tôi đẩy tình yêu mến Đã được Người dặn dò trước phút đi xa…Bạn hỏi vì sao cúng tôi yêu quý Bác Hồ Bởi vì Người là Người đầu tiên Về với Đất Nước chúng tôi Mang chủ nghĩa Mác-Lê nin Chứa trong trái tim yêu nước nhất Khi Người đặt tay lên Hòn đất Việt Nam đầu biên giới Thì từ đó Đất không phải là đất nữa Đất là chiến hào Đất là cạm bẫy Đất là hoa trái Nuôi chúng tôi, che chúng tôi cầm súng lên đường!Có Người, chúng tôi có lại Hùng Vương Có lại dáng búp sen nghìn năm của chùa Một Cột Và những búp sen miền Nam tận bùn lầy Đồng Tháp Có Người, cũng đã thành thơ Có Người, mỗi mũi tên đồng Cổ Loa Không chịu vùi dưới đất Không nằm yên trong viện bảo tàng Chúng bay lên xé gió thời gian Mở hết đường bay qua thăng trầm lịch sử Để cắm vào đầu giặc Mỹ! Có Người, pho Bồ Tát nghìn tay nghìn mắt Biết toả hào quang từ hàng chục cánh tay Có Người, pho Bồ Tát triều Lý chỉ còn đầu Vẫn nguyên vẹn trong lòng chúng tôi nhờ búi tóc thời vua Hùng để lại Và pho Kim Cương trên đôi chân vững chãi Dẫu mất đầu vẫn giữ một dáng đứng Việt Nam Đấy, Đất Nước chúng tôi đổ vỡ biết bao lần (Cả những pho từ bi cũng không ngoài hoạn nạn Nhưng có Người, những cái mất đi phải trả về hình dáng) Quá khứ được nhìn từ đôi mắt Hôm Nay Và Hôm Nay từ đôi mắt Ngày Mai Chúng tôi sống bằng Tương lai một nửa Bằng tình yêu vô hạn những con người Như Hôm Nay nhìn Đất Nước cắt đôi Chúng tôi đã thấy ngày hàn gắn…Bởi vì Người là người đầu tiên Yêu miền Nam trong trái tim mình Yêu tuổi trẻ miền Nam 25 năm Chưa có được ngày hạnh phúcMà Người dạy chúng tôi Hãy bền gan đánh giặc Dẫu phải chết cũng không khuất phục: “Không có gì quý hơn Độc lập, Tự do!”Chúng tôi là con cháu Bác Hồ Có nghĩa là chúng tôi giống Bác Những gì còn non nớt Chúng tôi học tập để sống, chiến đấu như NgườiBởi vì Người là đất nước của chúng tôi Mỗi sợi tóc trắng của Người đều ghi ngày gian khổ nhất Của Đất Nước, những năm dài đánh giặc Đôi dép của Người mòn vẹt gót Người đã đi những ngả đường Đất Nước hành quânTrái cà Người ăn Cũng là trái cà nuôi người anh hùng đầu tiên – Thánh Gióng Cây gậy Người cầm Cũng có thể tìm trong trăm ngàn gậy vượt Trường Sơn Ý chí của Người Ý chí toàn dân tộc Lý tưởng của Người Sự sống chúng tôi mang… Hồ Chí Minh – Việt Nam Bạn và tôi cùng gọi Hồ Chí Minh – Việt Nam*Em nghe không trái thị đã rơi xuống tay Người Trái không chỉ rơi vì sức hút đất đai Trái rơi vì tay Người ao ước Khi trái chạm vào tay Người và Người ấp ủ Thì lừng hương tay Người và Người ấp ủ Thì Lừng hương và cô Tấm bước ra Đi trả thù và sống Tự do… Không rơi xuống bùn, ôi trái thị quê ta Để bùn lấm và thành bùn vạn kiếp Rơi vào tay Người, đó là định luật Của đấu tranh và nhân nghĩa Việt NamTuổi trẻ ơi trong sương gió tháng năm Ta đã lớn rồi, chín đầy hy vọng Hãy ngã xuống tay Nhân dân, hỡi sắc vàng cảu nắng Hỡi hương thơm của nồng mặn mồ hôi..Hãy ngã vào tay Nhân dân, đừng vãi đừng rơi Đừng tự do, đừng hoài nghi nữa Hãy yêu Nhân dân và nghe Người nhắn nhủ Hãy tìm sức mạnh mình trên cơ thể Nhân dân Nhân dân đang đi lên đội ngũ trùng trùng Thế vô tận của nghìn năm giết giặc Lửa đã cháy hồng hào mặt đất Mùa chín tình yêu, mùa chín hận thù!– Không bao giờ xương máu phải bơ vơ Ôi sông núi nghi ngàn dặm đất Có nghe tiếng chúng con: Xin có mặt Nguyện làm người xung kích của quê hương Đây tiếng hát chúng con: Tiếng hát xuống đường!

Áo trắng và mặt đường

Em đi cùng anh ra mặt đường Đại lộ hai hàng cửa mở Áo trắng hiện lên từ mỗi căn nhà Rất tươi, rất khoẻ Như những cánh chim câu thành phố Bay ra… Bay ra… Phố lớn Phố con Chuyên chở niềm vui về đại lộ Đại lộ và công trường Như nắng Như gió Như cây xanh Tuổi trẻ thành phố Bay lên bằng tiếng hát… Ơi gió từ phía nào thổi lại Chỉ nhớ áo em bay về phía anh Biết rằng em đang đi tới… Không có gì là chờ đợi Mọicái đều là phía trước Như hạnh phúc Cuốn hút mọi người Vì sáng mai này Say sưa Ta ra trận bằng màu áo trắng…*Để lại đằng sau Tiếng chào qua căn gác Những hàng cây nghiêng dáng đợi chờ Ngọn đèn đầu ô Thức trắng đêm giờ đã ngủ Để lại sách và vở Những nẻo đường nho nhỏ Quen đi ngày cô đơn Ta đổ trăm chiều đại lộ Ta gọi tên nhau trên khoảng lớn Thành phố xuống đường…Mặt đường Dãn ra trong nắng Đón những bàn chân bước mạnh Và bâng khuâng tìm nhớ Những bước chân quen…Đâu rồi Những bước chân quen Mặt đường nhớ nhất Những bước đi trường nhảy trong mõi bước Những bước thầm thì, mải miết tình yêu Những bước băn khoăn gót chạm không đều Những bước chân nghiêng đầu ngón Bước mùa hè xao lên bóng nắng Bước mùa đông len lỏi lá vàng quay Một lối tựu trường, một ngã chia tay Một mẩu thuốc rơi. Tiếng hát thầm quãng vắng Mặt đường giữ trong nắng mưa thầm lặng Cả chiếc thước học trò gạt rào sắt sơn xanh Bao năm rồi con để tiếng lanh canh…Còn cả đấy những mùa tranh đấu trước Khẩu hiệu xuống đường vẫn trắng mặt đường xa Như nhắc nhở và như thách thức Bước chân, bước chân, chúng nó, chúng ta!Còn cả đấy cái âm vang đập cửa Giải phóng quân tràn bốn mặt thành Mùa xuân gọi những mùa xuân lịch sử Ôi bước chân, bước chân chúng ta!…Còn cả đấy cỗ xe tang bốn bánh Chở bạn bè về phía núi xa Mặt đường gọi: hãy giằng ngay sự sống Nhanh chân bước, bước chân chúng ta!…*Ôi mặt đường Dẫu đêm đêm xích xe tăng rung chuyển Hoả châu treo trên mái nhà Bọn Mỹ say ném vỏ chai lạnh phố Mẹ cha lam lũ tháng ngày Chai chân gót rỗ Máu chúng ta mỗi mùa hè lại đổ Ta vẫn con thét lên:Độc lập! Hoà bình! Trong dùi cui và dưới bụi diêm sinh Những mặt đường Do chúng ta đắp nên Phải đưa ta đến tháng ngày tươi đẹp Đưa ta đi tìm chân lý Đưa anh đi tìm em Đưa ta đi đuổi Mỹ Lật đổ bầy Việt gian Đưa cuộc đời đi từ bình minh đến hoáng hôn Từ mái nhà trở về mái nhà Biết bao tin tưởng Biết bao tự hào Rằng chúng ta là người chiến thắng Mặt đường đưa ta về ngày hội lớn Độc lập, Hoà bình, Thống nhất Bắc Nam…*Anh em ơi Xuống đường! Trần Hưng Đạo gối lên Phan Bội Châu Phan Bội Châu nối tay Huỳnh Thúc Kháng Qua cầu là Chi Lăng, Nguyễn Du Vào đại nội có Mai Thúc Loan, Đoàn Thị Điểm Như những câu thơ giàu liên tưởng Giàu tình yêu Mặt đường gọilà mặt đường Nhà thơ cầm tay anh hùngĐi từ quang vinh lịch sử Về dẫn đường cháu con Ngã tư Ngã năm Thành phố xoè bàn tay Cởi mở Từ cây số không đầu cầu Thành phố bung ra tất cả Sức mạnh phi thường Và cầu Trường Tiền Như một dấu nối Giữa đất đai – đất đai Giữa con người – con người Giữa hôm nay – lịch sử Giữa anh – em Đang đi vào trận đánh Mặt đường – Mặt đường Chúng ta đứng lên giữa sào huyệt quân thù Hiên ngang, kiêu hãnh Trẻ trung, trong sáng Vì hôm nay Với tất cả trái tim đầy Ta ra trận bằng màu áo trắng…

Xuống đường

Hãy xuống đường để nhìn thấy khuôn mặt anh chị em ta! Ôi khuôn mặt được đúc từ chân lý Từ Việt Nam, từ con đường đánh Mỹ Hôm nay rạng rỡ, tự hào! Hãy xuống đường để nhìn thấy khuôn mặt anh chị em ta!Những ánh mắt sau đêm dài nhìn thấy Kẻ thù kia và đây, đồng đội Tàn bạo kia, đâychính nghĩa là mìnhCái đích một đời, cái nghĩa hy sinh Lẽ sống lớn lao, tình yêu cháy bỏng Phút này đây chúng ta đều tiếp cận Phút này đây đồng nghĩa cuộc đời mìnhTa vụt lên lên trong nhịp bước tuần hành Ngực trải rộng chứa cả tầm biểu ngữ Trường thành cổ, ta làm trường thành trẻ Sông lặng im, ta đổ sóng mặt đườngTa không còn là ta của đau thương Ta là quê hương, ta là sức mạnh Áo ta trắng và hồn ta đầy ánh sáng Ta vững vàng thế trước mặt sau lưngThành phố hồi sinh trên khắp mặt đường Người xô cửa nhập với người, tiến bước Những người thợ một đời cần gang sắt Những mẹ nghèo buôn thúng ban lưngNhững nông dân bị cướp ruộng, mất làng Những trí thức đau một thời chữ nghĩa Em bé đánh giày, bậc tu hành cứu khổ Để xuống đường chung một mạch tâm tư…Cây ơi, cây cao lớn bất ngờ Vươn cành lá đón từng băng biểu ngữ Và đá nữa, cạy lên từ mặt nhựa Đi với người, đá sẽ nặng hờn cămĐả đảo Bân-cơ, bè lũ Thiệu Hương! Tên cướp nước và bầy bán nước! Đả đảo chiến tranh thực dân chém giết! Đập ta ngay trò quân sự hóa học đường!Ta quỳ xuống mặt đường Ta vỗ tay xuống quê hương Nào anh chị em, ta hát: “Không bao giờ nô lệ một ngày Không bao giờ nô lệ một giờ Không bao giờ nô lệ một giây…” Ôi ta hát chào phố phường đứng dậy Đòi màu xanh trả lại cho rừng Đòi nụ cười cho những lứa yêu thương Đòi cơm ăn trả về em nhỏ Đòi chủ quyền trả về xứ sở Đòi đời ta trả về quê hương…Đả đảo sưu cao, thuế nặng, tham nhũng gian thương! Tẩy chay văn hóa ngu dân, văn chương xác thịt! Đánh đổ cường quyền hành hung phát xít Trả bạn bè, phải trả ngay!Ta quỳ xuống đất đai Ta hát với đất dày Nào anh chị em ơi, ta hátTa là bồ câu trắng Ta là đoá hướng dương Ta là vừng mây ấm Ta là người biết chết cho quê hương…Lựu đạn cay không xoá được sắc màu Máu ta đỏ con đường ta trước mặt Dùi cui bay không làm ta cúi gục Mặt hận thù quen mở giữa tuhương đauNào thép gai, ta xé thép gai! Nào xe Mỹ. ta đốt bùng xe Mỹ! Hốơ quân sự học đường thì ta quăng vào lửa! Ảnh Thiệu, Ních-xơn ta vạch mặt, bôi vôi!Anh em cảnh binh hãy đứng về phía chúng tôi! Không đứng lẫn bon ác ôn thú dữ Chúng muốn lửa, chúng ta có lửa Bom xăng ta ném cháy mặt từng thằng!Bắt tên Mỹ giết quỳ trước nhân dân! Ai dạy cho mày đến đây làm ác Mày xem mạng người Việt Nam như cỏ rác Máu oan khiên còn dính chặt nàn chân!Ta chào những người Mỹ đi từ Lẽ phải, Công bằng Để đến với Lẽ phải, Công bằng đang thực hiện Các bạn lấy mặt đường làm trận tuyến Từ đau riêng ta chống kẻ thù chung!Mẹ của con ơi hẳn mẹ sẽ yêu hơn Thịt da mẹ vuông tròn là thế đó Chúng con xin đón mẹ vào đội ngũ Hiếu thảo gia đình, chung thuỷ nước nonKính chào thầy, thầy giáo chúng con Thầy đã đến với mặt đường phẫn nộ Những dấu hỏi từng đau phòng học nhỏ Nay đã đi bắt địch trả lờiCảm ơn anh em thợ trẻ yêu đời Anh đã đến với ma-ni-ven, dầu mỡ Với bàn tay cầm cờ không biết đổ Túm ngực kẻ thù kéo cánh cungTa xông lên chiếm hết mặt đường Ta chiếm bục công an. Cả đô thành mở hướng Người người đi…Đi lên như nước cuốn Trật tự này trật tự của Nhân dânÔi những bước Tự do chuyển động phố phường Đại lộ nghiêng đi làm thác đổ Đội ngũ tiến lên! Tiến lên đội ngũ! Mặt đường là mặt người, mặt đường là thanh niên…Chúng sợ rồi, dây thép cũng run lên! Thằng ty trwongr công an ôm máu đầu chạy trốn Những thằng Mỹ rúc đầu như chuột cống Hết một thời ra ngõ ngông nghêng!Trên mái nhà trực thăng rít cuồng điên Như bầy quạ đen gào mất tổ Phi tiễn, lựu đạn cay và tiếng nổ Lòng phố thành chiến hào sạm đenMáu đổ rồi! Máu học sinh sinh viên Máu đỏ rực trên nền áo trắng Máu càng thắm, Tự do càng chói sáng Máu Việt Nam, máu yêu thương tươi hồng!Máu thấm sâu xuống mỗi mặt đường Trần Hưng Đạo, Phan Bội Châu, Lê Lợi Trên trăm lối những anh hùng để lại Máu cháu con hòa với máu cha ôngHãy nâng máu ta lên làm ngọn cờ hồng Trên cao điểm gian truân màu giữ nước! Ôi tuổi trẻ có gì cao quý nhất Bằng hôm nay Tổ quốc quyết sinh Ta cảm tử và xông lên quyết chiến Những đường phố theo ta vào kháng chiến Dòng sông xưa gươm sáng mặt kinh thànhChào miền Nam ta, Đà Nẵng, Sài Gòn! Chào miền Bắc ta, Thăng Long, Hà Nội! Hôm nay những ai cùng chúng tôi đến trường một tuổi Hãy cùng đi mở rộng chửa Thành Đồng!Hãy cùng chúng tôi sống trọ nhiếu trung Sống cao đẹp và sống đầy dũng khí Mùa tựu trường mở rộng mùa chống Mỹ Trên những trang lớn cuộc đời, tình yêu gọi tên…

Khoảng lớn âm vang

Ta lớn lên miền những tiếng động lớn lao Nơi mỗi âm thanh vang vọng khoảng sâu Trên cánh sóng đưa ta vào Trái Đất Vào tình yêu và vào hạnh phúc…Mùa thu này em sẽ không quên Bom chúng ném vào từng toạ độ Nhưng hạt dẻ gai rơi giòn mặt cỏ Đủ dư âm gọi lũ sóc rừng Thành phố dịu dàng lên những hợp âm Con sóng vỗ vào ke đá Thương-bạc Tiếng guốc gỗ lối hoàng cung tím ngát Cuốn rì rào phố xá đi xa…Biết bao điều ta có trong ta Từng tiếng dẻ rơi, cái trở mình thành phố Trong bom đạn ta càng chăm chú Mở giữa linh hồn những khoảng lớn âm vangNhưng chiều nay em đi cùng anh Ta trở lại với phường náo động Để lắng nghe hết cái độ rền sự sống Cái đường tròn mới lạ của âm thanh…*“Nói cho đồng bào tôi nghe” Và “nghe đồng bào tôi nói”… Phút bập bẹ chúng con vừa biết nói Phút nàng hoàng cha mẹ được nghe Phút Phù Đổng đòi roi và ngựa sắt Mấy ngàn năm dân tọc còn nghe Ôi sau bồn ngàn năm Hôm nay chúng con cất tiếng “Nói cho đồng bào tôi nghe” Và “nghe đồng bào tôi nói”… Những âm thanh nghẹn ngàn, dữ dội Báo phút lên đường chống Mỹ thiêng liêng…Từ phố phường con về mái nhà tranh Ngồi dưới ngọn đèn dầu năm tháng Từ trường học con vào khu lao động Nắm những bàn tay chai sạn, sần sùi Những bàn tay như khuôn mặt cuộc đời Đã nắm khổ đâu, đã chào sự sống Chúng con NÓI với yêu thương cháy bỏng Chúng con NGHE trong mỗi nhịp tim mình Ôi cuộc đời, những giá trị đinh ninh Con tìm thấy lòng con trong sạch quá Bao ngà ngọc chưa bao giờ khai phá Phút trở về mẹ gửi gắm cho con Bao đau thương, căm giận, tủi hờn Con xin mẹ cho con cùng chưa sẻ Mẹ hãy kể đứa nào làm khổ mẹ Cha trút cho con nỗi nhục cha đau Cho xương con có dáng trăm cọc bêu đầu Cho mắt con có màu gươm của mắt nghìn người bị chémCho tay con có mười chiếc đinh của nghìn tay bị đóng Cho môi con khô nỗi thèm sữa em non Con muốn làm người, mẹ ơi, Việt Nam! Mang nghĩa nặng phù sâu là vũ khí Lấy Độc lập, Tự do làm ý chí Chúng con đi cuối đất, cùng trời Đuổi hết giặc Mỹ rồi, con mẹ mới nguôi…Hãy nghe đồng bào tôi nói Và nói cho đồng bào tôi nghe Rồi hát cho đồng bào tôi nghe… Ôi miền Nam ta Bao năm rồi ta không được nói, được nghe Ta mở miệng chúng đem dao kề cổ Ta lắng nghe chúng đè lên ngực thở Chúng bắt ta chỉ biết cúi đầu nghe Nghe như mê ú ớ tựa ma đè Nghe thắt họng nước bọt trào ừng ực Nghe chúng thét: “Thằng này khu trù mật! Còn tên kia, khố rách, giải dinh điền Ái mở mồn đòi thống nhất Bắc Nam. Cứ đem chém theo luật 10-59″ Nghe chúng gào: “Lấp bằng sông giới tuyến” “Trung lập, hòa bình là bán rẻ núi sông” Chúng bô bô: “Chính sách bốn không” Và ta hưởng không áo, không cơm, không nhà, không cửa Chúng rêu rao: “thanh niên là phụng sự” Và trẻ mười lăm bị lùa đến quân trường Chúng “tâm ca” nào “cứu khổ, tình thương” Và đánh đắm những tâm hồn vào nước mắt Miệng thằng Cẩn nhai trầu hay ngậm tiết Miệng Ních-xơn nhai “nhai huyết học màu da” Miệng Thiệu -Hương nhai khố rách dân ta Nhai và nói, nói và nhai hỗn độn Nên nước bọt ngầu máu người tanh lợm Phun bẩn đất đai, xám xịt màu trời Ôi mấy ngàn đêm tố cộng, chiêu hồi Ôi mầy ngàn ngày thanh trừng, thanh lọc Ta đã nén hờn căm đáy ngực Dồn sức hơi tìm tiếng hét hôm nay Đây hôm nay phút ngôn ngữ căng môi Phút tiếng nói đã trở thành hêịu lệnh Phút ngôn ngữ đã trở thành hành động Phút tín hiệu đã trở thành sự sống Những âm thanh dội lại, truyền đi Như dập búa nói cùng đe Như sóng biển nói cùng bờ bãi Như thác đổ nói cúng đá núi Như gió cao nói với ngọn cờ Những âm thanh không bến, không bờ Tuôn chảy, luân lưu, hồi sinh, cộng hưởng Nhân dân sức mạnh trong tận cùng sức mạnh Nhân dân niềm tin trong sâu thẳm niềm tin Vang, vang, vang như trỗi vạn hồi kèn Báo hiệu chúng ta tiến vào lịch sử Quyết đánh Mỹ và quyết tâm thắng Mỹ!Có khi nào em hiểu phút này không Khi nào âm thanh như lớp sóng đi vòng Nghe và nói, nói và nghe rạo rực Như nước mắt nhìn vào nước mắt Như tình yêu nồng cháy với tình yêu Như mùa trăng gọi dậy thuỷ triều Như mặt trận hiệp đồng cùng mặt trận Nói và nghe trong “Đêm uất hận” Nói và nghe trong buổi tuần hành Nói và nghe giữa tù ngục xích xiềng Nói và nghe trước toà án giặc Nói và nghe bàn tay siết chặt Trong mắt nhìn thăm thẳm sắc quê hươngĐồng bào ơi Nói và nghe để nhớ lấy lời Người đang sống với người đã khuất Trên mặt đất và trong lòng đất Nói và nghe những thế kỷ gọi về Nói và nghe “Hãy nhớ lấy lời tôi” Lời anh Trỗi trước giờ ngã xuống Hun hút lòng ta thời gian chuyển động Chúng ta lại đi giữa Huế -Sài Gòn Biết nhớ lời và biết công ơn Biết đứng dậy nơi máu anh đã đổ Biết căm giận và biết làm bão tố… Em ơi em, đừng quên, đừng quên Từ mặt đất đã trở về mặt đất Những âm vang soi lòng ta rõ nhất Soi lòng ta cả âm sắc mai sau Soi lòng ta cả trái đất cơ cầu Đang đứng dậy hòa chung tiếng nói Nếu đêm nay ta ngồi trong “Đêm không ngủ”Thì bên kia Pi-tơ hát trên đường Từ dạ hội Mi-lăng đêm trắng Xtốc-khôn Từ những “Việt cộng Phần Lan” đến tín hiệu con tàu xa mặt đất. Hai tiếng “Việt Nam! “Việt Nam!” vang lên thân thuộc Như “mẹ”, như “cơm”, như “ánh sáng”, “hoa hồng”. Như “đất”, như “hôn”, như “đẹp”, như”cánh đồng” Với hai ngón tay xoè lên như thiên thế V bay lên như cánh chim báo bão Lượn khắp địa cầu, ngôn ngữ, màu da Ôi V Việt Nam, V chiến thắng, bay xa.

Báo bão

Thành phố ơi, những mái ngói ngang trời Mang dáng lớn con cá kình xuống biển Sóng đã vỗ bừng bừng trên sáu huyện Dậy lên rồi! Thành phố dậy mà đi! Ngàn năm sau không có phút này đâu Ngàn năm trước sẽ gọi là mơ ước Phút đuổi Mỹ, phút ta giành lại nước Mỗi tấc đường đều dậy gió xung phong!Ôi gió xung phong, gió của chiến công Gió rất trẻ, gió thổi từ thân thể Những thân thể biết vươn lên tầm thế hệ Những dáng người lao tới đích vô songĐộc lập, Tự do… Gió thổi hào hùng Gió quét địch suốt chiều dài mặt phố Gió xốc dậy những mặt đồng, mặt phá Gió lộng tâm hồn…Ôi gió vinh quang!Bay bay lên! Hỡi năm cánh sao vàng Đây triều gió Tấn công và Nổi dậy Đây ngọn gió hữu tình ngàn năm được thấy Dậy lên rồi! Thành phố dậy mà đi!*Bạn ở đâu giữa thành phố xuống đường Phút hân hoan tôi gọi thầm tên bạn Ôi thành phố nửa phần là gió nắng Mà nửa phần là khuôn mặt yêu thươngCho tôi hôn tay bạn trăm lần Những tay súng và tay cầm biểu ngữ Cho tôi chào tiếng cao sang này: -Đồng chí! Cho tôi “đồng chí” – ơi em!Tôi mê đi trong tiếng bước chân Tôi, giọt máu và tôi là giọt lệ Tôi xin gửi vào cuộc tuần hoàn này sức trẻ Cuộc đời tôi, ôi Tổ quốc mến thân!Xin trút một đời vào sức nặng bàn chân Góp với đô thành, đô thành nổi dậy Nếu trái đất là trái tim vĩ đại Tim sẽ đập vì bước chân Việt NamBạn thấy không cả nước đã lên đường Tôi yêu quá những ngả đường gặp gỡ Những đội ngũ. Những đường lên cửa mở Những giá trị định hình trong sức gió ta đi“Mở đường mà tiến, đánh địch mà đi” Mở sông núi những bước dài vạn dặm Mở thế trận với muôn trùng thế trận Khép vòng vây, giội lửa xuống đô thành!Đạp lên đầu thù! Hành quân, hành quân… Sông núi cài lá ngụy trang xanh Bán đảo uốn mình thành trận lốc Ta lên cao điểm, tràn cao ốc!Ta gọi tên bằng hiệu lệnh tiến công Ta chào nhau bằng tiếng súng hiếp đồng Ta đan lửa những vùng trời cao rộng Ta đan dấu những mặt đường cháy nóng!Đất nước muôn năm! Những ngựa đá lại xuống đường Những bà mẹ đo chân vào thần tích Để hoài thai triệu triệu những anh hùng Những anh hùng Việt Nam chống Mỹ Đang xuống đường như nắng xuống quê hương…*“Hỡi những con khôn của giống nòi Những chàng trai quý gái yêu ơi…” Câu thơ Tố Hữu chào ta đó Đọc tự bao giờ run cháy môi…Tự bao giờ… Huế của ta ơi! Trời thu xanh thẳm mặt kỳ đài Cờ ta lên đỏ nền cung cấm Sông núi reo vang: Độc lập rồi!Từ đó Mùa Thu đẹp lạ thường Thơ Anh như lá dậy sân trường Trời thu cũng biếc màu thương nước Thơ với Trời Thu đã xuống đường!Giữa một mùa thu đẹp cuộc đời Giữa màu khai giảng rất xanh tươi Bao mùa tranh đấu chân sau trước Nối gót lên đường, tuổi trẻ ơi!Hãy chọn cùng nhau một trận này Những hồn khởi nghĩa rất mê say Chân trời đã hiện trong tầm mắt Đường lớn ta đi rộng tháng ngày…“Hỡi những con khôn của giống nòi Những chàng trai quý gái yêu ơi…” Bâng khuâng…Năm tháng…Bâng khuâng ấy Dội ngực hôm nay tiếng đáp lời:– Chúng con chào thành phố yêu thương Chào tuổi trẻ 900 năm đại học Khi Cách mạng hồng lên màu ký ức Khi mùa thu truyền sức trẻ hiên ngang Khi năm tháng là niên khoá xuống đường Khi bài học được viết từ mặt nhựa Giấy không cạn đau thương, mực phải mài giữa phố Chúng con thề chúng con sẽ ra đi!“Hễ con một tên xâm lược trên đất nước ta thì ta còn phải tiếp tục chiến đấu quét sạch nó đi!”. Quét sạch nó đi! Thưa Bác Chúng con thề Chúng con nghe lời Bác dặn Trong trận đánh này Chúng con nguyện làm người lao công chân thành cần mẫn Luôn có mặt mỗi mặt đường khát vọng Rất tự hào Quét sạch nó đi!(Tháng 12-1971)