Bài thơ của nhà thơ Nguyễn Khuyến là một bài thơ chủ đề tình bạn, với giọng thơ hóm hỉnh càng làm cho tình bạn, thứ tình cảm thiêng liêng ấy vô cùng đáng trân trọng hơn. Bài thơ Bạn đến chơi nhà được xem như một viên ngọc đẹp trong chuỗi những viên ngọc đẹp khác của nền văn học Việt Nam về chủ đề tình bạn.

Bạn đến chơi nhà

Đã bấy lâu nay bác tới nhà. Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa. Ao sâu nước cả, khôn chài cá, Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà. Cải chửa ra cây, cà mới nụ, Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa. Đầu trò tiếp khách, trầu không có, Bác đến chơi đây ta với ta.

I. Tác giả Nguyễn Khuyến

Nguyễn Khuyễn là một trong những nhà thơ xuất sắc của văn học Trung đại Việt Nam.Ông nổi tiếng với nhiều bài thơ viết về chủ đề tình bạn, làng quê bắc bộ Việt Nam.Ông là một nhà nho tài danh, có nhân cách cao cả. Ông học rộng hiểu nhiều, đi thi đỗ tiến sĩ được mệnh danh là “Tam nguyên Yên Đổ”Các sáng tác thơ văn của nhà thơ Nguyễn Khuyến chia làm 2 mảng chính đó là mảng thơ trữ tình và mảng thơ trào phúng. Ngôn ngữ thơ gần gũi giản dị lại sâu xa lý thú.

II. Tìm hiểu bài thơ Bạn đến chơi nhà

1. Hoàn cảnh sáng tác

Bạn đến chơi nhà được sáng tác trong khoảng thời gian Nguyễn Khuyến từ quan, về quê ở ẩn, sống cuộc đời thanh bạch. Bài thơ viết về đề tài tình bạn. Với thể thơ thất ngôn bát cú đường luật.
Bài Nhiều Lượt Xem  Soạn bài: Lục Vân Tiên gặp nạn (Trích Truyện Lục Vân Tiên) Trong sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 9

2. Bố cục bài thơ

Bài thơ được chia làm 3 phần:Phần 1: gồm 1 câu thơ đầu: Giới thiệu hoảnh cảnhPhần 2: 6 câu thơ tiếp: Hoàn cảnh của nhà thơ khi bạn đến chân nhàPhần 3: Câu cuối: tình bạn thân thiết

3. Cảm nhận bài thơ Bạn đến chơi nhà

Câu thơ mở đầu xuất hiện tình huống khó xử

“Đã bấy lâu nay bác tới nhà.”

Câu thơ ngắt nhịp 4/3 nhẹ nhàng tạo thành 2 vế, diễn tả một sự ngạc nhiên. Ngạc nhiên vì “bấy lâu nay” hai người bạn, nhà thơ và ” bác” chưa gặp mặt nên hôm nay gặp mặt, đến chơi khiến cho nhà thơ vô cùng bất ngờ.“Bác tới nhà” cụm từ như là một lời chào, một tiếng reo vui của nhà thơ khi có bạn quý đến thăm nhà. Nhà thơ đặt mình vào một tình huống vô cùng khó xử đó là chưa chuẩn bị gì chu đáo để tiếp đãi bạn bè.

Trẻ thời đi vắng chợ thời xa

Ao sâu, sóng cả khôn chài cá

Vườn rộng rào thưa khó đuổi gà

Cải chửa ra cây, cà mới nụ

Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa

Đầu trò tiếp khách, trầu không có

Sáu câu thơ thiếp tác giả thủ pháp nghệ thuật liệt kê kết hợp với đối lập tạo nên sự đối lập, giữa cái có và cái không, nhằm nêu lên sự khó khăn hiện tại, khó xử của mình.Bạn đến chơi mà trẻ đi vắng, mà chợ xa nên không mua được đồ để tiếp đãi bạn. Người chủ nhờ nghĩ tới việc xem trong gia đình mình có gì để có thể đãi khách không. Đó là nhà thơ nghĩ đến ao, nhưng ao lại sâu, sóng lớn. Nhìn ra vườn, có gà nhưng mà vườn rộng, rào thì thưa cũng rất khó bắt gà.
Bài Nhiều Lượt Xem  Chia sẻ 15 bài thơ tứ tuyệt về mưa càng đọc càng hay
Tiếp đến nhà thơ lại nhìn ra vườn rau, đó là “cải chửa ra cây” cà mới nụ, không có gì cả. “bầu vừa rụng rốn” mướp đương hoa.. cũng chưa quả… cũng không thể làm món ăn tiếp bạn.Trong đầu của người chủ nhà, dần dần từng thứ được đưa ra, từ những thứ cao sang cho tới những thứ gần gũi và bình dị đối với món ăn thường ngày của mỗi người vậy mà vẫn không có đủ để dành cho bạn.Cuối cùng, ngay cả tới miếng trầu được mệnh danh là “đầu câu chuyện” cũng chẳng có để đưa cho bạn mình – những thứ vốn được coi là những thứ cơ bản nhất trong những cuộc gặp mặt. Thế nhưng, cho dù có rất nhiều lí do đi chăng nữa thì câu thơ cuối cùng, tất cả lại như được vỡ òa trong cảm xúc và trở thành linh hồn của cả bài thơ.

Bác đến chơi đây ta với ta

Tất cả những thứ vật chất giờ đã không còn quan trọng nữa. chỉ cần có tấm lòng, có sự chân thành là đủ. Đã không còn là hai con người, tác giả và cả người tri kỉ đã giống nhu nhau “ta với ta”. Đó cũng chính là điều đáng quý nhất trong mối quan hệ của con người và con người, là điều đáng quý nhất của tình bạn.Qua bài Bạn đến chơi nhà, ta cảm nhận được một cách sâu sắc về tình bạn của nhà thơ Nguyễn Khuyến và người bạn của mình. Đó là một tình bạn không màng vật chất mà chỉ có sự chân thành và tấm lòng đối xử với nhau. Đó làm thứ tình cảm vô cùng thiêng liêng, rất đáng được trân trọng và học tập trong mối quan hệ của chúng ta.