của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm, đã khắc họa thành công hình tượng người mẹ Tà-ôi, người mẹ của Tổ quốc với những phẩm chất đáng quí và là biểu tượng của người mẹ Việt Nam anh hùng. Bài thơ thể hiện tình mẫu tử thiêng liêng, tình yêu quê hương đất nước của người mẹ vô cùng cao cả.

Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi, Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ. Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội, Nhịp chày nghiêng, giấc ngủ em nghiêng. Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi, Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối, Lưng đưa nôi và tim hát thành lời:– Ngủ ngoan a kay ơi, ngủ ngoan a kay hỡi, Mẹ thương a kay, mẹ thương bộ đội Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần, Mai sau con lớn vung chày lún sân…Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi, Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ. Mẹ đang trỉa bắp trên núi Ka–lưi Lưng núi thì to, mà lưng mẹ nhỏ, Em ngủ ngoan em, đừng làm mẹ mỏi. Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi, Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng.– Ngủ ngoan a kay ơi, ngủ ngoan a kay hỡi, Mẹ thương a kay, mẹ thương làng đói. Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều Mai sau con lớn phát mười Ka–lưi…Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi, Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ. Mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng. Thằng Mỹ đuổi ta phải rời con suối Anh trai cầm súng, chị gái cầm chông, Mẹ địu em đi để dành trận cuối. Từ trên lưng mẹ em đến chiến trường, Từ trong đói khổ em vào Trường Sơn.– Ngủ ngoan a kay ơi, ngủ ngoan a kay hỡi, Mẹ thương a kay, mẹ thương đất nước. Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ, Mai sau con lớn làm người Tự Do…25-3-1971
 

Cảm nhận về bài thơ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ là một trong những bài thơ hay về tình mẫu tử của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm. Nguyễn Khoa Điềm là một nhà thơ chiến sĩ trưởng thành trong chiến khu tây Thừa Thiên gian khổ và ác liệt thời chống Mĩ. Trong những ngày mưa bom bão đạn ấy, bài thơ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ đã ra đời. Bài thơ miêu tả hình ảnh người mẹ dân tộc Tà ôi vừa địu con trên lưng vừa giã gạo đẻ nuôi bộ đội. Với ước mong con mình sau này sẽ được sống tự do. Bài thơ thể hiện tình mẫu tử thiêng lương, và tình yêu đất nước của người dân Việt Nam.
Bài Nhiều Lượt Xem  Đường Phong – Tập thơ Khổng Tử được bạn đọc yêu thích nhất phần 2
Mở đầu bài thơ là lời ru, à ơi đưa bé vào giấc ngủ say:

Em cu Tai ngủ trên lưng me ơi Em ngủ chơ ngoan đừng rời lưng mẹ.

Một tiếng ru nhẹ nhàng , sâu lắng thể hiện tình yêu thương của người mẹ. Hai câu thơ này được lặp lại nhiều lần ở đầu mỗi khúc ru, thể hiện sự thương yêu và luôn mong con ngủ thật ngoan để thật nhanh lớn.

Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội, Nhịp chày nghiêng, giấc ngủ em nghiêng.

Hai câu thơ thể hiện công việc nặng nhọc và cao cả của người mẹ, đó là “giã gạo nuôi bộ đội” vừa diễn tả giấc ngủ không được trọn vẹn của em bé con” giấc ngủ em nghiêng”.

Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối Lưng đưa nồi và tim hát thành lời.

Những câu thơ miêu tả hình ảnh người mẹ vừa địu con sau lưng, vừa giã gạo với “giọt mồ hơi rơi vào má em nóng hổi”. Một sự diễn tả vô cùng chân thực hình ảnh người mẹ vì bộ đội, vì con, mà không quản nặng nhọc. Nỗi vất vả, nhọc nhằn được hiện ra trong khúc hát ru. Tác giả đã khai thác thành công nghệ thuật so sánh: đôi vai gầy của mẹ làm gối đưa con ngủ, lưng mẹ làm nôi và nhịp tim của mẹ hát thành lời thắm thiết, Lời mẹ ru con thắm thiết như tiếng nói tâm tình của người mẹ:

Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi Mẹ thương a-kay, mẹ thương bộ đội.

Lời ru của mẹ chất chứa tình yêu thương đối với đứa con. Mẹ mong con sẽ có những giấc ngủ ngon, những giấc mơ đẹp là có hạt thóc trắng ngần để nuôi bộ đội đánh giặc.Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần, Mai sau con lớn vung chày lún sân…Và mẹ mong con lớn nhanh để “vung chày lún sân”. Trong ước mơ của mẹ chứa đựng niềm hi vọng con mình lớn lên sẽ trở thành một thanh niên khỏe mạnh để giúp ích cho nước, cho dân, Tình mẹ con ở đây ngày càng đẹp hơn bởi nó gắn với tình yêu quê hương, đất nước.
Bài Nhiều Lượt Xem  Tổng Hợp Thơ 5 Chữ Về Thầy Cô Ý Nghĩa Nhất
Nhà thơ ru cho em bé ngủ ngoan để mẹ yên tâm làm việc:

Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ.

Hình ảnh người mẹ tỉa bắp trên núi Ka-lưi thật cảm động trong lòng người đọc, Núi rừng rộng lớn nhưng sức mạnh có hạn. Lời ru của mẹ đã mô tả được công việc khó khăn, vất vả mà mẹ phải gánh vác. Vì thế đứa con là niềm an ủi, niềm hi vọng của người mẹ.

Mặt trời của bắp trên núi Ka–lưi Lưng núi thì to, mà lưng mẹ nhỏ, Em ngủ ngoan em, đừng làm mẹ mỏi. Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi, Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng.

Với việc sử dụng biện pháp ẩn dụ nhà thơ đã diễn tả được sự mệt nhọc, vất vả của người mẹ, kết quả lao động. Cây bắp sống được là nhờ có ánh sáng của mặt trời còn mẹ vượt qua được tất cả sự cực nhọc cũng là nhờ có con. Hằng ngày mẹ đều địu em cu Tai trên lưng, hơi ấm của mẹ truyền cho em và mẹ cảm nhận được em lớn lên từng ngày trên lưng mình. Địu con lên núi, lời ru của mẹ chứa biết bao tâm sự:

Ngủ ngoan a kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi Mẹ thương a-kay, mẹ thương làng đói Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều Mai sau con lớn phát mười Ka-lưi.

Cùng với quá trình phát triển của em bé càng lớn dần, thì ước mơ của người mẹ cũng lớn dần lên. Càng thương con thì mẹ càng “thương làng đói”. Tình thương con mở rộng ra tình thương dân làng, và rộng hơn nữa là tình yêu đất nước. Vì thế mẹ mong trong giấc mơ của con “hạt bắp lên đều”. Mẹ mong cho các anh bộ đội có đủ cơm ăn, mong cho dân làng có lương thực để sống và mong cho con của mẹ có một tương lai tốt đẹp hơn.Từ việc mong cho con mình khỏe mạnh, giờ đây mẹ mong cho con trở thành người lao động giỏi, làm ra lương thực để nuôi làng.Nếu như ở hai đoạn thơ trước, nhà thơ miêu tả cảnh mẹ địu con lên núi tỉa bắp thì ở đoạn thơ này nhà thơ tả cảnh mẹ cùng con đi đánh giặc:
Bài Nhiều Lượt Xem  Bùi Đăng Sinh và tuyển tập những bài thơ hay nổi tiếng nhất

Mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng Thằng Mĩ đuổi ta phải rời con suối Anh trai cầm súng, chị gái cầm chông Mẹ dịu em đi đề giành trận cuối.

Động từ “đi” được sử dụng đến hai lần, gợi được tư thế chủ động khi đối mặt với bọn địch, quyết tâm đánh giặc để giữ đất nước. Mẹ cùng em cu Tai trực tiếp tham gia trận đánh cùng với anh trai, chị gái. Mẹ làm việc gian nan ấy là vì con, vì làng xóm và vì dân tộc. Dẫu công việc có khó khăn đến đâu thì mẹ cũng sẵn sàng vượt qua tất cả. Hai chữ “trận cuối” thể hiện cả một niềm tin chiến thắng. Người mẹ giờ đây khoác lên vai mình một nhiệm vụ mới, một tầm vóc mới. Thật xúc động trước cảnh em cu Tai:

Từ trên lưng mẹ em đến chiến trường Từ trong đói khổ em vào Trường Sơn.

Em cu Tai vẫn còn nằm trên lưng mẹ mà như đã khôn lớn để cùng mẹ lên đường vào Trường Sơn đánh giặc, nơi có biết bao vất vả và cái chết đang rình rập. Người mẹ Tà-ôi đã được, nâng lên thành người mẹ Tổ quốc. Mẹ đã dùng chính tấm lưng gầy của mình để nuôi dưỡng những anh hùng cho cuộc kháng chiến. Mẹ ru con và mong cho con hanh phúc:

Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi Mẹ thương a-kay, mẹ thương đất nước Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ Mai sau con lớn làm người Tự do.

Bên cạnh tình thương con, mẹ còn thương bộ đội, thương làng đổi, thương đất nước. Tình cảm và ước mơ của mẹ ngày càng rộng lớn hơn.Mẹ mong cho con được gặp Bác Hồ, mong đất nước được tự do. Bởi Bác Hồ luôn là nguồn động viên, là biểu tượng sáng chói của cách mạng. Lời ru kết lại là hình tượng em cu Tai sẽ trở thành người tự do của một đất nước hòa bình.Bài thơ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ đã khắc họa thành công hình tượng người mẹ Tà-ôi, người mẹ của Tổ quốc với những phẩm chất đáng quí và là biểu tượng của người mẹ Việt Nam anh hùng.