Đối Thoại Mới (1973) : Tập Thơ Kiệt Tác Của Chế Lan Viên (P3)

Tranh Ngựa

Tranh ngựa góc tường treo một bức Phòng con nghe có gió lưng đèo Nghe như bát ngát trời mây mở Tiếng hí. Cho lòng ta ruổi theo

Trăng Hỏa Tuyến

Tháng trước trăng vùng Yên Tử Tháng sau giới tuyến vầng trăng Nay đã vầng trăng trận mạc Vẫn trong vành vạnh khuôn rằm.

Trận tuyến này cao hơn cả màu da

Điệp khúc Chúng ta không bắn màu da vàng hay trắng Mà bắn bọn súc sinh trong cả các màu Đế quốc Mỹ là kẻ thù ta nhắm Đánh rắn ư? Cần phải đánh giập đầuKhúc một. Vị trí Cái bọn tư bản trắng từng giết người da trắng Lại muốn bày ra tôn ti đẳng cấp các màu Tôn màu trắng làm màu vua chăn dắt Còn nâu, đỏ, vàng, đen thì phủ phục cúi đầu Chúng chưa thấy hình ta đà quắc mắt Luôn hỏi ta: “Chỗ mày đứng ở đâu?” Nếu ra trận, hừm, ta đi trước nhất Còn thiên đường, xin hãy hượm, vào sauChúng đứng trên tòa Nhà Trắng trăng màu da chói lọi Nhìn xuống màu da ta thành tội lỗi Chúng nhuộm cả thánh thần theo những sắc màu quen Mỗi màu da trả một giá lương riêng Da của Chúa phải có màu thống đốc Sẽ đến lúc thay màu da cho Phật Da vàng ư? Người Mỹ chả ưa nhìn! Lỗi lầm anh là lỡ đẻ da đen! Cái vực thẳm nghìn đời không thể lấp Cái tình yêu như tội tổ tông truyền Cái ánh sáng mặt trời không thể rứt Mang từ Lúc mới oe oe lồng ngực Đến bạc đầu về ngủ xứ đêm đen Màu vòi vọi của nghìn năm mắt khóc Màu thăm thẳm hồn sâu như ruột đất Màu khuya trời từ đấy vụt sao lên “Tên da đên kia! Chỗ mày đứng ở đâu?” “Tao đứng trên đầu mày. Tao bắn!” Câu hỏi của chủ nô, anh đáp lại lần đầu Bằng viên đạn từ mái nhà, nhắm thẳngMàu đen màu đen đói khổ trăm năm là một tiếng than dài Hoá hôm nay ngọn súng bỗng cười Cái màu định mệnh Nổi thành hiểu lệnh Và dưới chân anh, tên đi săn xưa, nay bỗng hoá thú rừng Vứt màu da chạy cả bốn chân Và đây là điều Đức Chúa Trời chưa viết sẵn Trong tiếng súng da đen lại có súng của người da trắngĐiệp khúc Chúng ta chỉ giết kẻ nào là rắn Cái bọn súc sinh vàng, đen, trắng, đỏ các màu Hãy nhắm thẳng quân thù, ta bắn Đế quõc Mỹ là tên hung thủ đi đầuKhúc hai. Nguyên nhân Xưa, chúng giết anh giữa lúc trèo dừa Giờ, trong lúc anh lên thang máy Xưa thô lỗ, chúng xơi anh bằng gậy Cái giết văn minh giờ chỉ bấm còXưa chúng ve anh bằng hạt cườm, gương lược, vải hoa Giờ bằng cái giải lụa hợp đồng mở ra rồi lại thắt Những luật lệ văn chương ngũ sắc chói lòa Xích chữ trói chả thua gì xích sắt Xưa Thánh kinh mà bây giờ vẫn Thành kinh Kinh của Chúa có sức bền muôn thuở “Muốn nuôi sống mình ư? Phải tự giết mình!” Mồ hôi thiếu, nộp máu vào cho đủXưa chúng bảo chúng bắn nhầm anh với lại thú rừng Giờ chúng bảo anh cầm Tư Bản Luận Xưa đạn bắn ra từ lều vải chủ nhân Giờ là lệnh của Lầu Năm Góc bắnXưa chúng lừa anh đi giết người da đỏ Giờ bãi máu đang chuyển về Châu Á Ôi muôn trùng nước Mỹ ta ơi! Anh chết đi, xin cứ ngậm cười Xưa chúng quẳng thây anh vào hố người nô lệ Mà giờ xác bọc trong túi ni lông gửi về nước MỹĐiệp khúc Chúng ta giết quân thù dù chúng vàng, đen hay trắng Đế quốc Mỹ là tên hung thủ đi đầu Máu của chúng đặc ngầu máu rắn Dù chúng thay da, dù chúng đổi màuKhúc ba. Thời gian Hoan hô những tiếng súng nổ giữa lòng nước Mỹ Rất âm vang! Dù mới là bắn tỉaTiếng Súng này đáng lẽ nổ từ lâu Lúc rời Châu phi ta bước xuống tàu Xa cây cọ rừng dừa như bóng mẹ Xa tiếng cồng bếp lửa đất chồn rauTiếng súng này có thể nổ, liền sau Bọn chúng chẳng thờ thần linh nào hơn khẩu súng Ta cúi đầu thêm! Giầy chúng giẫm lên đầu Sở mật thám liên bang săn cả hình ta và cả bóng. Ở nước Mỹ có cái dây thòng lọng Đi suốt đời vẫn thấy ở đằng sau. Ta đâu có ngân hàng, đâu có “séc” Cổ phần ta là sao rụng ngang trời Và gió thổi mồ ta từng đợt rét Bánh mì hạng hai – nhân phẩm hạng hai Thiên đường bét và nghĩa trang hạng bét Chỉ ghế điện và nghĩa trang hạng nhất Chỗ ta đứng là ngang tầm súc vật Con chó xù lông tư bản dọa người Chó mượt lông mà ta thì trọc tóc, Vậy súng nào mà nổ sớm, em ơi? Nghìn vết thương càng nghĩ lại càng sâu Máu trong lòng càng ngậm lại càng đau Ôi! nghìn năm cũ châu Phi đang nổi trống Giờ đã điểm rồi! Đâu phải phiêu liêu Khi có kẻ đang ngẩn ngơ hành động Vinh quang nhất là những người nổ súng Vinh quang hơn là những kẻ đi đầu.Bên vết thương sâu hoắm lại nghe cười Máu láng lai nhưng chính đẻ ra đời Tiếng súng hát giữa lòng đau nước Mỹ Âm vang khắp lòng ta như tiếng trẻ Như tiếng mùa ngô lúa buổi sinh sôi.Điệp khúc Súng ta không chĩa vào màu da để bắn Kẻ thù ta là tên đế quốc Mỹ đi đầu Đừng cho hắn núp dưới ngọn cờ da trắng Lũ súc sinh thì không có sắc màuKhúc bốn. Hành động Một tên giết người, anh hạ ớ Alabama Sẽ không đến Tây Nguyên để châm lửa đốt nhà Phố phía ấy thêm một kho đạn nổ Xuân bên này, rừng nở một mùa hoa “Mở một Việt Nam giữa lòng nước Mỹ” “Mở trăm Việt Nam ở khắp hoàn cần” Tay ta ngắn với không cùng công lý Nối súng vào cho tầm bắn thêm cao Đâu đau khổ, đấy đất bày trận địa Đâu có trời xanh, nhân loại ngẩng đầu.“Mở những Việt Nam…” Người da trắng mở ở Cu-ba Người đen mở ở Đô-mi-ních Người đỏ Goa-tơ-la-ma Và màu nâu Mếch-xích Trận tuyến này cao hơn cả các màu da. Hãy lấy sắc máu đỏ lòng ta mà liên hiệp Trong trận cuối cùng chiến thắng thuộc về ta.

Trở Về Quảng Bá

Vườn cũ trồng ngô. Cỏ lấp sân Đậu chen che khuất dầy hồng không Hồn hoa năm ngoái tan chưa dứt Trở lại phòng em, hương vẫn nồng.

Trung Thu 69

Mùa thu đầu thiếu Bác Đau một sắc trăng ngời Bác để vầng trăng sáng Vui triệu cháu mồ côi.

Tu Hú

Thành phố không chim tu hú Bỗng đâu vải chín đầy đường Mười mấy năm trời đấy nhĩ Chưa về thăm lại quê hương.

Tuyên bố của mỗi lòng người, khẩu súng, cành hoa

I Thế gian đang vang lên bản Tuyên bố của Chính phủ nước Việt Nam dân chủ cộng hoà Còn một bản tuyên ngôn nữa của mỗi tấm lòng, khẩu súng, cành hoa Tuyên bố: Giặc Mỹ không muốn hòa bình ư ? Ta sẽ tiến hành chiến tranh mà diệt nó Cha trở lại tìm, con đã đi xa Con đi nhé, đừng quay đầu lại nữa. Cả đất nước đang giờ phẫn nộ Con đi đúng lúc rồi, Tổ quốc chờ ta! Đân tộc ta đi kiếm hoà bình hai mươi năm trời nay, con đường khá đỗi chon von Đâu chỉ người tiếp theo người, thế hệ thay vào thế hệ. Đánh Pháp lúc đầu, chưa đẻ ra con, Nay con đi đánh Mỹ lần thứ hai rồi, sao chóng thế! Khi căm giận, ta tính gì tháng ngày, phút giây hay thế kỉ Tiếng tíc tắc đồng hồ bị giết rồi trong tiếng máu của bom.Gì quý bằng hạnh phúc, hòa bình, độc lập, tự do Ai đâu thích lấy mãi máu xương mình làm thực tại Hòa bình, mơ ước đêm đêm của chính Bác Hồ Giấc mơ bị cắt nửa chừng ngang sông Bến Hải Giấc mơ ấy, Bác ra đi còn dặn lại. Hòa bình, đổi lấy chiến công mình đâu phải của trời cho.Hòa bình ư ? Đâu phải một tấm màn the giấu che lửa đạn, Chợp một cơn mơ, khi trời sắp sáng! Cha muốn cùng con định nghĩa lại hòa bình Đây không phải phút nắng chập chờn giữa trời mây xám Giữa dông bão điên cuồng, một ảo tưởng màu xanhAi lại ghét hoà bình! Ai thích chiến tranh! Nhưng con xem, chỉ còn hai thước đến hòa bình thì gặp máu. Ta muốn đi gần. Đế quốc Mỹ đi quanh Chúng ta chỉ còn một đường thôi: chiến đấu Máu đang xuống thang rồi, chúng bắt máu leo nhanh Nó thuyết: “Hòa bình đây! Hãy hái đi! Quả đã chín vừa tầm….” Vừa ném bom xuống Thánh đường, vừa rao giảng Phúc âm. Ta đang sống với những siêu lửa, siêu bom, siêu lọc lừa, siêu tội ác! Người ta chụp ảnh phía đằng sau mặt trăng chưa, ta đã chụp ảnh phía đằng sau đế quốc, Chúng muốn sử dụng xương máu xứ này cho một cuộc bỏ thăm Ừ, Lin-côn có sống lại chăng thì chúng cũng cách chức Tổng thống ông đi nếu ông không bỏ thăm cho Đảng Cộng hòa. Chúng sẽ móc tim không cho Whitman viết Lá cỏ bằng những lời chân thật! Hỡi nước Mỹ hai trăm năm, Người trả bằng giá đắt Khi dùng những cái lưỡi thuyết khách lật lọng này mà cử quốc ca!Hỡi thần Tự do đêm đêm nghe sóng vỗ vào bờ đau nước Mỹ Không có chiếc mũ rộng vành nào đâu, đám mây nào đâu che khuất nỗi đau trên mặt nữ thần. Để đốt nhà, chúng cướp cả ngọn lửa trên tay của Thần đấy nhé! Chúng muốn ngọn đuốc công lý hòa bình cũng đẫm hơi xăng. Ta có biết lúc bọn chúng cùng say cánh trắng những nàng tiên trong vũ khúc Hồ Thiên Nga Nhưng khi gặp chính những nàng tiên thì chúng giết! Máu người cô đọng thành hồ, chúng chẳng xót xa Chúng biểu diễn hòa bình như trò chơi diễn xiếc Bọn giết người cũng tỏ tình và hát khúc tình ca.Có bọn giết người, lại có kẻ giặt áo, chùi dao cho bọn giết người Nó hát: Muốn giết chiến tranh, thì lấy tay mình che mặt lại. Đi nhẹ, đi êm cho đế quốc nó ngủ muồi Còn máu ư ? Đấy là chuyện quá quen không có gì để nói!II Con ơi! Cha từng yêu trời xanh như tôn giáo của trời Và nước biếc như ái tình của nước Mà không biết được nữa đâu, không yêu được nữa rồi! Bởi lắm lúc tình yêu thành tội ác Chả lẽ trời đồng lõa với bom thù và sống với thủy lôi Nơi rải thảm B.52, ai không thích kẽo kẹt đưa ru tiếng võng của bà Bốc nắm đất lên, ai không thích chẳng thấy mảnh bom, chỉ còn hạt giống Lửa đạn chết rồi, nhãn vải ra hoa. Nhưng muốn thế. lại nghìn ngày nổ súng! Ai không biết những năm chiến tranh mắt chúa cũng sầu thương Mặt Phật trên chùa không cười cùng hoa sen nữa! Một tiếng trẻ râm ran ấy chính thiên đường Vắng một ngày bom, vạn đoá sen hồng sẽ nở. Nhưng chỉ cầm lấy súng thôi mới là tín mộ Bởi đế quốc đang còn, còn những Qui VươngAi thích chi những quãng không góa bụa hồn thu goá bụa hồn thơ góa bụa chim trời Chỉ gầm rít bay đuổi theo ta nghìn cỗ máy giết người Ấy thế mà hòa binh là ngắm vào quãng không kia phất cờ, nổ súng Hạnh phúc mỗi ngày là đếm xác máy bay rơi.Cha mẹ nào đâu không thích các con đi xơ tán xa về ngủ lại phòng mình Nhưng cho đến ngựa gỗ, thỏ cao su cũng ở trong tầm hủy diệt Cửa ta mở ra phía trời xanh, quân thù đã khép Một năm ta lại sáu mươi ngày đoàn viên ba trăm ngày ly biệt Bom phòng em và bom ở phòng anh.Ai thích chi hoa quả trong vườn ta chia cho lửa cho tro một nửa, chia cho người một nửa. Ai thích chi những người năm 62 định về quê, đến 72 vẫn còn phải xa quê. Ai thích chi những tượng Vọng Phu khi khổ hóa người, khi vui hóa đá Ai thich chi sông núi rách phải lấy máu xương ra để vá. Chỉ diệt Mỹ thôi, chỉ diệt Mỹ thôi, thì tất cả mới hoà nguyên, tất cả.Chỉ đạp lên xác giặc thôi, thì ta mới mở được đường về.III Một dân tộc chứ có phải một người đâu để chắp tay vào mà lên tòa sen hư ảo hay giang tay ra mà chịu đóng đinh. Một trái tim thôi, cũng Nguỵễn Thái Bình Con đi nhé! Cho kịp giờ lịch sử Giờ là lúc ta nổ súng vào quân thù tính sổ!Bọn đế quốc thich lửa thì cho chúng nếm mùi của lửa! Việt Nam không để cho ai đùa với núi sông, xương máu của mình.Thằng Thiệu, thằng Thiệu mày nói gì mười bảy triệu nhân dân ? Nhân dân ta đang nói với mày bằng đại bác Ngày mai mày không còn cả chủ để ôm chân Lịch sử sẽ quét cả tớ thầy mày như quét rác Cả miền Nam đã dội vang Di chúc Bác Hồ Tiếng súng diệt thù nổ ở ven đôHoà bình sẽ xanh tựa trời xanh vậy Lòng ta vui như sao và đỏ tựa sắc cờ.Bốn nghìn máy bay đủ để thành kỳ đài cho ta đứng chót vót cao trên đầu quân giặc Nghìn chiến công mới đắp vào cho núi ấy thêm cao Ôi đêm nay con ở chiến trường nào ? Đất nước nhìn tự nơi này trông ngút mắt Rực rỡ non sông oai hùng Tổ quốc Con nhớ đo núi sông mình là đo tận mũi Cà Mau.

Từ đất đến bình

Người mẹ già Nắm đất Chiếc bàn quay Ở bên ngoài Nắng sáng Hoa lay.Theo tay Mẹ già Nắm đất Xoay xoay Đất ngủ nghìn năm Tỉnh dậy Sáng mai này Mê theo một dáng hình Đất đuổi như bay.Ôi quá trình Đến chiếc bình Từ nắm đất Xa thay! Dưới vẫn còn đêm Mà trên đã là ngày Trên đã là bình Mà dưới: đất Còn đây, Đất đẻ ra bình Từng nét Thơ ngây Đất hóa thân Ra khỏi mình Hay bình hiện hình Thay đất ? Có ai hay ?Cả một dòng nước xoáy Để thời gian thôi trôi Hóa thành cái vực sâu Hút mãi Và trung tâm Là chiếc bình Đọng lại. Nắm đất đi qua Buổi sáng đi qua Chiếc bình tồn tại.Và kìa những hoa văn Dần nổi… Mờ xa… Những hoa văn của một thời con gái Mà tay mẹ ngỡ quên rồi Chiếc bình Đã phục hồi Cho sống lại Hiện dần ra… Mẹ gửi lòng mình trong nắm đất, trong bàn tay Có phải thế mà thời gian quay trở lại ? Chíec bình ấy là chíec bình không có tuổi Tuổi thời gian là tuổi sáng mai này Mẹ chẳng biết đâu Xin đừng có hỏi!Chiếc bình im không nói Ở chỗ ta thấy một dáng hình Một công trình Họ thấy một cơn say.

Vừa Thấy Môi Hoa

Lên đến Hoa Yên vắng bóng người Thông cao nghìn gốc tiếp mây trời. Lòng ta không thể tham thiền được Vừa thấy môi hoa đã nhớ đời.

Vườn Mẹ Không Hoa

Quái lạ sắc mai vườn ấy Mỗi lần gợi nhớ quê nhà Quê mẹ đất toàn sỏi đá Làm gì có một màu hoa!

Xuân 68 gửi miền Nam Tổ quốc

I Anh Trỗi đây rồi, đập nát hết xiềng gông Anh Trỗi đây rồi, trong thế chiến công Chiếm mỗi phố lại hô tên của Bác Việt Nam! Việt Nam! Tên Tổ quốc đã thành ra tiếng hát Là lệnh truyền, là hịch thét hãy xung phong!Anh Trỗi đây rồi, ức triệu vạn ngàn Anh Máu thắm đất hôm nào nay hoá lửa Anh là một, nay anh là vô số Xông thẳng quân thù, đến trước tổng hành dinh. “Ta là quân Giải phóng miền Nam! Mở cửa!” Cờ sao treo chói lọi cả đô thành.Anh Trỗi đây rồi, thuyền thợ, học sinh Người bán, người buôn, dân cày, dân phố (Cả ai đó mười năm đi lạc ngõ Bổng nay nghe Tổ quốc gọi ten mình) Lửa chiến trận chiếu ngời trong mắt họ Tay cơm nắm và tay đùm chất nổ Đêm đổi đời, trời đất rộng mông mênh.Trời cao cao mà đất cũng thênh thênh Anh Trỗi! Thời đại gọi các anh lên làm chủ Xưa Nguyễn Huệ vào Thăng Long áo bào sém đỏ Nay nhập thành diệt Mỹ, chính là anh.II Tổ quốc là núi thẳm dèo cao tột cùng hoang đảo Một giới tuyến ta với thù đọ pháo Bến phà Danh hay núi Ngọc Hàm Rồng Từng thanh sắt chịu ngàn cân giông bão Cho xác thù bón mượt cỏ ven sôngTổ quốc nay là từng ngã ba khu phố Là một góc phi trường ta đánh giữ Tổ quốc là nơi đâu ta sống rất anh hùng Phút diệt địch, tầng năm, lầu đại sứ Một bức tường mười lượt phải xung phong.Tổ quốc là Bạch Đằng, Chương Dương, Hàm Tử, Đống Đa. Hai chữ Bà Quẹo, Hàng Sanh từ nay vào lịch sử Chùa Ấn Quang bom dội cháy cà sa Hàng Phật tử đã vì dân quyết tử Xóm chợ nghèo từng nấc đặc công ta Rãnh cống ấy ta bò đêm đạn lửa Tổ quốc tất cả nơi đâu ta bắt máu quân thù phải đổ Diệt xe sắt M.113 cầu Bạch Hổ Truy ác ôn chân thành cũ An Hòa Tổ quốc chính là dân, là nhân dân, Tổ quốc! Em bé mười sáu tuổi ôm bom lao thiết giáp Thà tan mình quyết diệt sạch xâm lăng Là người thợ mười năm trong đất giặc Chưa hề biết lấy một giờ độc lập Nay Tổ quốc cần xương máu, vẫn đem dâng.III Việt Nam! Việt Nam rất đổi diệu kỳ Quân thù sợ mà người thân kinh ngạc Cả nhân loại nhìn Người không chớp mắt Có cái gì như tỉnh một cơn mê Ta sống với Tổ quốc bốn nghìn năm mà ta chưa hiểu hết Cho đến rực rỡ những trang Kiều cũng thành trang leo lét Chưa cái gì nói được Việt Nam ta Một đêm xuân sáng dậy đất thành hoa Ngoảnh nhìn lại, triệu giặc thù đang giẫy chết. Tất cả núi hóa Trường Sơn lẫm liệt Mỗi sông lạch miền Nam đều đỏ sắc Hồng Hà. Cả dân tộc đều trên mình ngựa thép Ba mươi mốt triệu cháu con đều có dáng ông cha. Ôi! Mảnh đất Cà Mau hai mươi năm trời xa tít Sáng mai này ta ngỡ dưới chân ta.Bão lớn dậy lên rồi. Chẳng gì ngăn được lửa Dù mai đây hàng vạn tấn bom rền. Triệu Mỹ ngụy nay thành đồ giặc cỏ Chân này ta dẫm chúng xuống bùn đen Thế hệ Hồ Chí Minh là thế hệ xây độc lập nghìn năm cho lịch sử Cho đẹp dạ người xưa trong quá khứ Thỏa muôn đời con cháu ngước trông lên.

Xuân Vĩnh Viễn

Chỉ một ngày mai, hoa sẽ đi Cành khô đem vứt dọc bờ đê Mùa xuân bất tử, em hoa nhỉ Kìa cuối vườn xa, đã hiện về.