Nguyễn Khoa Điềm với tập thơ Đất và khát vọng Phần 1

Phần thơ Đất ngoại ô (1972)

Đất ngoại ô

Khu phố ngoại ô Tấm tã rụng bên dòng sông Những người dân nghèo về đây Như vỏ hến chiều chiều tấp lên các bến. Khu phố ngoại ô Chân đất, đội áo nối vai Le te chợ Hôm, chợ Mai Đầu tắt mặt tối.Khu phố ngoại ô nằm nghe mưa nguồn và chớp bể Đêm thầm tính những chuyến đò về trong giấc ngủ Trăn trở trôi đi những năm nào Vỗ về một ngày lam lũ Trong tiếng nấc dài cuối ngã ba sâu.Tôi lớn lên trên khu phố buồn đau Không còn gặp cụ Trâu và những lâu đài cũng chìm dần trong lá xanh trùm kín cửa, Vườn thơ xưa không còn gã áo trắng đi về Ngơ ngẩn đọc thơ buồn trong tiếng guốc cạo râu Chỉ còn người phu xe cũ Nghiêng cốc rượu chiều nhoè những mái tôn Chỉ có nắng rát mặt những quán nghèo bám bờ đường nhựa Chỉ còn mẹ tôi ngồi bán hàng suốt mùa mưa Nước mắt thương chồng lạnh như giọt nước đọng qua cửa thùng gương Ôi những cuộc đời sụt lở dần theo con nước mỗi năm lùa vô Đập Đá Chỉ có tiếng xe đoàn lê dương lăn lạo xạo trên những đốt lưng trần Chỉ có tiếng còi tàu há mồm rúc vào mạch máu Trước Phu Văn Lâu lá cờ vàng như tàu cải úa Trước bến Văn Lâu… Đau biết mấy lần mẹ hát khúc ca dao…Lũ chúng tôi lớn lên Con gái đi học về còn biết ra sông gánh nước Con trai còn biết đọc Lục Vân Tiên và thơ Mụ Đội cho bà Qua hoàng thành, cha ông gọi tên tôi ù ù trong họng súng thần công Hịch Cần Vương tưởng còn vang qua chín cửa Sắc nghìn xưa thấm từng trang sử Đời bà con nghèo đọng giữa đáy truyền đơn Nước mặn lên lúa héo ở bên cồn Mẹ vẫn dặn nói “đổi nước ngọt” chứ đừng “bán nước” Nắng tháng năm run rẩy những oan hồn Người còn sống nhớ ngày thất thủ Ôi mùa phượng của lòng tôi cháy đỏ Chúng tôi đi từ cửa ngoại ô này…Mười lăm năm đâu phải một ngày xa Người bạn cũ đã thành đồng chí Đêm đêm khơi từng ngọn lửa Kể tôi nghe chuyện mụ lý, ông cò Những tấm lòng bền bỉ Cứng như hòn đất chai Mong đợi một ngày Giải phóng.Có bao giờ như buổi sáng Xuân nay Chúng ta bay, nghìn độ lửa, ta bay Đất đuổi giặc, đất vươn dài bén gót Mang Cá tan hoang, Phú Bài vỡ mặt Ngoại ô mở rồi trăm lối ta băng băng Trái tim hồng lắp đầu súng chống tăng Ta đã lớn, ơi em, đồng chí Dưới mái xưa nhìn theo ta ứa lệ Sức trăm năm nay chuyển xuống lòng đường Cả ngoại ô làm chiến luỹ sông Hương Bắn tàu giặc như lá vàng héo rụng Em gái cứu thương, em trai cầm súng Mẹ may cờ, em nhỏ đón văn công Cửa Uỷ ban rực rỡ cờ hồng…Cảm ơn mẹ sinh con trên thành phố ngàn ngày Nắng và mưa, mười lăm năm bỡ ngỡ Nay con lại chào người dưới một vùng đạn lửa Người đẹp vô cùng với khẩu súng trong tayDưới mái nhà xưa Người chiến sĩ đánh Tây Mười lăm năm lại có mặt trên bàn thờ Bạn con đến thắp nén hương thơm ngát Mắt cha vui phấp phới bóng trăm cờ…Ngoại ô bừng bừng tiếng hát Ngực căng phồng trấn giữ Thuận An.(4-1968 – 4-1969)

Nơi Bác từng qua

Nơi mẹ sinh con ra nơi Bác từng qua Năm tháng ấy bây giờ con mới rõ Tóc mẹ bạc rồi, những năm đói khổ Kinh đô đau buồn – nơi Bác từng qua.Lớp học nào Người đã đến ngồi đây Những mùa thu im lìm lá đổ Như vùi sâu cả bầu trời xứ sở Xuống dòng sông nức nở khúc Nam ai?Góc chợ Xép, nơi nào Người đến ở Hàng phượng nào từng nở một mùa hoa Đã rải đỏ tâm hồn người thưở đó Một sắc cờ vẫy gọi buổi Người xa?Ôi trái mù u động dưới chân Người Còn muốn theo Người ra cản giặc Người culy nào hai càng xe khoá chặt Sẽ cầm cờ đi trong tương lai?Kinh đô mất, nhưng lòng Người không tắt Từ đau thương, chân lý đến nơi này Tổ quốc lớn lao là Tổ quốc của người chân đất Hát dân ca và cầm búa, cầm cày.Từ buổi ấy… Người đi không trở lại, Nhưng thành phố vẫn đi trên những bước chân Người Thành phố vẫn khoác hai màu trời thu thương nhớ mãi Năm Bốn mươi lăm và ngày Bác mất, Bác Hồ ơi!Thành phố Bác qua đã thành nơi chiến đấu Đuổi Nhật, Tây và hất đổ ngai vàng Giặc Mỹ kéo vào. Mỗi tiếng Người vang vọng “Vì độc lập, tự do…” – Thành phố lại lên đường… Nơi ấp ủ những dấu chân hy vọng Người trồng cây đến hái trái cây về Nên hôm nay trước trận cuối cùng đánh thắng Bước Người về, cả thành phố lắng nghe…4-1970

Cái nền căm hờn

Những cái nền tro xám Để lại trong làng vắng Để lại trong hoang vắng Những cái nhìn rất đau Bà con ơi, đi đâu Mà nền xưa để lại Cái nền sẫm bóng người Nay lấp vào cỏ dại? Nơi ta và tổ tiên Vẫn đi về trước cửa Nơi mùa màng vất cả Vẫn thơm lừng mái phên Nơi em buổi đầu tiên Khóc trong mùa sen lên Mười lăm năm với giặc Súng em giờ chạm hiên Nơi cha đi nhận đất Và ta nhớ mùa đầu Cái nền ta bỗng chật Lúa vàng và cờ sao Ôi cái nền làng ta Dựng lên cùng thớ đất Ta quen đi chân trần Thăm nhau mà thấy mát Nền quan về một hướng Người đi chung một đường Đất với người chung thủy Đất với người kiên cường… Bà con ơi, đi đâu Mà nền xưa để lại Cái nền sẫm bóng người Nay lấp vào cỏ dại? Con ơi, con chớ hỏi Giặc Mỹ cày nát thôn Nhà đốt, người lùa trại Còn cái nền căm hờn…(20-8-1970)

Tiễn bạn cuối mùa đông

(Gửi theo T.V.Th.X)Tiễn bạn về vùng sâu Mùa Xuân vừa kịp đến Rừng sâu hoa đẹp hiếm Xin vui trong tiếng chào Cầm tay nhau bịn rịn Gió Xuân lùa trước sau… Hẳn người còn thương nhớ Một chóp núi biên thùy Nhiều mưa và ít nắng Bom rung tàn lửa khuya Những trang đời, trang viết Nặng nghĩa đời sau, xưa Hẳn người đang nhìn thấy Qua ngàn núi ngàn mây Quê hương mình lớn dậy Mùa Xuân nở thêm ngày Ôi quê hương ta đấy Gọi ta về sáng nay Ôi thành phố yêu thương Ta xa Người thế nớ Những đêm dài trăn trở Ai gọi ta lên đường? Vết bùn tràn dặm cỏ Ai đang ra chiến trường? Không được đi một lần Tôi xin cùng non nước Những suối nào theo chân Qua A nhâm, A Đợt Cho lòng tôi đến trước Làm bông hoa trắng ngần Là mùa xuân ở đó Là tình yêu văn chương Là lộ tiêu chiến đấu Là dấu về quê hương… Tiễn bạn ngày cuối đông Tôi về trong nắng chói Trên vai ngàn đồng đội Mang mùa Xuân đi cùng Mang ngày về thắng lợi Hóa trời xanh mênh mông…(Cuối đông Kỷ Dậu)

Người con gái chằm nón bài thơ

Tặng O ThanhTôi chưa về con sông quê em Ngắm em chằm nón buổi đầu tiên Bàn tay xây lá, tay xuyên chỉ Mười sáu vành, mười sáu trăng lênÔi cả đôi tay rất đẹp lành Làm nên êm mát những trưa hanh Bài thơ nho nhỏ in màu nắng Dọi xuống hồn ai những khoảng xanh…Nhưng giặc về kia, đạp gẫy vành Nón in màu máu những dân lành Em đi… Cùng với bao bè bạn, Bảo vệ quê nhà với chú, anhCó những đêm dài em vót chông Nhớ ngày từng chuốt những vành cong Trên quê hương đó, giờ tan nát Mà mạnh đường dao, cháy bỏng lòng!Có những tháng ròng dưới đất sâu Thèm từng giọt nắng chuyển trên đầu Chập chờn bóng giặc qua ô nhỏ Súng nổ? – Trang ơi, mi chết sao?Trang gọi em lên, thù quyết trả! Nửa đêm xác giặc đổ chất chồng. Lót lòng chuối chát ăn vài quả Lại nối đường giây, lại vượt đồng. Cứ thế giặc chà xát mấy mươi Hàng cây xém lửa vẫn xanh tươi Cũng như em vậy, thêm từng trải Đất bụi bò lên: miệng lại cười…Chống giặc dồn dân, đuổi giặc càn Từng đêm Đảng uỷ họp vừa tan Một mình một súng đi từng ngõ Mời chú, dì ra tính chuyện làngO phó bí thư mười bảy tuổi “Ăn chưa no, lo chưa tới” mẹ ơi Mà nay hạt gạo trên sàng đó Tay xếp, tay đan những chuyện đờiChiếc nón ngày nào che nắng mưa Quê hương xanh mát… Đến bây giờ Vẫn đi đón cả ngày giông bão Dựng dậy phong trào, soi ước mơNhớ buổi mai nào, mẹ đến thăm – (Từ trong rào ấp giặc giam cầm) Mẹ thương con gái đầu sương ướt: “Biết đến bao lâu nón lại chằm?”Em vẫn cười vui: “Mạ cứ lo Con đi đánh giặc, rồi con vô Bao giờ hết giặc, trên khuôn mới Vành vạnh trăng tròn, xây nón xưa…”Đầu xuân 1970

Mùa xuân ở A Đời

Em lại về A Đời Mùa xuân theo em đó Những cánh rừng hoa lau mênh mông… Ơi A Đời thôn nhỏ Chưa từng qua mà sao nhớ mong Bạn anh vẫn bảo ở đó có sao Hôm Gần ta hơn bất cứ nơi nào mặt đất Gần ta như ngọn lửa cơm nhiều của mẹ Ngày ta đi xa về… Bạn anh vẫn bảo ở đó có dòng sông Nuôi những con thằn lằn trong hốc đá Và những mái nhà đẹp như ngày xưa… Nhưng đồng bào còn đói Người già còn đau Rựa chưa lên rẫy Trẻ chưa học bài Em còn về đó Gùi gạo trên lưng Xắc thuốc bên vai Anh thấy dáng em mảnh khảnh Qua dốc Ngàn Tám, chiều nay Giữa hai lần đi Em để lại cho anh Ngày kết nạp Đảng và nụ cười cô nữ sinh thành phố thương yêu… Có bao giờ như chiều nay Đàn ve rừng gọi rối cả lòng anh Mong em ở lại Kể cho anh nghe Một vì sao Hôm Đẹp như mắt nhỏ Chảy một dòng sông Đá ghềnh ấp ủ Và những bản làng xôn xao tiếng trẻ xanh rờn mái rẫy Đẹp như ngày xưa Đẹp hơn ngày xưa Đạp ngày em xa…(3-1970)

Con chim thời gian

I Côộc Côộc Côộc Con gõ kiến đại ngàn Gõ nhịp thời gian Từng bước Từng bước chân Dẫm lên lối mòn đồng đội Ôi bàn chân bé tí Chân nao Gạo nặng vai Hơi em ngắn dập dồn chiến dịch Nhịp con tim Nhịp lời chim Thánh thót mồ hôi Giữa ngàn núi xưa cúi đầu lặng lẽ Bóng nhỏ gần bên mặt trời Côộc Côộc Côộc Những người Tà Ôi da màu than rẫy cũ Truốt vào lòng tay sần sùi da gỗ bứa Từng hạt vàng ẩm ướt mồ hôi Từng hạt vàng in sắc máu bàn tay Từng hạt vàng chiến thắng Tiếng con chim Đếm cho ta hạt thóc Đếm lòng ta hạt ngọc Và trái tim không biết rụng rơi Ta chắt chiu nuôi cách mạng nên người Côộc. Tiếng chim vang vọng Thành phố sau màu mây Ôi thương nhớ vẫn hôn lên cùng nắng hồng mỗi sáng Một thành phố cuối con suối này Uống nước đục ngầu mỗi chiều đầy bom đạn Đây, thành phố ta là những sa bàn Những mái đầu hoa râm đăm đăm nếp trán Lần bày tay rẽ lối những binh đoàn Đường phố thân yêu Ta lại học tên em theo hướng những binh đoàn xuất trận Ta vuốt ve ngàn mái ngói mênh mang Tay ta đau với trường thành vỡ rạn Và con cầu như tiếng nấc nằm ngang Cho ta làm một trái mù u Lăn theo chân các anh các chị Những trận xuống đường, những đêm không ngủ Cùng nhạc ngựa cha ông, cho ta đi nữa Về giữa phá Tam Giang. III Cánh rừng này mấy trận B.52? Cây cụt ngọn dựng bia vào trời xanh căm giận Nương sắn xương gầy mục nấm lân tinh Những con suối quay nguồn về huyện bom ngàn tấn Chim vỗ cánh về đây Khắc lên cây cháy bỉng Bằng một nốt rê trầm Ta bỗng nghe Tiếng nhặt khoan nhịp sênh tiền mẹ hát Tiếng âm ấm giọt tranh vừa nặng hạt Tiếng phồng căng con gà đất đầu xuân Tiếng chìm sâu buổi phóng cọc Bạch Đằng Tiếng đục vào đất đêm Tiếng khoan tường xuyên phố Tiếng đất rang lật dưới chân cha vỡ Tiếng bào thai mẹ đạp ngốt hầm sâu Và tiếng em rơi rơi… Như những mảnh lá đêm, mùa chia tay Hà Nội Ôi Tổ quốc ta yêu Người vời vợi Khi Người khổ đau không làm ta sợ hãi Trong căm hờn ta biết đường ta lên Như hôm nay trầm tĩnh tiếng chim Gõ không mỏi vào cửa ngày gian khổ nhất Vững tin. Vững tin Vững tin. IV Côộc… Côộc… Côộc… Mũi tên bay thần tốc Những trận đánh chuyển giông trời lập hạ Những trận đánh làm lịch sử vặn mình trong nếp đá Biển tung xao sóng cuộn đằng đông Lũ phăng phăng thốc xuống đồng bằng Xáp thành cột, nhận chìm loài giặc nước Côộc. Côộc. Côộc… Những trống đồng Ngọc Lũ Những cồng trận Đam San Tiếng hô vang anh Trỗi Cùng ba mươi mốt triệu người nổi lên bão tố Côộc. Côộc. Côộc… Nhịp thời gian cấp tập nụ xòe Đã bén lửa, hỡi mùa hè sáu chín!

Con gà đất, cây kèn và khẩu súng

(Nhân nghĩ về người thổi kèn trong “Mũi thép” kịch của Nguyễn Vũ)I. Con gà đất bảy màu Sống bằng hơi con trẻ Hùng dũng gọi mùa xuân Mặt trời vàng long lanh trên chợ Gia lạc Ngày vui bay trong tiếng gà giòn giã Buổi sáng, buổi trưa, buỗi chiều, hối hả Ôi tiếng gà đầu năm Hạnh phúc tròn trong hơi sữa Nồng nàn mùi đất sang xuân Những con gà đất không ăn được Nó vỡ trên tay, trong giấc ngủ trẻ thơ Nó vở trên tay, một sự thật, không ngờ Mẹ ít tiền không đủ mua con khác Hẹn con mùa xuân sau. Mùa xuân sau, tuổi thơ đi qua Con gà đất của anh không còn gáy nữa Hạnh phúc chuyền môi một thằng bé bên nhà Cũng tiếng gà, cũng ngày xuân, hối hả… Lời mẹ hẹn thành xót xa. II Thành phố mọc như nấm độc những xnách-ba Mỹ và đĩ Lưỡi dao găm và đồng đô la Xe nhà binh trút vào đây hối hả Một mùa xuân quay cuồng và tan rã Một mùa xuân cố trốn một mùa đông Những con gà ướt trụi trốn mưa giông Anh đến: Hai tay nâng một cây kèn Một con gà sắt tây mẹ chưa hề hứa hẹn Và anh không mong Nhưng phải có tiền để không phải mua con gà mà mua sự sống Phải có tiền để được đứng ngả ba đường Ôi! tiếng kèn giật tròn như một vòng thòng lọng Riết lất cổ anh Treo anh lên giữa tiếng cười nghiêng ngửa Những tiếng kèn Nấc lên giữa bốn bức tường địa ngục Ngoài cửa kia những em giơ tay gầy chầu chực Cuối đường kia rung đất tiếng bom rơi Đất nước đau thương giận cho anh điệu nhạc Chẳng chia buồn, như một kẻ xa xôi Người thổi kèn thấy đời mình xoay trong ống sắt Muốn ngắt hơi Anh bỗng mơ một con gà bảy sắc Nở như hoa trên môi Đó là con gà bốn mùa không vở nát Gáy dưới mặt trời Bằng nhịp thở cuộc đời Vang trong xóm mạc Những con gà giục mùa sinh sôi… III Một mùa xuân tiếng đại bác rầm rầm Bản hành khúc những binh đoàn giải phóng Vút từng không tiếng gió phất cờ sao Ôi ngày hội của những người đứng lên đòi được sống Những âm thanh ngàn sóng đại dương trào… Người thổi kèn nhận phần mình khẩu súng Như nhận một chỗ ngồi dưới tay nhạc trưởng Chợt hiểu rằng, đây khao khát thẳn sâu Mẹ đã hẹn một lần và anh đợi từ lâu Anh đã đi từ Con gà đất cây kèn và khẩu súng Để nhận lấy tình yêu của thuở ban đầu.

Bếp lửa rừng

Bếp lửa quây quần mấy anh em Không ai nhìn ai, chúng tôi nhìn lửa Ở đó cháy cùng ý nghĩ Và toả hồng trên mỗi trán say mêĐêm Trường Sơn. Lá với nước rầm rì Hơi đá lạnh, nép mái nhà nghe ngóng Chúng tôi ngồi, xoè tay trên lửa nóng Máu bàn tay mang hơi lửa vào timBếp đầu hôm toả sáng hồn nhiên Như trẻ nhỏ – lửa reo cười nhảy múa Nổ lách tách. Bọt sôi trong lõi nhựa Chuyện đầu tiên, vẫn chuyện một ngày.Bếp vào đêm, còn lại dăm cây Thân lớn nhất chụm đầu im lặng Lửa không ngọn mà màu hồng rất đọng Chuyện bây giờ mở suốt đời nhau.Đất nước. Tình yêu. Mơ ước mai sau. Tên mấy đứa đêm này không sưởi lửa Tên dãy phố ta mơ về gõ cửa Sâu chập chùng giữa than củi lung linhBỗng thấy thương nhau hơn khi vai bạn sát vai mình Bẻ củ sắn, chia đôi điều giản dị Bếp lửa soi một dư vang bền bỉ Ôi Trường sơn đốt lửa mấy năm trời…Ta vẫn nghe tim bạn đập bồi hồi Trong ánh cuối của một ngày kháng chiến Ta yêu phút này đây: khói, cây, những tiếng, Cùng bạn mình, như ánh lửa kề bênVẫn như xưa mà như buổi đầu tiên Ta thấy bạn và mình đều vụt lớn Bạn đã đến những ngày ta sẽ sống Ta cũng về thăm bạn nẻo ưu tưVà chúng ta với sức trẻ tràn bờ Chân bay tới những nẻo đường có giặc Chia điếu thuốc, ngắm chấm loè quen thuộc Lòng bập bùng những bếp lửa xa xôiMai ta đi. Súng vác, đạn gùi Ta về giáp ranh. Ta tràn xuống biển Trăm bếp lửa rải đường ra trận tuyến Có bếp nào không bóng bạn và tôi…

Nỗi nhớ

– Con là đứa hay quên Con lớn qua bao nhiêu lần áo Con nằm biết mấy ngày đau Con quên… – Con chỉ nhó dài thầy dạy Con nhớ lối đi học về Tiếng con hát dòn ngõ vắng Đọng vào tháng năm… – Con là đứa hay quên Mà mẹ thì hay nhớ Cái áo là từ con gà mái quạ Đẻ trứng liền hai năm Mùa con đau là mùa chạy giặc Em gái con mờ hai mắt Chữa hai con là thuốc dấu, thuốc thầm… – Mẹ ơi, mẹ thì hay nhớ Chuyện này nối qua chuyện kia Nỗi nhớ nhân thành nỗi nhớ Buồn đau bạn với buồn đau Nên mẹ nhớ nguồn nhớ cội Riêng nỗi nhớ ba con Có bao giờ mẹ nói Mà tay con sâu vợi Chạm vào trên sợi tóc hoa… Con là đứa hay quân Mười lăm năm xa mẹ Sáu năm nằm chiến trường Chỉ vì con hiểu mẹ Chỉ vì con nhớ mẹ Nên bây giờ ít quên ?

Cát trắng Phú Vang

Tôi chưa được một lần In chân vào mặt cát Để hiểu hết Phú Vang Trong cát này nặng gót Tôi chưa từng theo mẹ Lăn dưới bánh xe cày Để hiểu ngày đánh Mỹ Chiến lũy là cát xây Tôi chưa từng theo cha Ngã trước bò rú cát Hàng cây giặc muốn phát Ngậm máu người đơm hoa Tôi chưa từng theo em Tìm vết chân cán bộ Để nhớ ngày gian khổ Cát mang hình niềm tin Tôi chưa từng theo bạn Vùi mình trong cát sâu Để nghe vùng cát nóng Rang ta trong căm thù Tôi chưa từng theo anh Về diệt bầy “bình định” Những xóm nghèo mỏng dính Cát xô lên chiến hào… Ôi hạt cát quê ta Tự lòng ta tỏa sáng… Ôm vành biển hiền hòa Mang ngàn năm ánh sáng Lăn qua nhiều truông, động Cát là niềm tư do Ôi dân ta Phú Vang Mấy mươi năm giữ cát Cát không là ngà ngọc Mà đúc nên Thành đồng… Có phải chăng hỡi mẹ Từ ấy đến bây giờ Thấm mồ hôi, máu đỏ Cát thơm hồn ông cha? Nên chiều nay ra trận Lòng con là bình nhang Mẹ đong đầy cát trắng Quyện tâm hồn Phú Vang.(10-1970)

Khoảng trời yêu dấu

Khi nhà em ở phía đông Mỗi ban mai, mặt trời hồng chỗ em Tưởng như em đó, bên thềm Hồng hào chải mái tóc mềm xuống vaiLòng anh bát ngát ngày dài Mênh mông hoa lá mang hoài nắng em Hỡi người con gái dịu hiền Hoá thân làm mặt trời bên cuộc đờiYêu em yêu cả khoảng trời Sương giăng buổi sớm, nắng dời chiều hôm Tháng tư giông chuyển bồn chồn Hạt mưa vây ấm nỗi buồn cách xaPhía em, phía của quê nhà Trắng là tóc mẹ, xanh là áo em Anh đi kháng chiến trăm miền Hướng dương thương nhớ vẫn nghiêng phía này…6-1970

Từ những gì các anh trao?

Buổi sáng ấy ra tù Tôi xin vào bộ đội Tôi không thấy ai chú ý đến tôi nhiều Tất cả nhìn về hướng đánh Và tôi, độc cái quần lót ngắn Tôi cũng không chú ý đến tôi… Anh em đưa tôi một khẩu A.K Báng gỗ xước vì mảnh đạn Cũng mảnh ấy làm đồng chí mình ngã xuống Khi đưa súng tì vai Tôi thấy má mình tì má người đã khuất… Sau một trận đánh phản kích Trước chùa Bảo Quốc Tôi nhận về một đôi dép lốp cao su Quai xém thuốc bom, gót đọng máu thù Anh ấy ngã trên lòng đường xuất kích. Đôi dép ngắn hơn chân tôi một ít Tôi bỗng thấy mình đi bằng chân anh… Buổi chiều sau về hậu cứ tiểu đoàn Tôi được nhận bộ tô châu Có mùi hôi đồng chí nào không trở lại Đêm ấy tôi nằm trăn trở vải Nhớ anh tận làn da… Cứ như thế Hai mươi năm ngày làm chủ Người lính mới trong tôi Đã là người lính cũ Mang hình đội ngũ Từ những gì các anh trao Cả những dân thành phố gặp tôi chào – Đồng chí quân giải phóng!

Thưa mẹ con đi

I. Giữa mùa chiến đấu Chúng con lên đường Con gái con trai đều đội mũ tai bèo Con gái con trai đầu đi dép lốp Quân phục xanh là tổ quốc may Tiếng cười là đồng đội dạy Chúng con gọi phía sau là kỷ niệm Quyển nhật ký trắng ngần – Nhật kỳ hành quân Chúng con dành cho phía trước – Thưa mẹ, con đi… Nghẹn ngào muốn mẹ nói: – Ừ thì con đi đi… Cuối nẻo đường muôn ngàn tay mẹ vẫy Chúng con đi trong gió những bàn tay…II. Đất nước thân yêu thành cao điểm diệt thù Chúng con lớn nới từng quai súng mới Bỗng chiều nào bâng khuâng con hỏi: – Mẹ ơi sao mẹ nói “Ừ, thì con đi đi…”? – Có phải là, thưa mẹ Cho con buổi lên đường Giao con làm chiến sĩ Mẹ chỉ giữ chữ “thì” Nối căn phòng mẹ ở Với chân trời con đi? Con đi xa thương mãi Một chữ “thì” chia ly…III. … Mười bảy năm Con nhớ mùa hè ấy Hoàng hôn vào thành phố Theo con tàu đón con Mắt mẹ hay sao hôm Mà long lanh ngấn lệ Con cúi đầu nói khẽ: – Thưa mẹ, con lên đường Mẹ thầm thì: con đi đi Như cha con ngày đó… Và nước mắt lặng lẽ Mẹ đón vào áo dài Không một hạt bùi ngùi Thấm chân con bước tới…IV. Những năm xa… Con đi bên đồng chí Quen khẩu lệnh của ngày diệt Mỹ Giục giã tâm hồn con – “Tất cả xung phong!” Con nhảy lên, với anh em, xông về phía giặc Mặt đất quê hương làm tấm gương sáng rực Soi bóng chúng con trong sông núi tự hào Con biết phía sau, mẹ nhìn thấy từ lâu Mẹ lại tiễn con bằng cái nhìn ao ước. – Ừ, thì con đi đi Mẽ sẽ chờ con từ phía trước! – Con nhớ thằng lính ngụy Quát: “Hầm đâu khai ra!” Con nhìn hai mắt nó Với họng súng là ba Rồi con nhìn rất rõ dáng của mẹ hôm nào Vuốt tóc con mẹ bảo: “- Rằng cho kịp anh em” Vâng, con sẽ lặng im Để nhìn vào tiếng nổ Ở cuối đường con điV. Nhưng con không chết đâu Không thể nào chết được Trong tiếng mẹ thầm thì Giục con đi tới trước Khi đường về hẹn ước Mẹ lát dưới chân con Khi ngàn đêm cămhờn Mẹ tiễn con ra trận Khi tình yêu bất tận Mẹ nối một chữ “thì” Ngày đất nước gian nguy Lại sẵn sàng tất cả! Mẹ ơi lòng con đó Bao năm vẫn trở về Để “Thưa mẹ, con đi” Trước chặng đường mới mẻ Bởi vì con hiểu mẹ Lại sẵn sàng tiễn con Bởi vì con hiểu hơn Con là con hiếu thảo Không quay đầu phản bội Con đường mẹ tiễn đi… Theo kháng chiến thần kỳ Con bay lên bằng cánh Của bàn tay thô nặng Mẹ vẫy vẫy chào con Trao con với nước non Đưa con vào đội ngũ ?(4-4-1971)

Tôi lại đi đường này

Tôi lại đi đường này Để đi cho đến cuối Khi cái điều mong đợi Đang vang ở chân trời… Tôi lại đi đường này Dù lần đầu mới gặp Đường cha tôi đánh giặc Đường bạn tôi giao liên Đường em tôi chạy giặc Bà tôi ra bưng biền Đường đỏ cờ độc lập Mẹ tôi mơ ngày đêm. Con đường rừng mới cắt Sên, muỗi nhiều như gai Con đường qua đồn địch Mũi súng đi trước người Con đường sông Hai Nhánh Vừa chạy gằn vừa bơi Con đường qua núi Chuối Chân cọp trộn chân người Con đường qua A Lưới Dép tám quai còn hai Và con đường hậu địch Bụng làm chân, không lùi! Nhà của tôi trên đường Cái ba lô tôi đó Có khe là có ở Treo võng rồi che tăng Nắng chiều thường hối hả Nhật kỳ ghi vài dòng Nờu cơm vừa hong áo Hỏi đường mai hành quân Thư quê nhà thường vắng Được thư qua miệng người Địa chỉ chồng địa chỉ Đến tay thường bì rơi Không hề gì bạn ơi Ta vào ngày đánh Mỹ Chung cái buồn miền vui Đọc thư mà nhớ hết Cả con đường thư đi Tôi lại đi đường này Con đường đi cứu nước Hôm qua men một lối Hôm nay nhiều ngã tư Hôm qua phải xóa dấu Hôm nay gỗ nát nền Hôm qua súng trường Mát Hôm nay dàn đại liên Hôm qua là mũ vải Hôm nay sáng mũ đồng Binh chủng chào binh chủng Cười reo ran mặt đường Tôi lại đi đường này Không bao giờ sợ lạc Bạn bè cho nhành cây Là con đường sáng rực Tâm hồn theo chân tay Tôi yêu người đi trước Tôi yêu người đi sau Làm hướng ta rộng mở Làm đường ta phẳng phiu Trường Sơn đường trăm cửa Tự do tung cánh chào… Nếu tôi phải ngã xuống Xin đặt tôi bên đường Cho tôi vành sao nhỏ Gác đường Hồ Chí Minh Người qua đây sẽ nhớ Hãy dồn nhanh bước chân Nối mạch đường tôi ở Với tinh cầu hành quân…(18-3-1971)

Nghĩ về một nhãn hiệu

Đinh không phải là để đóng cầu Để đóng ghế, treo tranh, để gắn liền sự vật Đinh để đóng vào thịt, vào xương, vào mạch đập Để cắt rời cỏ cây khỏi sông núi xanh tươi Để nhựa chảy thành dòng, máu rơi xuống đất Để tượng Giê su một lần đinh nhọn hoắt Cối đinh… rốc két đinh… đinh, đinh… những mũi nhọn giết người Những cái đinh của thế kỷ hai mươi Đóng xuống Việt Nam Làm tại Mỹ Bi không phải để lăn tròn trên mặt đất Trong tay trẻ con hay thí nghiệm Galilê Bi không quay bánh xe, không chuyền cỗ máy Để mồ hôi con người bớt chảy Để chạm nhau cho tiếng trẻ con cười Bo để khoét tế bào, đốt hồng cầu khét cháy Giết trẻ con hàng loạt giữa sân chơi. Bom bi, pháo bi, lựu đạn bi tung ra hình miệng Rót máu người vào tòa Nhà trắng tanh hôi Làm tại Mỹ Màu da cam không phải của mùa cam Làm nên sắc xanh trời thu, dịu dàng giọng nói Màu da cam thành màu phản bội Thiêu cháy trăm tầng là biếc quê hương Cướp vỏ quế mẹ già, chùm mơ em gái Thui chột những mầm thai chín tháng mười ngày mong đợi. Đốt những lâu đài trong triệu thớ gỗ mát Trường Sơn Hóa học Mỹ, màu da cam chúng đấy Mười năm trời rải ở Việt Nam Làm tại Mỹ Làm tại Mỹ Những côca – côla những Plây Bôi Những “quốc gia” và những giống lai Những nguyên thủ làm hề, những nông dân mất đất Tên chửi Truyện kiều và thằng ăn gan uống mật Làm tại Mỹ Những quốc kỳ vằn vện, những chiến phục rằn ri Những AR.15, những Thần tượng, những Uyt-xky Những yêng hùng của Công Bơ Ring, Mỹ Lai, Thụy Dân, Quỳnh Lập Làm tại Mỹ Những khu dồn dân, những rào chiến lược Cả công thức thay màu da xác chết Và những siêu hình, Thực dụng, Cơ cấu… cũng từ nước Mỹ ra đi Làm tại Mỹ Những siêu âm và phản lực Những chữ “khổng lồ” những chữ “tối tân” Chúng bay có thể nặn thêm trái đất Để quay tròn trong quỹ đạo kiêu căng của Lỗu Ngũ Giáo Nhưng không bao giờ Không thể có bao giờ Bay có thể khuất phục một Việt Nam Làm ra một Việt Nam Rồi đóng lên một nhãn hiệu trơ mòn: Làm tại Mỹ Một đất nước Từ buổi đầu tiên Mang dấu hiệu cặp cánh tự do của bầy chim Lạc Qua suốt bốn ngàn năm Đến đôi dép Bác Hồ Đạp lên đầu ba tên đế quốc Là đất nước không bao giờ chịu nhục Chịu gói mình thành món hàng của chủ nghĩa tư bản cuồng điên Là đất nước dám cầm vũ khí, dụng cụ, tài năng sức lực Xây dựng trên mặt đất này những giá trị to lớn, quanh vinh.

Gửi anh Tường

Về những gì tôi muối nói cùng anh Là buổi cách xa mà mùa xuân đẹp quá Hoa riềng trắng bên hiên nhà yên ả Và lũ ve rừng kêu khi trăng lên Bom vẫn rền xé nát cả trời đêm Truyền đơn giặc bên đường như xác lá Nhưng tất cả không thể nào đe dọa Một giọt nắng lành chầm chậm chuyển trên vai Cùng những điều tôi muốn nói chiều nay … Trong chiến tranh này ai nói dùm ta Những kỳ diệu như một mùa nước lớn Mà trí tuệ riêng quá chừng bé bỏng Trong cuộc đấu tranh xoáy sóng bốn bề Ôi những điều cần phải hát say mê Là bài hát vô cùng Tổ quốc Những năm tháng trường chinh đánh giặc Không phút nghỉ ngơi, không thoáng chần chừ Lối đường làng ta chọc chú ve xưa Nay là lối em ta đào hầm đặt bẫy Những trận giả trẻ con ta từng chơi, buổi ấy Em ta nay là máu, lửa căm thù Không kịp nghe Thạch Sanh và tròn tiếng mẹ ru Đứa xuống hầm nôi đưa lòng đất Giấc ngủ nào cũng mơ mặt trời lên Trang sử nhà trường chỗ ta nhớ ta quên Bỗng sáng rực trong đầu giừ xuất trận Và trong sáng như bầu trời chiến thắng Bốn ngàn năm dựng nước chúng ta thề Theo tiếng Bác Hồ trên Đất tổ của trăm quê… Thành phố tuổi thơ tôi chưa từng đi hết Anh biết chăng tôi lại học tên Người Trên những hướng các binh đoàn xuất trận Trên những hướng đi về phía mặt trời Và Ưu Điềm nơi mẹ đẻ ra tôi Chao thương nhớ là tiếng bìm bịp nước Ngày ba bữa nghẹn khoai và rau luộc Hai mươi năm vẫn thắc thỏm một ngày về Sống lại những gì làm nên thịt da se Tôi lại gặp đồng chí bí thư chỉ còn bàn tay mặt (Anh vấn thuốc như ta cầm búp ngọc lan thơm mát) Chỉ một bàn tay nắm chặt mấy vùng thôn Tự đậy hầm và bắn lũ ác ôn Ngày đen tối giữ tròn tình đồng chí Ôi có cách nào tôi trao cho anh bàn tay tôi nhỏ bé Anh dễ dàng giữ mãi đất lòng tôi… Và thế đó những gì ta nhận được Trên giác quan mở rộng đến nghìn ngày Từ một buông làng khuất dưới bóng Chư Lây Hay một sóc Bom Bo bỗng ngân thành tiếng hát Đều cho nhớ cho thương, cho nước mắt Tưởng như ta từ nơi ấy sinh ra Đã ngắt ngọn rau rừng và vung nhịp chày ba… Ôi Hà Nội có bao giò thương nhớ thế Một đóa hoa rừng đủ nhó một công viên Một quãng dốc nhớ thang lầu đại học Đêm Hà Nội bắn rớt máy bay thù, bỗng vang giọng Bích Liên Tưởng như chính “Ta đi trên đường Hà Nội…” Tưởng kiêu hãnh như sắc hồng lửa chói Tưởng ngoại ô nhường chỗ chuyến tàu chen Đêm cuối tuần ai cũng thấy thân quen Nhưng không phải nhớ nhung chính nơi này tôi lại thấy Tất cả ai cũng đi từ Hà Nội Từ một nụ cười sắc áo dáng đi Từ một chiến công hay nét chữ phong bì Trong kỷ niệm và trong nhiều mơ mộng Hà Nội đó bắt đầu sự sống Mỗi đời riêng và đất nước hôm nay… Chúng ta đi, ngày tháng đường dài Lòng ấm áo muôn vàn tình cảm lớn Biết xếp gọn những gì còn lướng vướng Biết nhìn ra nước mắt bạn bè Biết quý trọng quãng đường ta đã từng đi Ta đi tiếp để trở về cùng có mặt Tận buổi cờ hoa tung vẫy chúng ta về… Anh nhớ đêm nào nghe nhạc Bét Tô Ven Mưa thấm qua hầm dĩ nhờn trên mặt Bom tọa độ vung xòe năm ngón sắc Muốn bới tung chỗ kiêu hãnh chúng ta nằm Trong chương cuối cùng bản giáo hưởng thứ năm Đó là lúc trái đất vừa tỏa nắng Ta reo lên cho nhạc sĩ nghe cùng: – Thiên tài ơi, trận đánh. Anh cũng tấn công! Anh nghĩ gì hỡi bạn mến thương ơi Khi tiếng gà rừng vui như đường phố sớm mai Khi sao hôm xanh như ngọn đèn trước ngõ Lạc đêm rừng nhớ trăm bạn bè một thuở Chở võng giữa mùa đông võng bạn cũng lay cùng Lội trăm suối rừng xuôi nhớ một dòng sông Có phải ta bỗng yêu đời ta kỳ lạ Yêu mặt trời thêm một ngày hối hả Yêu Việt Nam ta yêu Huế của lòng ta Yêu Bác Hồ mặc chiếc áo vải đà Để tất cả choàng trăm hoa chiến thắng Yêu hạt muối đã giàu thêm vị mặn Của mồ hôi xương máu đường dài Yêu nụ cười và từng cái bắt tay Ngày bè bạn đi vào vùng hậu địch… Anh Tường ơi sao những gì muốn nói Là buổi chiều rạo rực những hàng cây Đứng giăng hàng cành với là chen xây. Mà nỗi nhớ như trời xanh bất chợt Bỗng sáng hiện trong cành sâu kín nhất Là nỗi lòng người bạn đã đi xa Sau cuộc hành quân, ngồi lại hát thầm thì…(4-1970)

Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi, Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ. Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội, Nhịp chày nghiêng, giấc ngủ em nghiêng. Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi, Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối, Lưng đưa nôi và tim hát thành lời:– Ngủ ngoan a kay ơi, ngủ ngoan a kay hỡi, Mẹ thương a kay, mẹ thương bộ đội Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần, Mai sau con lớn vung chày lún sân…Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi, Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ. Mẹ đang trỉa bắp trên núi Ka–lưi Lưng núi thì to, mà lưng mẹ nhỏ, Em ngủ ngoan em, đừng làm mẹ mỏi. Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi, Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng.– Ngủ ngoan a kay ơi, ngủ ngoan a kay hỡi, Mẹ thương a kay, mẹ thương làng đói. Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều Mai sau con lớn phát mười Ka–lưi…Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi, Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ. Mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng. Thằng Mỹ đuổi ta phải rời con suối Anh trai cầm súng, chị gái cầm chông, Mẹ địu em đi để dành trận cuối. Từ trên lưng mẹ em đến chiến trường, Từ trong đói khổ em vào Trường Sơn.– Ngủ ngoan a kay ơi, ngủ ngoan a kay hỡi, Mẹ thương a kay, mẹ thương đất nước. Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ, Mai sau con lớn làm người Tự Do…25-3-1971Bài thơ được sáng tác khi tác giả đang công tác ở chiến khu miền tây Thừa Thiên.

Lau

Xe đi trong rừng lau Lau làm mây, lau làm bàn tay Vuốt nhẹ vào buồng lái Buồng lái ta có giàn tre làm mái Thêm lau che đường, buồng lái hóa nhà ta Kỷ niệm tuổi thơ phơ phất bóng lau qua Lớp trẻ đi những triền đồi bãi sóng Trên vai bạn cờ lau tập trận Lịch sử ngàn xưa là ước mơ nay Xe đi trong rừng lau gió lay.. Những hòm đạn ba-mươi-cân nén chặt thùng xe Những tải gạo năm-mươi-cân căng tròn nóng hực Truyền thuyết xưa và thần thoại nay Lấp lánh khung trời cánh hoa lau bay Thung lũng A Xo một bầu cộng hưởng Bê-năm-hai và pháo địch rú gào Nhưng năm năm trời xe ta đi là thế Dìu dắt cửa ngoàn vẫn tiếng lau xao Yêu những đồi lau ra trận đêm nao Lau thắp sáng hai bờ vực thẳm Qua trọng điểm gạt mồ hôi thấp nhám Những bông lau vướng vít tự bao giờ Một màu hoa sáng loáng cả mùa khô Màu tốc độ trên tuến đường vận chuyển.(15-3-1971)

Hình dung về Chê Ghêvara

Tôi hình dung Chê đi trong rừng Với khẩu AK. Những viên đạn cài trong băng Như hàm răng nghiến chặt.Tôi hình dung Chê đi trong đêm Đầu hơi cúi để nhận hướng từ mặt đất. Những đống lửa rừng và ngôi sao không tên Đều cháy lên từ tình yêu Tổ quốc.Tôi hình dung Chê cuộn mình trong cơn sốt rừng Thèm một bàn tay vuốt lên vầng trán. Ôi, khi bàn tay người yêu ta bị mười cái đinh nhọn cắm Kẻ thù! Nhăn buốt trán, Chê vùng đi!Tôi hình dung mắt Chê lấp lánh điều chi, Chê rũ đất sau trận bom rải thảm. Ôi đôi mắt có tận cùng ánh sáng Của tình yêu và trang sách Mác xanh tươi!Tôi hình dung Chê đứng trước cuộc đời Mười họng súng kẻ thù giương tận ngực, Tỳ tay lên cái chết làm diễn đàn: “Hãy nhớ lấy lời tôi!” – Chê kêu gọi, “Nhân loại cần nhiều Việt Nam cho nhân loại!”Tôi đi hoài với những hình dung Về Chê Ghêvara – người nghĩa quân Như mang một chiếc Tây ban cầm trước ngực…Từ mặt đất và trong lòng đất Nơi in sâu những dấu chân du kích Quê hương tôi, Việt Nam Tôi bỗng nhận ra trong những dấu chân Trọn vẹn trang nhật ký đời Chê Đã được viết lên Trên mỗi thước đất của loài người đi tới…11-12-1972

Tình ca

Đừng yêu ai, em nhé Chỉ yêu mình anh thôi Dẫu tất cả con trai Bên em đều tốt đẹpĐừng thương ai, em nhé Chỉ thương về anh thôi Dẫu anh không còn trẻ Không có chi hơn ngườiĐừng nhớ ai, em nghe Ngoài anh – người bạn cũ Dẫu ngàn ngày quyến rũ Là ngàn ngày chưa quaChỉ một lần thiết tha Chỉ một điều mơ mộng Như chỉ một bài ca Hãy vì anh đồng vọngYêu anh từ nước mắt Rơi trong ngày biết yêu Yêu anh từ tiếng hát Khi sao xanh những chiềuYêu anh không lỗi hẹn Một bông hoa đợi chờ Nở trong lòng thầm kín Mặc tháng ngày vụt quaYêu anh từ rất xa Chiến trường, anh gối ngủ Tóc em, cùng suối đổ Trong giấc mơ nhớ thương Yêu hơn mọi yêu thương Mà cuộc đời đã có Nhớ trước mọi nẻo đường Đã thổi từng trận gióTừ tháng ngày chiến đấu Ta chọn tình yêu ta Em ơi em – đồng chí Ngọn cờ và tình caNhững gì ta đã có Là em hay cánh đồng Là mây trên thành phố Hay trăng treo cuối rừng Đều cũng từ lửa máu Của đồng đội, đồng bào Những gì ta phải đổi Đến tận cùng gian laoNên vì sao em ơi Môi anh đau tiếng nói Lòng anh vò tiếng gọi Anh muốn nói một lời: Yêu anh luôn em ơi Vì không ai có được Như anh, một tấm lòng Càng đi vào mặt trận Càng sáng bừng thuỷ chung Càng lao lên lửa bỏng Càng yêu em tận lòng Trên ngọn nguồn sông núi Biết yêu thành mênh mông…1973

Vỗ hờn

Vỗ nói làng xưa bên sông A Mong Ngày vỗ xa, còn lũ bò rừng Giương sừng đi trong rừng lau sắc Những hố bom in đầy dấu chânLên rẫy cao vỗ gieo hạt bắp Lên núi cao, nghe Đảng mà đi Vỗ nói nhiều đêm mắt không nhắm được Nghe A Mong dưới ấy rầm rìRồi con cái đi, người già ở lại Chông phải vót thêm, lúa phải trỉa ngày Quen với lửa bàn tay thành sắt Quen nắng mưa bàn chân thành câyVỗ sống những năm trọn ngày gió nắng Vỗ sống những mùa trọn mình đất đai Vỗ trỉa vào hố bom nồng thuốc súng Mồ hôi mình, với lúa và khoai…Thương lắm đàn con những chiều ghé bản Vỗ cười cười, cái tẩu đất rung rung Cái mẩu đất A Mong trên miệng vỗ Nở khói xanh như màu dòng sôngVỗ nói mong ngày địch thua ta thắng Vỗ lại về A Mong quê ta Rồi nhả khói, vỗ ngồi im lặng Tự bao giờ như một trường ca…1973Vỗ: tiếng Tà-ôi nghĩa là bác.

Trên núi sông

Anh hái cho em một đóa hoa trên cánh rừng này Rồi anh gửi lại hoa vào một cánh rừng khác Anh nhặt cho em một vỏ hàu giữa truông cát vùng sâu Rồi anh đặt hàu trên bờ sông thượng nguồn xanh thẳm Anh không lơ đãng đâu em, ngày anh đi kháng chiến Anh gửi trên núi sông cả mối tình anh thầm kín Có bao nhiêu mặt đất với độ cao khác nhau anh đã từng nằm Có bây nhiêu nỗi nhớ của anh trải xuống rất đằm Chắc những đứa con của Âu Cơ từng lên rừng và xuống bể Cũng không nhớ thương nhau nhiều như ta nhỉ? Anh nhớ em làm mỗi ngọn lửa cũng nhớ em Lửa cháy trong Trường Sơn bao đêm Nhưng anh biết chúng ra rồi ra hạnh phúc Bởi chúng ra yêu nhau trong mỗi ngày đất nước Ôi mỗi sợi tóc mai trên mai trên má em cũng thương anh hoài như rứa sao Những năm anh lấy tuổi trẻ mình dâng cho xứ sở dài lâu Cám ơn em và cám ơn cuộc đời Cho anh một trái tim nhạy cảm đường chân trời..(23-6-1973)

Màu xanh lên đường

Trong trẻo suốt một đời Những hàng mưa dưới lá Rừng gọi tên tôi thế đó Những hạt mưa rừng trong trẻo rơi.. Những hạt mưa rừng ơi Rung vang trên mặt lá Những hạt mưa rừng ơi Treo sáng quanh vành mũ Mưa không trôi màu xanh mặt lá Mưa không trôi màu xanh bầu trời Tôi đi qua mùa mưa Thấy áo xanh màu khói lá Thấy ngón tay bồi hồi như mỗi chồi non Chào cả mùa xuân đến sớm Sáng nay tôi lên đường Đi cùng ta lá nhé Những ngọn măng rừng thân thiết nuôi nhau Những bông tàu bay sáng bừng ngọn gió Che cho nhau rừng lim, rừng dẻ Sưởi ấm nhau rừng gội, rừng chè Ai nhớ không U Rằng, A Rí Phong lan thơm suốt một triền cao Đi cùng ta lá nhé Những năm lớp lớp chiến hào Lá che ngàn ngày đánh giặc Dộu khi héo vì chất độc Lá lại xanh vào đời ta.. Ta đi bao năm gian khổ Vỗ tay hát dưới cội rừng Ngước lên nước mắt rưng rưng Nghe thấy từ trên ngọn biếc Tâm hồn trong sáng yêu thương.. Lá ơi Cùng ta đi nhé Màu xanh cuộc đời ta mang hai vai Tội ác quân thù ta ghi trên lá ở đây còn máu đổ ở đây còn đường dài Ta còn đi mãi Ta đi giải phóng quê hương Ta đi từ bài hát cũ “Lá còn xanh như anh đang còn trẻ” Ta đi với súng với người Đây những ngày đi đông đủ Lao xao tiếng chân bạn bè Bỗng nhớ khoảng rừng em ngủ Mùa về thiêng liêng đất nâu Thương em lòng ta thắm đỏ Ôi màu áo người bạn cũ Xuân này thấp thoáng triền cao.. Giờ ta đi lên đỉnh núi Bẻ nhành lá sáng quê hương Vẫy chào một ngày chiến đấu Mùa xuân-xanh trời tiền phương..(12-1978)

Bước chân – ngọn đèn

Tiếng chân bước rất êm Bàn chân không để dấu Mà bền mà nung nấu Chân của người đi đêm Chân của người bán đất.. Một ngọn đèn sáng lên Cháy trong từng ánh mắt Dây théo gai bốn mặt Một ngọn đèn đêm đêm Thức cho ta tìm giặc Canh cho ta đi lên Một ngọn đèn niềm tin Hơn mọi nguồn ánh sáng Mà nỗi mong của mẹ Là ánh nhìn của em Im lặng mà đi lên Với tầm đèn trước mặt Dây thép gai thì cắt Mìn ta lần dây vương Chân ta quen đẫm đất Lờy chân mà nắm đường Vấp thì ta rẽ quặt Đau thì cố nghiến răng Nếu chúng muốn hung hăng Chặn đường hòng phục kích Lấy súng mà rẽ giặc Lấy súng mà đi lên Vì bước chân-ngọn đèn Không phải là khoảng cách Của con đường chúng ta! Xin chào mẹ, chào cha! Xin chào em, chào út! Cha mẹ chào các con! Thương con muốn đứt ruột! Ngồi lại dưới ngọn đèn Gỡ cho con hạt đất Vá cho anh miếng rách Đây việc mẹ đã làm Đây việc em đảm trách Cả một ngày xáp giặc Nói qua từng mũi kim. Ngày mai mẹ xuống đường Giành cho con mặt đất Ngày mai dẫu còn đêm Ngọn đèn càng sáng rực Con lại đến trước đèn Trong-ngoài khơi chấm lửa Một bình minh phá kềm.(1973)

Hồi kết cuộc

Chúng nó đã đi rồi Những tên đã đến 100 năm Những tên vừa đến 20 năm Chúng nó đã lội ra biển Đông Chúng nó đã bay về trời Tây Lũ cá sấu và ó diều Những tên xâm lược! Vào một ngày mai Xin mời bạn đến đây (Cả những kẻ hôm nay mới cúi đầu rời bước) Các bạn sẽ được bình an trên mặt đất Không biết dưới chân mình là một hố bom Nhưng ngày ấy chúng tôi không cần nói ra điều đó nữa. Không nói đến những cái hố Mà đáy của nó Lại nằm trong đáy mắt mẹ tôi Những hố đen xa vời Mẹ từng nhìn trong trăm năm đời mẹ. Và có thể con cái chúng tôi Sẽ rủ bạn đến một hố bom đã thành ao cá Cháu sẽ ném vào đấy một sợi chỉ câu Một sợi chỉ không gây nên sóng nước Và cháu sẽ giật ra từ màu xanh yên tĩnh Những con cá bạc Những con cá mà lũ cá sấu và ó diều không thể tha dị.(1973)

Xanh xanh bóng núi

Rồi ngày em hiểu anh hơn Những câu thơ với nỗi buồn của anh Yêu em, chưa được ngọn ngành Nói em hết nỗi yêu mình đã yêu Mai sau công việc bận nhiều Chắc anh chẳng nói những điều hôm nay Những ngày đi, nối những ngày Thủy chung với nước, vơi đầy với em Chỉ còn sâu thẳm êm đềm Rừng xưa vây kín nỗi niềm đôi ta Những chiều em ngước mắt xa Xanh xanh bóng núi, đó là lòng anh..(1974)

Ngày vui

Tôi qua dòng sông yên tĩnh Con cầu như tiếng ngân vui Tiếng ve ấm bừng trí nhớ Sen lên thơm bốn mặt thành Ngày vui của đời ta đó Gió thổi đường dài bâng khuâng…Đất nước ba mươi năm Trên vai sắt thép Đi suốt cuộc trường chinh Đi qua tuổi trẻ Đi qua những cuộc tiễn đưa lặng lẽ, không hoa Và bây giờ đất nước nở hoa Gầm trong hai mươi mốt phát đại bác rung trời Chào Chiến Thắng!Đất nước của tôi Tôi muốn quì trước chân Người Đặt môi mình trên nguồn thẳm In trán mình vào cát mặn Tung tăng hoài mỗi gốc lúa làng quê Hát khúc đồng dao về Độc Lập, Tự Do…Mẹ ơi, con trở lại nhà Sau lưng con cánh cửa chiều khép nhẹ Mẹ lại ngồi trước bếp chiều lặng lẽ Nấu cơm cho chúng con ăn Ôi những hạt gạo nổi chìm ba mươi năm Đời mẹ tảo tần cay đắng Từng nuôi chúng con làm nên chiến thắng Bây giờ chưa đủ chúng con no Nhưng căn nhà mình lộng gió tự do Reo tiếng trẻ những mùa làm lụng mới…Mẹ thân yêu, với tấm lòng trọn vẹn Mẹ vẫn khơi bếp lửa hồng như cổ tích, ca dao Về những gì mong đợi ở mai sau…1975

Tháng chạp ở Hồng Trường

Những viên đá đứng theo chiều nhân loại Và tuyết bay như năm tháng bay qua Tháng chạp, ở Hồng Trường, tôi trở lại Nghe ngân chuông trên tháp Xpat-xkai-a.. Chào ngọn tháp mới lần đầu gặp mặt Mà tiếng chuống đã vang biết bao lần Trong tâm tư, những ngày trăn trở nhất Ở miền Nam bùn máu dưới bàn chân “Vùng lên hỡi các nô lệ ở thế gian” Lời chuông nhắc-lời Lênin kêu gọi Ôi có phải khi miền Nam thắng lợi Chinh chúng ta đang đi suốt bài ca Ba phần tư thế kỷ sắp đi qua Những bão táp và ngọn trào cách mạng Chiếc đồng hồ vàng như vành hào quang tỏa sáng Cho những ai biết sống ngẩng cao đầu Mắt rưng rưng tôi nhớ hết từng câu Tôi đã hát trong buổi mình kết nạp Tôi nhớ bạn bè phút giây sống chết Nhớ quê hương cuộc sống mới bắt đầu Nghe chuông ngân trên tháp Xpat-xkai-a Tháng chạp, ở Hồng Trường, tôi trở lại Những viên đá đứng theo chiều nhân loại Và tuyết bay như năm tháng bay qua..(Maxcơca, 12-1975)

Chiều Hương Giang

Sau chiều nay, còn buổi chiều khác nữa, Có thể mây cao, có thể nắng vàng, Cơn gió thổi những buổi chiều chưa tới Tóc bao người bay rợi cả không gian…Nhưng chiều nay, con bò gặm cỏ, Bên dòng sông, như chưa biết chiều tan. Tôi với nó lặng im, bè bạn Mắt nó nhìn dìu dịu nước Hương Giang.Những buổi chiều, những buổi chiều quê hương, Tôi đã sống và tôi chưa được sống, Nhưng chiều nay, vô tình trong nắng muộn, Mắt tôi nhìn trong suốt nước Hương Giang…1981